Morgunblaðið - 16.02.2017, Blaðsíða 30

30 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. FEBRÚAR 2017
✝ Sigurþór Jóns-son fæddist í
Reykjavík 20. októ-
ber 1930. Hann lést
á Landakotsspítala
6. febrúar 2017.
Foreldrar Sigur-
þórs voru Jón Jóns-
son, klæðskeri í
Reykjavík, f. 6.4.
1900, d. 15.5. 1963,
og Sigrún Þorkels-
dóttir húsmóðir, f.
29.5. 1896, d. 24.6. 1991. Systkini
Sigurþórs: Erla, f. 3.4. 1928, og
Magnús, f. 20.10. 1930, d. 2.5.
2003.
Sigurþór kvæntist hinn 30.9.
1950 Sigurborgu Valgerði Jóns-
dóttur, f. 4.11. 1930.
1981. 4) Sigurþór, f. 1960. Lang-
afabörn Sigurþórs eru fimm.
Sigurþór var í Austurbæjar-
skóla og lauk sveinsprófi í vél-
virkjun frá Iðnskólanum í
Reykjavík 1951 og hlaut meist-
araréttindi í vélvirkjun 1956.
Sigurþór vann á Vélaverk-
stæði Sigurðar Sveinbjörnssonar
hf. og varð verkstjóri þar 1964
og síðan framkvæmdastjóri fyr-
irtækisins frá 1985-1995. Síðan
vann hann hjá Spilverki í Kópa-
vogi þar til hann lét af störfum
1999. Hann hafði ánægju af fé-
lagsstörfum og sat m.a. í stjórn
Verkstjórafélagsins Þórs í nokk-
ur ár.
Hann gekk í Oddfellow-regl-
una 1970 og sat m.a. í stjórn þar í
tvö ár.
Útför Sigurþórs fer fram frá
Bústaðakirkju í dag, 16. febrúar
2017, og hefst athöfnin kl. 13.
Foreldrar henn-
ar voru Jón Sigur-
geir Sigurðsson,
verkamaður í
Reykjavík, f. 5.11.
1895, d. 14.1. 1959,
og Karitas María
Hjaltadóttir, hús-
móðir, f. 15.4. 1908,
d. 24.10. 1991. Börn
þeirra eru: 1) Garð-
ar, f. 1949. 2) Sig-
rún, f. 1951, maki
Reynir Guðmundsson, f. 1950.
Börn þeirra eru Guðmundur
Þór, f. 1971, Sigurborg Val-
gerður, f. 1976, og Jóhann Örn, f.
1980. 3) Jón Sigurgeir, f. 1954, d.
2010. Sonur hans og Ragnheiðar
Sigurðardóttur er Sigurþór, f.
Faðir okkar er nú fallinn frá
eftir langvarandi veikindi. Það
er alltaf erfitt að sjá á eftir kær-
um ástvini, þó svo að vitað hafi
verið að hverju stefndi.
Við minnumst föður sem lagði
áherslu á að veita fjölskyldu
sinni gott líf. Hann hafði einnig
mikinn áhuga á ferðalögum og
voru stopular frístundir notaðar
í ferðalög um landið. Hann var
mjög fróður um landið okkar og
vildi koma þeirri vitneskju til
okkar.
Sveitin fyrir austan (í Skafta-
fellssýslu) var honum mjög kær
og fórum við oft í ferðalög þang-
að.
Hann naut þess einnig að
koma í sumarbústað dóttur sinn-
ar og tengdasonar í Borgarfirði.
Þegar hann var ungur maður
þá stóð hugur hans til að gerast
atvinnuflugmaður og hann byrj-
aði að læra flug. Námið var hins
vegar mjög dýrt og námslán
stóðu ekki til boða í þá daga.
Hann ákvað því að læra vélvirkj-
un og starfaði alla sína tíð við
það fag. Hann reyndist frábær
fagmaður og var vakinn og sof-
inn í því starfi alla tíð. Við minn-
umst upphringinga seint á
kvöldin til hans þegar hann var
kallaður út til að gera við spil í
skipum þegar þau þurftu nauð-
synlega að fara úr höfn daginn
eftir. Þá fór hann og vann alla
nóttina, ef þess þurfti.
