Norðurslóð - 13.12.1995, Qupperneq 8

8 — NORÐURSLÓÐ
leyti á sögumar af Bakkabræðrum.
Og þegar ég bjó í Danmörku fyrir
nokkrum árum komst ég að því að
þar í landi er gert út á þessar sögur,
einmitt í því skyni að laða að
ferðamenn.
I sumar átti ég aftur leið um Jót-
land og heimsótti þá heimkynni
Molbúanna á Mols en svo nefnist
skagi sem gengur suður úr Djurs-
land beint austur af Árósum. Rétt
eins og hinir íslensku Bakkabræð-
ur hafa hinir jósku Molbúar lagt
undir sig fagurt land þótt tjöllin
séu ekki alveg jafnhá hjá þeim og í
Svarfaðardal. Eg gekk á það hæst
sem nefnist Ager Bavnehój en það
mun vera svo mikið sem 138 metr-
ar á hæð. Þaðan sést vel yfir skag-
ann og á meðfylgjandi myndum
geta menn sannfærst um náttúru-
fegurðina.
Stærsti bærinn á Mols nefnist
Ebeltoft og er fallegur bær með
ferjulægi og smábátahöfn. Þar
liggur ma. fræg freigáta, Jótland,
sem reyndar er ekki lengur siglt
um höfin. Ebeltoft er gamall bær
sem státar af ævagömlum húsum
við hellulagðar götur. I ferða-
mannaverslunum eru Molbúarnir
víða sýnilegir og um þá er fjallað
rækilega í ferðamannabæklingum.
Það er greinilegt að Molbúar nú-
tímans þekkja vel markaðsgildi
forfeðra sinna.
Dæmi til eftirbreytni
Því er ég að segja þessa sögu að ég
vil gjaman að Svarfdælir taki sér
Molbúa nútímans til fyrirmyndar.
Nú á að útbúa skemmtilegt efni
fyrir ferðamenn um Bakkabræður,
safna saman sögunum um þá og
prenta í handhægu broti. Hand-
verksfólk getur búið til litlar stytt-
ur af Bakkabræðrum til minja og
þannig mætti áfram telja.
Tilvalið væri að virkja Byggða-
safnið Hvol í þessu skyni. Fá ein-
hvern sagnfróðan mann til að safna
saman öllu sem hægt er um Bakka-
bræður og koma upp sérstakri
deild fyrir þá í safninu, rétt eins og
nú er gert við önnur svarfdælsk
stórmenni. Eflaust mætti finna
fleira til að gera ef hausar eru lagð-
ir í bleyti.
En svona til þess að koma þessu
af stað og gefa fólki hugmyndir
hef ég þýtt nokkrar sögur af hinum
austur-jósku Molbúum sem birtast
hér í opnunni.
-ÞH
Að gera út á Bakkabræður
- Einfeldningarnir frá Bakka í Svarfaðardal eru bæði þjóðlegir og jafn-
framt hluti af ævafornum alþjóðlegum menningarstraum - Hvers vegna er
þeim ekki beitt fyrir ferðamálavagn Svarfdæla?
Aþessum síðustu og verstu
tímum þegar harðæri ríkir
og atvinnulíf landsmanna
er í kreppu renna margir hýru auga
til erlendra ferðamanna sem væn-
legs tekjustofns í framtíðinni. Það
eru settar á stofn nefndir og ráðið
þartilgert fólk í því skyni að út-
hugsa leiðir til að lokka þessa eftir-
sóttu dýrategund inn á tiltekið
landsvæði. Og dugir því miður
ekki alltaf eins og til var stofnað.
Nú eru ferðamennimir erlendu
sem koma til landsins famir að
skríða upp eftir öðru hundraði þús-
unda en sú tíð er sem betur fer liðin
að ferðamálafrömuðir geri sér
vonir um að allir fimm milljarð-
arnir sem jörðina byggja leggi
hingað leið sína. Það hefur runnið
upp fyrir þeim að sennilega ríkir
ekki nógu mikill áhugi á íslandi
meðal alls þorra jarðarbúa til þess
að þeir yfirstígi þröskulda á borð
við hátt verðlag og miklar vega-
lengdir.
Að rækta sérstöðuna
En lengi er von á einum, er stund-
um sagt og ferðamálafrömuðir vita
sem er að til eru hópar fólks í
mörgum löndum sem hafa áhuga á
öðru en sól og sangria í sumarleyf-
um sínum. Alls staðar eru til hópar
með sérgreind áhugamál eins og
jarðfræði, eldgos, jökla, fugla-
skoðun og menningu framandi
þjóða. Þessa hópa er nú reynt allt
hvað af tekur að lokka til landsins
og tekst raunar alltaf betur og bet-
ur.
En þá kemur upp annar vandi.
Þessar hjarðir fólks með sérkenni-
leg áhugamál safnast yfirleitt sam-
an á tiltölulega fáa staði á landinu.
Þær flykkjast í Kverkfjöll, að Gull-
fossi og Geysi, svamla í Bláa lón-
inu og heimsækja Heklu og
Skaftafell. Nokkur hluti þeirra
slæðist hingað norður en þá
aðallega að Mývatni. Yfirleitt er
Eyjafjörður afgreiddur í einum
blóðspreng, helst án þess svo
mikið sem að stoppa til að pissa.
