Morgunblaðið - 16.02.2017, Síða 22

22 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. FEBRÚAR 2017
Cocoa Mint umgjörð
kr. 14.900,-
Sérðu þetta?
Frábært
verð á glerjum
Einfókus gler
Verð frá kr. 16.900,-
Margskipt gler
Verð frá kr. 41.900,-
Eyesland . Grandagarði 13 og Glæsibæ, 5. hæð . sími 510 0110
www.eyesland.is
Það hefur verið
mjög áhugavert að
fylgjast með umfjöllun
um heilbrigðismál í
fjölmiðlum og á sam-
félagsmiðlum undan-
farna mánuði. Flestir
eru nú sammála um að
það þurfi drjúga inn-
spýtingu fjármagns til
að bæta heilbrigðis-
þjónustuna. En það er
ekki sama hvernig þessir fjármunir
eru nýttir. Sýnist þar sitt hverjum
um áherslur og fyrirkomulag.
Stjórnmálamenn bera ábyrgð
Stjórnmálamenn hafa áratugum
saman sýnt þessum mikilvæga mála-
flokki mjög takmarkaðan áhuga og
margir hverjir beitt sér gegn nýj-
ungum og framfaraskrefum til að
bæta þjónustuna við þá sem þurfa á
henni að halda. Margir stjórn-
málamenn hikuðu ekki við að
þrengja að þjónustunni í tíð fjár-
málakreppunnar, þrátt fyrir ítrek-
aðar aðvaranir.
Á undanförnum árum hefur mikil
tilhneiging verið til þess að tak-
marka þjónustu flestra heilbrigðis-
stofnana í landinu og þjappa henni
helst á eina stofnun. Rekstri fjögurra
sjúkrahúsa hér á höfuðborgarsvæð-
inu hefur verið hætt á síðustu árum
og sameinaður Landspítalanum.
Með því hefur verulega verið þrengt
að sjúkrahúsaþjónustunni. Þegar
síðasta sjúkrahúsinu, St. Jósefsspít-
ala í Hafnarfirði, var lokað 2011 var
margra ára uppbygging í ákveðnum
sérgreinum skorin niður eða jafnvel
lögð af. Þjónusta sem byggð hafði
verið af brýnni þörf fyrir sjúklinga
og í fullkomnum takt við framfarir í
læknisfræði. Þjónusta þar sem sam-
an kom í samvirkri og öflugri heild
þekking og reynsla sérfræðinga í
ýmsum greinum læknisfræðinnar.
Sjálfstætt starfandi læknar
Markviss áróður er uppi gegn
sjálfstætt starfandi læknum sem
hafa tekið sig saman og byggt upp
einingar með faglegum metnaði,
vinnusemi og framsýni
til að bæta heilbrigðis-
þjónustuna. Þá hefur
þetta sama fólk fylgst
grannt með nýjungum
og tekið upp vinnuað-
ferðir til að veita þjón-
ustu utan spítala og
sparað mikla fjármuni,
einfaldað þjónustu-
stigið, auk þess að gera
það þægilegra fyrir
sjúklingana og lagað
það að þörfum þeirra.
Fáir hafa mælt þessu frumkvæði bót
og svo virðist sem fólk geri sér ekki
grein fyrir hversu gríðarlega mikil-
væg þessi starfsemi er í okkar heil-
brigðisþjónustu.
Þessi framþróun hefur hins vegar
reynst ákafleg erfið og þung í vöfum
fyrir stofnun eins og Landspítalann.
Þar á bæ hefur þróun verklags í
læknisfræði, t.d. þróun göngudeilda-
aðgerða, ekki verið fylgt nægilega
eftir á mörgum sviðum. Stjórn-
endum stofnunarinnar hefur ekki
tekist að stýra starfseminni inn á
þessar brautir á viðunandi hátt til
þess að svara kalli tímans.
Skjálfti og hrun
Mikill skjálfti varð hjá sumum
stjórnmálamönnum og stjórnendum
Landspítalans þegar það kvisaðist út
að hugmynd væri uppi um að stofna
einkaspítala hér á landi. Engu var
líkara en að þar sæju menn fyrir sér
algert hrun ríkisrekinna heilbrigðis-
stofnana í landinu. Tönnlast var á
öllu því neikvæða sem slíkt hefði í för
með sér og ofsahræðsla virtist grípa
um sig meðal sömu aðila sem stend-
ur stuggur af samanburði og vænt-
anlegri samkeppni.