Það var alltaf gott að leita til
hans með hvaða vandamál sem
var, stór eða smá. Hann var
bjartsýnn og léttur í lund og gat
yfirleitt fundið lausn á okkar
vandamálum.
Hann var einnig mjög hlýr og
umhyggjusamur afi, sem barna-
börnin minnast með mikilli
hlýju.
Til marks um létta lund og
stríðni þeirra tvíburabræðra,
hans og Magnúsar, er hér ein lít-
il saga af þeim. Þeir voru um fer-
tugt þegar þeir voru báðir á
Borgarspítalanum og voru hvor
á sinni hæðinni. Þeim fannst þá
mjög vel viðeigandi að stríða
hjúkkunum svolítið og skiptu um
rúm bara til að athuga viðbrögð-
in.
Þau urðu frekar sterk og voru
þeir skammaðir eins og litlir
strákar, sem höfðu framið
prakkarastrik.
Þegar fór að hægjast um hjá
foreldrum okkar höfðu þau
mikla ánægju af því að ferðast
erlendis og fræðast um þá staði,
sem þau heimsóttu. Við fórum
stundum með, m.a. fór Sigrún
með í stórskemmtilega prinsess-
uferð til Vínarborgar með Odd-
fellowum.
Sigurþór fór m.a. í ferð til sól-
arlanda með þeim og einnig í
mjög góðar afmælisferðir í til-
efni stórafmæla þeirra feðga.
Pabbi hafði mikla ánægju af
lestri góðra bóka, m.a. um fram-
andi lönd og var mjög gaman að
hlusta á hann segja frá ferðalög-
um þeirra og lýsingu á þeim
stöðum sem þau höfðu heimsótt
og hann lesið um.
Pabbi var félagi í Oddfellow-
reglunni frá árinu 1970. Það varð
því smám saman fastur hluti af
lífi fjölskyldunnar að hann færi
uppáklæddur á fundi á fimmtu-
dagskvöldum. Félagsskapurinn
þar var honum mikilvægur og
hann tók virkan þátt í starfinu í
nærri 40 ár, eða þar til heilsan
fór að bila, og hann gat ekki sótt
fundi lengur.
Eftir að hann hætti að geta
sótt fundi vildi hann þó fylgjast
með, hvað væri að gerast í fé-
lagsskapnum og spurði gjarnan
um það.
Hvíl í friði, elsku pabbi, og
minning þín mun lifa áfram. Við
lofum að hugsa vel um mömmu í
framtíðinni.
Sigrún og Sigurþór.
Elsku afi okkar er fallinn frá
eftir erfið veikindi. Söknuðurinn
er mikill en margar fallegar
minningar um yndislegan mann
ylja okkur á sorgarstund.
Það var alltaf gott að koma á
Háaleitisbrautina til ömmu og
afa og oftar en ekki rötuðu ein-
hverjar kræsingar þar á borð.
Einnig fóru ófáar plöturnar á
fóninn í þá daga enda ýmsar
barnaplötur til á heimilinu. Stig-
inn upp á fjórðu hæð til þeirra
gat þó stundum verið nokkuð
drjúgur en oftar en ekki hljóp
maður upp og fór létt með það.
Afi talaði um að stigarnir héldu
honum í formi og kvartaði aldrei
undan lyftuleysinu enda var
hann svo jákvæður og gat alltaf
séð björtu hliðarnar á öllu. Afi
las mjög mikið og var fróður um
allt milli himins og jarðar og var
ávallt tilbúinn að deila visku
sinni með okkur.
Afi var félagi í Oddfellow-
reglunni og sinnti því starfi af al-
úð. Ljúfar æskuminningar koma
upp í hugann sem tengjast afa og
Oddfellow og má þar helst nefna
hátíðina á sumardaginn fyrsta
og jólaböllin. Sérstaklega fannst
okkur sumarhátíðin skemmtileg
enda fjölmargir skemmtilegir
leikir í boði og stundum spenn-
andi vinningar í verðlaun. Sigga
man vel eftir að hafa eitt sinn
unnið barbie-dúkku og þótti
henni það mjög merkilegt og var
hún alltaf í miklu uppáhaldi hjá
afastelpunni.