Um þetta hafa lærðir menn
fjallað í ræðu og riti og komast
flestir að sömu niðurstöðu: Til
þess að eitt byggðarlag eða land-
svæði geti gert sér vonir um að
laða til sín ferðamenn þurfa íbú-
arnir að gera sér grein fyrir sér-
stöðu sinni. Hvað er það sem við
höfum en aðrir ekki? Síðan þarf að
rækta þessa sérstöðu, pakka henni
inn í snyrtilega hannaðar umbúðir
og koma henni á framfæri við um-
heiminn. Þá fyrst er von til þess
einhverreki inn nefið.
Einfaldar sálir
Dalvíkingar hafa margt gert til
þess að laða ferðamenn að staðn-
um, en ekki enn haft erindi sem
Á efri myndinni iná sjá ferðanianna-
verslun í Ebeltoft sem skreytt er
myndum af Molbúunum. Hér til
hægri er götumynd frá gamla bæj-
arblutamim í Ebaltoft, en ráðhús
bæjarins má sjá á litlu myndinni efst
á síðunni.
erfiði. Skýringin á því er eflaust sú
að menn hafa ekki lagt rækt við
sérstöðuna. Um tíma var meira að
segja reynt að búa til sérstöðu sem
átti sér engar rætur í héraðinu. Bú-
inn var til einhver firna ljótur tröll-
karl eða trúður og hann skýrður
því ófrumlega nafni Dalli. Þessi
piltur átti engin skyldmenni á
staðnum og hrökklaðist því fljót-
lega í burtu aftur. Man nú nokkur
eftir honum?
En nú eru teikn á lofti um að
fara eigi vísindalega í málið. Ráð-
inn var hinn ágætasti ferðamála-
fulltrúi sem einmitt byrjaði á að
kynna sér sérstöðu svæðisins.
Hann kom strax auga á Friðland
Svarfdæla og nú skilst mér að þar
sé verið að undirbúa mikið gósen-
land fyrir fuglaáhugamenn og ljós-
myndara. Vonandi ber það starf ár-
angur.
I skýrslu ferðamálafulltrúans er
einnig drepið á öðru atriði sem ég
held að þurfi að sinna sérstaklega.
Það er sú staðreynd að í Svarfað-
ardal er bærinn Bakki þar sem í
grárri fomeskju bjuggu bræður
sem þekktir eru um allt land. Af
einhverjum ástæðum hafa Svarf-
dælir alltaf verið heldur feimnir
við að halda þessum ágætu sonum
dalsins á lofti. Kannski er það
vegna þess að þeir eru frægir fyrir
eiginleika sem enginn Islendingur
með snefil af sómakennd vill láta
um sig spyrjast: Bakkabræður
voru einfaldar sálir sem létu auð-
veldlega gabba sig og gerðu það
þó oftast sjálfir.
Á gömlum merg
En þetta er mikill misskilningur.
Nú á tímum alþjóðamenningar
sem reynir að steypa alla í sama
mót veit fólk fátt skemmtilegra,
merkilegra né menningarlegra en
einmitt svona sérstaka arfleifð.
Hvarvetna reyna menn að gera sér
mat úr persónum á borð við
Bakkabræður. Raunar hefur borið
á því að fólk í fjarlægum plássum
sé að flagga Bakkabræðrum, vænt-
anlega í þeirri trú að betra sé að
veifa röngu tré en öngu. Dæmi um
þetta mátti sjá á Selfossi nú í haust
þegar Bakkabræður tróðu upp í til-
efni af opnun verslunar eða ámóta
tímamóta.
Ástæðan fyrir þessu er sú að
þótt Bakkabræður séu að sönnu
rammsvarfdælskir eru þeir einnig
og samtímis grein af alþjóðlegum
menningarstraumi. Dárar á borð
við þá hafa verið til í flestum lönd-
um allt frá 6. öld eftir Krists burð.
Frá þeim tíma má finna nokkrar
dárasögur af fyrri tilverustigum
liins indverska Buddha en þær hafa
svo gengið aftur um allan heim.
Þær bárust urn Persíu og Arabíu til
Evrópu og á 14. öld var farið að
þýða þær og staðfæra á evrópsk
tungumál.
Frá þeim tíma hafa menn
skemmt sér við að segja þessar
dárasögur um nágranna sína - Sví-
ar og Danir um Norðmenn, Þjóð-
verjar um Fríslendinga, Kaup-
mannahafnarbúar um Árósabúa og
Islendingar um Hafnfirðinga, svo
nokkur dæmi séu nefnd. Að sjálf-
sögðu hafa í tímans rás bæst við
fjölmargar nýjar sögur og hvert
svæði hefur mótað sínar sögupers-
ónur eftir efnum og ástæðum.
Fagurkerar frá Mols
I Danmörku leystu Árósasögurnar
af hólmi eldri hefð sem við þekkj-
um undir nafninu Molbúasögur.
Þessar sögur voru vinsælar í mínu
ungdæmi og þær minna að ntörgu
Þaö er fallegt á Mols eins og þessar myndir bera meö sér en þær eru teknar á
hæsta fjalli skagans, Ager Bavnehöj, sem er 138 metrar á hæö.