Sama er upp á teningnum nú þeg-
ar Landlæknisembættið sér ekki
ástæðu til að neita Klíníkinni um fag-
legt starfsleyfi. Margir sömu aðilar
stíga nú fram og blása í herlúðra og
finna starfsemi þessa fyrirtækis allt
til foráttu. Það gengur jafnvel svo
langt að því er haldið fram að fyrir-
tækið og aðrar einkareknar einingar
muni grafa undan rekstri háskóla-
spítalans. Lítil er trú þessa fólks á
stofnuninni sem er stærsti vinnu-
staður og heilbrigðisstofnun landsins
með um 60 milljarða ríkisframlag. Af
hverju er þessi ótti við samanburð í
heilbrigðisþjónustunni á árangri og
hagkvæmni?
Biðlistar og hagsmunir
En hver er hin raunverulega
staða? Biðlistar fyrir ákveðnar að-
gerðir eru óhóflega langir. Lands-
mönnum er boðið ár eftir ár upp á að
bíða eftir aðgerðum sem jafnvel má
framkvæma án innlagna eða með
stuttum innlögnum. Á tímum nú-
tímalæknisfræði, þegar tæknilegar
framfarir eru án takmarkana, eru
lífsgæði fólks skert svo mánuðum og
árum skiptir. Landspítalinn hefur
ekki ráðið við þessi verkefni og mun
ekki gera á komandi árum. En um
hvað snýst málið? Snýst það um hvar
þjónustan er veitt, rekstrarform
þess sem veitir hana, þröngsýni eða
ef til vill bara um eigin hagsmuni?
Hvað um hagsmuni sjúklinganna
sem þurfa á þessari þjónustu að
halda? Eiga þeir ekki að vera í fyrir-
rúmi? Er allt í einu bannað á öld
tækniframfara að leita skapandi
lausna?
Hvað þarf að gera?
Hvað ætlum við að bíða lengi?
Mikill mannauður starfar í læknis-
fræði á Íslandi sem fúslega vill tak-
ast á við þessi brýnu verkefni. Að-
staða og frábær tækjabúnaður er
víða fyrir hendi.
Það eina sem þarf er að láta af ein-
strengingslegum sjónarmiðum, nýta
þann mannauð og aðstöðu sem fyrir
er, koma á faglegu eftirliti og setja
þá einstaklinga í forgang sem þurfa á
þjónustunni að halda. Ef vandamálið
er skortur á fjármagni, skulum við
skoða fordómalaust hvað það kostar
að gera hlutina seint eða alls ekki.
Nú verða stjórnmálamenn að
hlusta, láta af þröngsýni, gera ís-
lenskt heilbrigðiskerfi aðgengilegt
og aðlaðandi fyrir vel menntað heil-
brigðisstarfsfólk. Við þurfum á því
að halda.
Eftir Ásgeir
Theódórs
Ásgeir Theódórs
» Það eina sem þarf
er að láta af ein-
strengingslegum
sjónarmiðum og nýta
þann mannauð og að-
stöðu sem fyrir er.
Höfundur er læknir og sérfræðingur
í heilbrigðisstjórnun.
Heilbrigðisþjón-
ustan, hröð og góð
Mikið hryggði það ald-
inn huga að sjá að enn
einu sinni er áfengisvofan
á kreiki í sal Alþingis,
eins og alltaf áður ífærð
fallegum falsskrúða um
frelsi til að velja. Ég hlýt
að spyrja mig fyrir hverja
svona frumvarp er flutt.
Er það fyrir fólkið sem
er í sinni ágætu meðferð
á Vogi? Eða fyrir þau 13
prósent landsmanna sem
lúta þeim örlögum að
deyja ótímabærum dauða
vegna drykkju eins og sú
ágæta kona Þóra Kristín
Ásgeirsdóttir fréttastjóri
vitnar til? Er það fyrir
þau 5 prósent sem Þóra
Kristín bendir á að verða
fyrir sjúkdómum af völdum áfengis
og er varlega farið í sakirnar, svo
samverkandi sem áfengið getur verið
sem sjúkdómavaldur?