Hér tíðkaðist á árum áður að
farið var í fjölskylduferð upp á
Keflavíkurvöll að sækja afa og
ömmu þegar þau sneru heim að
utan. Jóhanni sem hafði aldrei
stigið upp í flugvél, nema í sinni
fyrstu flugferð tveggja ára gam-
all, fannst þetta allt ævintýra-
legt. Í þá tíð var glerveggur sem
hægt var að fylgjast með fólki
koma niður rúllustigann og
starði hann óþreyjufullur í gegn-
um glerið og beið eftir að sjá
þau. Svo jafnvel þegar heim var
komið beið einhver glaðningur
frá framandi löndum.
Þær voru ófáar ferðirnar sem
Mummi dró afa sinn í, hvort sem
það var til að heimsækja bílaum-
boð þó að afi væri ekkert að huga
að bílaskiptum, eða ferðir í vinn-
una sem voru alltaf spennandi
viðburður og aldrei þreyttist afi
á að útskýra til hvers allar þess-
ar stóru vélar væru notaðar.
Afi á Háaleiti var hávaxinn,
myndarlegur og afskaplega ljúf-
ur maður sem tók alltaf á móti
okkur með útbreiddan faðminn.
Það var vinsælt hjá okkur systk-
inunum að hvíla höfuðið á mjúka
maganum hans afa. Gleðin og
húmorinn voru aldrei langt und-
an og oft slegið á létta strengi,
einstaka sinnum jafnvel gert
góðlátlegt grín að viðstöddum.
Oftar en ekki fylgdi því kannski
blikk eða glott í laumi. Einnig
heyrðum við ófáar sögurnar af
prakkarastrikum hans og
Magga tvíburabróður hans.
Elsku afi, við kveðjum þig
með söknuði en fallega brosið
þitt, hláturinn, góðmennskan,
dugnaðurinn og gleðin sem
fylgdi þér mun lifa áfram í hug-
um okkar og hjörtum.
Guðmundur (Mummi),
Sigurborg (Sigga) og Jóhann.
Sigurþór Jónsson
Örnólfur Thorla-
cius var óviðjafnan-
legur vizkubrunnur
og fágætur fræðari, ekki aðeins
nemendum sínum heldur þjóð-
inni allri. Hann var ólatur við að
skrifa fróðleikspistla um allt á
milli himins og jarðar. Afköst
hans á þessu sviði eru með ólík-
indum. Honum var einstaklega
lagið að koma flóknum hlutum til
skila á einfaldan og skýran hátt.
Margir máttu mikið af honum
læra.
Örnólfur Thorlacius var mér
einstaklega velviljaður, þegar ég
hóf kennslu við MT. Það var
mikill styrkur að því að fá að
leita til hans um fjölmörg atriði
um kennslu og efni. Fyrir það er
mér bæði ljúft og skylt að þakka.
Ég sat löngum hjá honum og
skrifaði niður ýmsar æfingar og
tilraunir. Hann átti það til að
segja: „Ég hef nú aldrei fært
þetta í letur, svo að þú sendir
mér þetta kannski seinna.“ Hann
kunni vel að meta, þegar ég
sendi honum fjölritað hefti áletr-
að: Með kveðju til höfundar.
Eitt sinn hringdi hann í mig
og spurði, hvort ég vildi koma og
semja með honum nokkrar
krossaspurningar. Við sátum við
heilan dag og meðan ég var að
böggla einni spurningu saman,
samdi hann tíu slíkar. Alltaf öðru
hverju litum við þó upp, og Örn-
ólfur kom með einhvern fróð-
leiksmola, því að hann var
óvenju vel heima í nánast öllum
hlutum. Þá var gamansemin
aldrei langt undan. Ein spurn-
ingin hljóðaði þannig: Kylfur er
þekktar: (a) meðal þörunga, (b)
meðal sveppa, (c) meðal gródýra
og svo bætti Örnólfur við að
bragði: (d) sem meðal við óspekt-
Örnólfur
Thorlacius
✝ ÖrnólfurThorlacius
fæddist 9. sept-
ember 1931. Hann
lést 5. febrúar
2017.
