Ráðunautafundur - 15.02.1992, Blaðsíða 57

47
HVAÐ GETUM VIÐ GERT FYRIR LANDSBYGGÐINA ?
Efling framtaks
Eitt meginvandamálið sem við er að glíma á landsbyggðinni á sviði atvinnuþróunar er skortur
á þekkingu, upplýsingum og framtaki.
Af þekkingar- og upplýsingaskortinum leiðir hugmyndaskortur og úrræðaleysi. Allténd
um allt það sem verulega er frábrugðið því sem fyrir er í störfum og hugmyndaheimi hvers
og eins.
Hver og einn er því marki brenndur að hugmyndir hans byggjast á þeirri vimeskju sem
hann býr yfir á hveijum tíma. Um annað er ekki að ræða. Nýjar hugmyndir trésmiðsins snúast
því gjaman um smíðisgripi úr timbri. Jámsmiðurinn fær hugmyndir tengdar járnsmíðum og
bóndinn hugmyndir tengdar landbúnaði. Og ekki nóg með það. Jámsmiðurinn telur gjaman
margar góðar og gildar hugmyndir tengdar timbri fjarstæðukenndar og fráleitar. Eins með
hina. Það óþekkta er oftast fjarstæðukennt, ótrúlegt, ósannfærandi ef ekki beinlínis fáránlegt
og hættulegt í hugum manna. Og ekki bara þeirra sem litla formlega menntun hafa. Hver
einasti maður bregst við hinu óþekkta á svipaðan hátt. Allt er þetta eðlilegt. Svona er eðli
hvers manns.
Gallinn við þetta "ástand" er sá að þegar breyta þarf vemlega frá ríkjandi starfsháttum
þá em hugir alls fjöldans ekki undir slíkt búnir. Hugmyndaheimur þeirra og þekking spannar
ekki þær nýju lendur þar sem fmna má nýja og betri kosti. Lítt stoðar því að leita hugmynda
sem víkja vemlega frá ríkjandi menningu, atvinnuháttum hjá þeim sem búa við ríkjandi hefð
eina saman. Hugmyndimar verða hefðbundnar, að mestu og bundnar því sem fyrir er.
Fyrsta skrefið í veralegri stefnubreytingu verður því að vera það að opna miklum
fjölda manna sýn til nýrra átta. Aðferðin er augljós, þ.e. umfangsmikið starf við að miðla
hverskyns upplýsingum um nýja möguleika og lausnir. Þar að auki hverskyns aðgerða til að
opna fyrir flæði nýrra áhrifa og þekkingar. í stuttu máli, að kynna fjölda úrræða sem
borin em á borð á áhrifaríkan hátt.
Fróðlegt er að bera þessa aðferð saman við það sem nú má sjá í innlendum
fjölmiðlum. Þar ríkir bölmóður. í stað þess að útlista lausnir á vandræðum þá ríkir vandræða-
gangur. í stað þess að leysa vandamál velta menn sér upp úr þeim ! Engin furða er því að
allur þorri manna sé svartsýnn og ráðalítill. Helsta boðmiðlunarkerfi þjóðfélagsins ber þeim
sífellt fleiri boð um vandræði, mistök og vesen. Tíma stórs hluta þjóðarinnar er því eytt í
móttöku boða sem auka svartsýni en leysa engan vanda.
Þetta þarf ekki að vera svo. Þetta sérkennilega ástand fjölmiðlanna er ekkert