Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.06.1983, Blaðsíða 7

sýnd tilhlýðileg virðing sem manneskju
með vissa blygðunarsemi, til dæmis
þegar hópur nemenda er viðstaddur
viðkvæmar skoðanir. Það hafa verið
undirritaðar margar yfirlýsingar varð-
andi siðferðislegar skyldur heilbrigðis-
stétta þar sem heitið er að virða rétt
sjúklingsins. Má þar benda á „alþjóða-
heit hjúkrunarfræðinga," læknaeiðinn
og Genfarheit lækna.
Ahrif á batahorfur —
árangur meðferðar
Göngum út frá skilgreiningu Murry og
Zentner, að:
„Heilbrigði/vellíðan og vanheilbrigði/
vanlíðan sé flókinn dýnamískur ferill á
vogarstöng, sem inniheldur líkamlega,
sálarlega og félagslega þætti og aðlög-
unarviðbrögð gagnvart innra og ytra
(jafnvægi) umhverfi." „Heilbrigði bygg-
ist á samspili áhrifaþátta, sem annað-
hvort hjálpa eða hindra einstaklinginn í
að uppfylla þarfir sínar og ná sinni bestu
mögulegu heilsu."
Þegar litið er á einstaklinginn sem sjálf-
stæða heild, með sinn persónulega
þroska, þarfir og væntingar, þá fer varla
hjá því að hann finni fyrir vissri ófull-
nægju og öryggisleysi í hinu framandi
hlutverki sjúklingsins. Því er mikilvægt
að hægt sé að virða rétt hans til að nota
öll sín baráttuöfl til hins ýtrasta og
stuðla að sem bestum aðstæðum hverju
sinni með hinar margslungnu mannlegu
þarfir í huga.
Það er þó sjúklingurinn sem leggur til
„tilfellið", sjúkdóminn. Það er hann
sem verður að þola þær þrautir sem
sjúkdómi og meðferð fylgja. Það er
hann sem endanlega situr uppi með ár-
angurinn — afleiðingarnar.
Sjúklingurinn á því mest í húfi og það
ætti því að tryggja honum þennan rétt.
En er það nú svo? Er hagsmunum sjúkl-
inga alltaf stillt upp í forgangsröð eða
verður tilviljanakennd dagskrá um-
hverfisins allsráðandi: Er hugsanlegt að
sjúklingur sé fastandi dag eftir dag,
vegna ýmissa smá rannsókna, sem hægt
væri að stilla á einn og sama daginn,
hann sé jafnvel þróttlaus vegna óþarfa
föstu og rúmlegu, þegar kemur að því
að hann fer í aðgerð. Hann hafi eytt
fleiri tímum á óþægilegum bekkjum í
röntgen og víðar, ekki náð í aðalmáltíð
dagsins heldur fengið „eitthvað" þegar
Stofugangur.
Sjúkraskráin liggur
opin á seenginni yfir
rnaga sjúklingsins. Sá,
sern ekki má lesa hana,
er sjúklingurinn -
Myndin er úr danska
hjúkrunarblaðinu.
á deildina var komið. Því hefur jú verið
haldið fram að það þurfi „hestaheilsu"
til að þola sjúkrahúsvist. Norman
Causins kemst að sömu niðurstöðu í
bók sinni, Anatomy of an Illness. Hann
hreinlega flýr út úr þessu ómanneskju-
lega kerfi, þar sem hættur eru ótal-
margar og fer á hótel til að nýta sína
ntöguleika til bata.2 bls 29
Ef til vill hefur hinn mannlegi eiginleiki
„að trúa á mátt sinn og megin", verið
vanmetinn, nú á tímum hraða og tækni-
framfara. Ég tel að fáir efist í raun um
mikilvægi „lífsviljans" og því beri að
styrkja hann með persónulegri uppörv-
un, glæða áhuga og bjartsýni hjá sjúkl-
ingum. Jákvæð afstaða veitir vissa vel-
líðan, og sannast hefur, að jafnvel
slæmir verkir geta hörfað undan gleði
og hlátri, á meðan vansæld og öryggis-
leysi leiðir til spennu og líkamlegra
óþæginda.2-bls 35 Því má draga þá álykt-
un að nútíma lyf og tækni muni nýtast
betur ef við jafnframt hugum að innra
varnar- og baráttukerfi einstaklingsins.
Æskilegt er að samspil takist þar sem
sjúklingur finnur sig meðvirkan og full-
ábyrgan við að stuðla að sem bestum
árangri. Minnumst þess að hver sem á
rétt ber oftast samsvarandi skyldur, og
því eigum við að gera kröfur til sjúkl-
inga, að þeir vinni með, taki afstöðu,
þeir einir búa yfir margvíslegri þekk-
ingu varðandi ástand sitt, og því ber
einnig að taka tillit til hvernig þeir telja
að meðferð geti nýst þeim best. Hvernig
er þá hægt að tryggja rétt sjúklings í
þessum efnum?
Hjúkrun sjúklings skal stuðla að sem
bestri mögulegri heilsu og líðan hans.
Þetta felur í raun í sér kröfu til hjúkrun-
arfræðinga um að gæta réttar skjólstæð-
inga sinna í hvívetna. Hafa skal í huga
að sjúklingar eru oft í mjög erfiðri að-
stöðu til að gæta réttar síns, bæði vegna
vanheilsu, andlega eða líkamlega og
einnig vegna ókunnugleika og óöryggis
sem yfirleitt fylgir sjúkrahúsvist. Vegna
alhliða þekkingar sinnar varðandi
stofnunina, sjúkdómsmeðferð og
mannleg samskipti, ætti hjúkrunarfræð-
ingurinn að vera ábyrgur tengiliður
milli einstakra þjónustuaðila og sjúkl-
ings, sjá til að hann fái fullnægjandi
upplýsingar varðandi gang mála, fái
tækifæri til að tjá sig, sé spurður um
eigin afstöðu og álit á meðferð/þjón-
ustu. Hann þarf að sjá til þess að starfs-
fólk virði rétt sjúklinga til að taka sjálf-
stæðar ákvarðanir svo framarlega sem
það er mögulegt, og skaðar ekki með-
ferð sjúklings, eða stofnar honum í
hættu.
Hvað er til úrbóta?
Þótt allir gætu orðið sammála um að
æskilegt væri að geta komið á móts við
persónulegar óskir sjúklinga, veitt þeim
manneskjulegt, nærandi umhverfi, þar
sem þeir gætu nýtt alla sína möguleika
sem best, er hætt við að það skipulag
sem þekkist í dag, gefi takmarkaðan
sveigjanleika í þeim efnum.
Sjúklingur grípur fyrsta pláss sem losnar
og fer á „færiband" sem skilar honum
HJÚKRUN Vt, - 59. árgangur 5