Örnólfur var
jarðsunginn 15.
febrúar 2017.
um á almannafæri.
Við fráfall Örn-
ólfs er mér efst í
huga þakklæti fyrir
að hafa borið gæfu
til að kynnast hon-
um og eignast vin-
áttu hans. Ég fór
ætíð ríkari af hans
fundi og naut þess
að blanda við hann
geði. Fjölskyldu
Örnólfs votta ég
mína innilegustu samúð.
Ágúst H. Bjarnason.
Örnólfur vinur minn er nú all-
ur.
Við hittumst fyrst í kringum
1969, þegar ég, nemandi í
Landsprófsbekk í Kópavogi, leit-
aði á fund menntaskólakennara
til að tala fyrir því að komast þar
inn. Var hann þá glaðlegur og
uppörvandi í fasi. Eftir á hygg
ég að persónuleikar okkar
beggja hafi þá þegar verið mót-
aður af því að vera af rótgrónum
menntaættum. Síðan hitti ég
hann sem nemandi í Mennta-
skólanum í Hamrahlíð. Og ný-
lega hóf hann hlýlega máls á því
að líklega væri ég einn af þeim
kunningjum hans sem hefði fylgt
honum hvað lengst.
Hann var ekki bara náttúru-
vísindamaður og ástríðufullur
kennari, heldur einnig áhuga-
maður um tækni, sögu, bók-
menntir, landafræði, mannfræði
og trúmál. Á síðustu árum skipt-
umst við á bókum, og fékk ég frá
honum greinasafn sem fjallaði
m. a. um arfgenga skuldaánauð í
Indlandi nútímans, og um sigl-
ingatækni norrænna víkinga.
Skrif hans um uppgötvanir á
fornum manntegundum vöktu og
áhuga minn sem mannfræðings.
Og ekki síst færði ég honum
þrjár ljóðabækur eftir mig; og
taldi hann að þar hefði ég sem
ljóðskáld mótað mér þá sérstöðu
að vitna í bókmenntaarfinn frá
forn-Grikkjum og Rómverjum.
Um leið og ég votta ættingj-
um hans samúð mína vil ég vitna
í eitt slíkt ljóð eftir mig, sem
fjallar um forn-gríska náttúru-
fræðinginn og heimspekinginn
Aristóteles, og heitir Mamma
Aristótelesar rasar út. En þar
segi ég m.a. þetta:
…
En mamma, sagði þá Aristóteles;
þú gerir of lítið úr okkur,
því þegar ég fluttist nú hingað til þín
yfir hafið frá Evbóeiu,
einmitt þá lauk því blómaskeiði
Hellena
sem mun verða numið um
árþúsundir…
Tryggvi V. Líndal.
Örnólfi kynntumst við fyrst er
hann kenndi okkur líffræði og
jarðfræði í Menntaskólanum við
Hamrahlíð á árunum 1967-1970.
Örnólfur var áhugasamur og lif-
andi kennari en féll miður ef
nemendur sýndu hugðarefnum
hans ekki sama áhuga. Minnis-
stætt er einu sinni þegar Jörgen
hafði lánað bekkjarbróður skáld-
sögu Bernards Malamud, „A
new life“ og hann stalst til að
gægjast í bókina, í felum að hann
hélt á bak við líffræðibókina.
Ekkert fór fram hjá fránum aug-
um Örnólfs sem vatt sér að nem-
andanum, hrifsaði bókina til sín,
leit á kápuna og sagði svo: „A
new life“, „já þér veitir ekki af að
byrja nýtt líf“ og vísaði nemand-
anum á dyr! Örnólfur fór reynd-
ar blíðum höndum um bókina,
hún er hér í hillu, ólemstruð.
Ekki var heldur auðvelt fyrir
okkur latínudeildarnemendur að
ætla að gægjast í latínu-
glósurnar í tímum í líffræði, það
fór sjaldnast fram hjá Örnólfi.