Ekki getur þetta verið til þess að
æskufólk komist síðar á bragðið sem
allt snýst um, hafandi brennivínið alls
staðar í augsýn. Meðal þessa fólks
hefur nefnilega hið ágætasta forvarn-
arstarf verið unnið um hríð með um-
talsverðum árangri, jafnvel glæsi-
legum. Er þetta andsvarið við þeim
ágæta árangri? Að vísu er eins og rofi
til í hugarheimi „frelsissinnanna“, því
þau segjast vilja auka framlög í for-
varnarsjóð sem væri hið bezta mál, ef
ekki væri jafnhliða verið að auka á
vandann sem við héldum reyndar að
væri nægur fyrir. Nú er þetta ágæta
og eflaust vel greinda fólk sér með-
vitað um að áfengið er einhver al-
mesti skaðvaldur allrar lýðheilsu.
Það hlýtur einnig að vita það sem
virtustu lýðheilsustofnanir telja hin
mestu hættumerki varðandi áfeng-
isneyzlu. Þar er eitt helzta hættu-
merkið aukið aðgengi að áfenginu og
finnst þessu ágæta fólki að „brenni-
vín í búðirnar“, eins og Steingrímur
J. Sigfússon kallaði frumvarpið á
sinni tíð, sé til að takmarka aðgengi
að þessum ógnvænlega vímuvaldi.
Það getur hreinlega ekki verið. En
Steingrímur hefur nefnilega eins og
fleiri þingmenn lesið um álit þeirra
sem mest skal mark á tekið og allir
þingmenn, einnig þeir nýju „fersku“
vita og sjá fyrir sér þær skelfilegu af-
leiðingar sem áfengið
hefur í för með sér og
við erum óþyrmilega
minnt á næstum dag-
lega . Skrautfjaðr-
irnar fjúka af þegar
raunveruleikinn er
rýndur.
Og svo eru það
áfengisauglýsing-
arnar sem nú á að
leyfa villt og galið.
Þar erum við einnig
komin að viðvörunum
lýðheilsufólks vegna
þess alveg sérstaklega
að ungmenni eru eink-
um útsett fyrir áhrifum
þeirra.
Allar takmarkanir
þar eru af því góða að
þeirra sögn.
Ég þykist vita að
þetta innlegg aldraðs manns hafi ekki
mikil áhrif á hina nýfersku þingmenn
sem tala um afturhald ef menn vilja
stemma á að ósi.
En reynsla hans er þó slík að ekki
veiti af og hann talar fyrir munn svo
margra sem áfengið hefur fært í
fjötra. En hann vitnar líka í menn
eins og Þórarin Tyrfingsson á Vogi
og Árna Guðmundsson formann For-
eldrafélags gegn áfengisauglýsingum
að ógleymdri henni Þóru Kristínu
sem kvað svo sterkt að orði í Frétta-
tímanum. Og enn bætist í hópinn í
þessum rituðu orðum, því í leiðara
Fréttablaðsins rassskellir Magnús
frændi minn Guðmundsson ritstjóri
þetta lið rækilega undir fyrirsögn-
inni: Fyrir hvern? Og enn bætist við
hrikaleikann, m.a. í kostnaði vegna
heilsufarsafleiðinga, frá embætti
Landlæknis, skelfilegar tölur sem
hlaupa á milljörðum. Mætti ekki
hlusta á allt þetta fólk, mætti ekki
einnig hlusta á þá sem aldrei bíða
þess bætur að hafa lent undir í bar-
áttunni við Bakkus? Getur verið rétt
sem ágæt kona sagði við mig á dög-
unum að þegar gróðahyggjan hefur
tekið öll völd kemst heilbrigð skyn-
semi hvergi að? Og í lokin: Í öllum
bænum nefnið ekki orðið frjálslyndi í
sambandi við þetta óheillamál. Megi
það sofna svefninum langa, svo ekki
þurfi að kveða uppvakninginn niður.
Uppvakningur
enn á ferð
Eftir Helga Seljan
Helgi Seljan
Höfundur er formaður fjölmiðla-
nefndar IOGT.
»Nefnið ekki
orðið frjáls-
lyndi í sam-
bandi við þetta
óheillamál.
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS
VANTAR ÞIG PÍPARA?