En Örnólfur var skemmtilega
fróður kennari og langrækinn
var hann ekki, nemendur ætíð
boðnir velkomnir í næsta tíma.
Síðar áttum við eftir að verða
vinnufélagar Örnólfs þegar við
kenndum í Menntaskólanum við
Hamrahlíð og nutum þess einnig
að starfa með honum sem rekt-
or. Örnólfur hafði mikinn áhuga
á sálfræði og studdi við sálfræði-
kennsluna í MH með ráðum og
dáð og með þónokkrum fjárútlát-
um (sem fyrst höfðu reyndar
hafist í rektorstíð Guðmundar
Arnlaugssonar), meðal annars
við að byggja upp fyrsta flokks
aðstöðu til námstilrauna með
rottum ásamt tilheyrandi Skin-
ner-búrum og öðru sem fylgdi
slíku dýralabbi. Fyrir það erum
við ævinlega þakklát.
Örnólfur var óvenju fjölfróður
maður og nutum við oft góðs af
því. Ef eitthvað var ekki ljóst í
fræðunum gat verið gott að leita
til hans enda aldrei komið að
tómum kofunum. Hann sýndi
kennslubókarskrifum okkar ein-
lægan áhuga og kom iðulega
með gagnlegar athugasemdir.
Ekki er ýkja langt síðan hann
hringdi heim til okkar vegna
hugmyndar sem hann hafði feng-
ið í tengslum við þroskasálfræð-
ina. Þar varð Aldís fyrir svörum
og áttu þau alllangt, fróðlegt og
notalegt spjall um efnið. Dæmi-
gert fyrir öðlinginn og fræðar-
ann Örnólf.
Blessuð sé minning Örnólfs
Thorlaciusar.
Aldís Unnur Guðmunds-
dóttir, Jörgen L. Pind.
Vinur minn og lærimeistari
Örnólfur Thorlacius hefur lokið
þessu jarðlífi sínu. Ef eitthvað er
að marka rannsóknir okkar í sál-
arrannsóknarhreyfingunni þá
hefur Örnólfur sofið og hvílst
meðvitundarlaus í Sumarlandinu
mestallan tímann frá andláti
sínu. En senn mun hann vakna
meira og hitta látna ástvini og
aðra samferðamenn sem farnir
eru heim á undan honum. Rétt
að taka það fram til að gæta
fyllsta hlutleysis að Örnólfur var
algerlega ósammála þessum nið-
urstöðum okkar spíritista um líf
eftir dauðann og mögulegt líf
einstaklinga eftir líkamsdauð-
ann.
Og hefði mun síður viljað að
hans væri minnst frá þessum
vinkli. En ég hafði orð á þessu
síðast þegar við ræddumst við í
síma á síðasta ári er ég sagði
honum hvernig heimkomu hans
yrði líklega háttað, og að ég
myndi minnast hans út frá þessu
sjónarhorni. Hlógum við báðir
svo dátt að þessari hugmynd
minni.
Það verður ekki af Örnólfi
skafið að hann kom með eina
bestu mögulegu skýringu sem ég
man eftir í svipinn á því hvers
vegna líf væri hugsanlega eða
líklega ekki eftir dauðann. Það
væri nánast lífsins útilokað, í
bókstaflegri merkingu, að líf
gæti orðið til annars staðar en
þar sem lífræn efnasambönd
kæmu saman og lifandi frumur
og verkaskipting þeirra væri til
staðar. Mörg rökin hefi ég heyrt
hjá andstæðingum handanheim-
anna um hve arfavitlaust það sé
að líf sé eftir dauðann um dag-
ana.
En svar Örnólfs var vísinda-
legra en allra sem ég man til
þessa. Það lýsir manninum
meira en margt annað. Alltaf vís-
indalegur, hvað sem á gekk. Og
hélt sig á þeirri línu til dauða-
dags.
Ég verð að játa það að mér
finnst ég oft vera uppi á 15. öld.
Það er varla hægt að finna lang-
skólagenginn mann eða konu á
þessari plánetu sem hefur ekki
fordóma um flest eða öll þau svið
mannlegrar tilveru sem kalla má
„dulræna reynslu“. Herskarar
óvísindalegra „vísindamanna“
ríða ekki við einteyming hér á
jörðu í dag. Hvernig stendur eig-
inlega á þessu? Spyr sá sem ekki
veit. Jú líklega er það hið ramma
hatur sem upplýsingastefnan/
vísindahyggjan heldur dauða-
haldi í á trú og trúarbrögðum og
gegnsýrir mestalla hugsun vís-
indastóðsins í heimi hér. Alveg
er þetta stórundarlegt. Að hatur
á löngu liðnum deilum vísinda og
trúar og trúarbragða skuli enn
ráða för er með ólíkindum. En
þess vegna er ég að nefna þetta
hér að Örnólfur Thorlacius var
svo sannarlega undantekning frá
þessari reglu, ásamt mörgu öðru
góðu vísindafólki sem enn finnst,
en hefur yfirleitt hægt um sig.
Og hæst bylur í höturum trúar
og trúarlegrar reynsla í hópi
svokallaðra vísindamanna. Sem
eru í reynd fyrir bragðið ákaf-
lega óvísindalegir í hugsun í
þessum málaflokkum sem mörg-
um öðrum. Ákaflega.
Að leiðarlokum er rétt að
þakka fyrir sig, þakka fyrir líf-
fræðikennslu Örnólfs til mín og
fjöldamargra annarra í MH forð-
um.
Og þó ekki síst hversu óhemju
góðhjartað og milt yfirvald hann
var við alla þá nemendur og aðra
sem til hans leituðu á meðan
hann stýrði MH af mikilli mann-
úð en vísindalegri nálgun í flestu,
í bestu merkingu þess orðs.
Magnús H. Skarphéðinsson.
Fallinn er frá mikill skóla- og
fræðimaður, Örnólfur Thorla-
cius. Það eru kaflaskil og mikill
missir en hann skilur eftir sig
merkilegt ævistarf á mörgum
sviðum. Fyrir rúmlega þrjátíu
árum hóf ég kennslu í líffræði í
Menntaskólanum við Hamrahlíð.
Örnólfur sem þá var rektor, tók
mér ljúflega, leiddi og studdi
mildilega. Hann var óspar á góð-
ar ábendingar sem nýst gætu í
kennslunni og fylgdist vel með á
fræðasviði okkar. Þannig að ef
nemandi spurði spurningar sem
ég hafði ekki svar við á taktein-
um, þá sagði ég einfaldlega: „Ég
skal spyrja Örnólf í næstu frí-
mínútum!“ Og hann var á við öfl-
ugustu leitarvélar nútímans,
leysti verkefnið og bjó oftar en
ekki í skemmtisögubúning.
Örnólfur var mikill fræðimað-
ur en umfram allt góður maður.
Á ég honum margt að þakka.
Aðstandendum votta ég sam-
úð.
Sigurkarl Stefánsson.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama;
en orðstír
deyr aldregi,
hveim er sér góðan getur.
(Úr Hávamálum.)
Við höfum í seinni tíð orðið
þess heiðurs aðnjótandi að fá að
vinna náið með heiðursmannin-
um Örnólfi Thorlacius, meðal
annars við uppsetningu og út-
gáfu bóka sem hann hefur skrif-
að, nú síðast Flugsögu, sem út
kom síðastliðið haust; sannkallað
snilldarverk.
Það hefur bæði verið lær-
dómsríkt og skemmtilegt að
vinna með Örnólfi, enda var
hann sannkallaður fjölfræðingur
og óspar á að deila vitneskju
sinni með öðrum. Þess utan var
hann mikill húmoristi; ósjaldan
flugu gamansögur okkar á milli
og kunni hann þær margar og
magnaðar.
Við erum þakklátir Örnólfi
fyrir ánægjulegt samstarf und-
anfarin ár og vottum fjölskyldu
hans og vinum okkar dýpstu
samúð.
Guðjón Ingi Eiríksson og
Gunnar Kr. Sigurjónsson.