Morgunblaðið - 27.04.2017, Side 46

46 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. APRÍL 2017
INDLAND
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Konurnar á ekknaheimilinu Var-
anasi Durga Ashram láta vel af sér.
Þar fá rúmlega tuttugu aldraðar
ekkjur víðsvegar að úr Indlandi
húsaskjól, mat og þjónustu prests.
Þó að þær séu lánsamari en ekkj-
urnar sem þurfa að lifa á betli eða
vændi í fátækrahverfum þessarar
helgu borgar hindúa á bakka Gang-
es-fljóts hafa þær átt erfiða ævi,
brottreknar af heimilinum sínum og
sniðgengnar af samfélaginu.
„Maðurinn minn var drykkju-
maður. Eftir að hann dó tók bróðir
hans landið okkar og rak mig í
burtu. Þetta voru eignir föður míns.
Þau hótuðu að drepa mig. Ég kom
hingað til Varanasi til að fá betri
örlög,“ segir Meenavshi Bhattac-
hapaya, sextug ekkja sem bjó í ná-
grenni Mumbai, stórborgarinnar í
Indlandi. Hún hefur verið ekkja í
tuttugu ár en dvalið síðustu tíu árin
á þessu ekknaheimili með andlegri
þjónustu (ashram) í Varanasi.
Taldar færa ógæfu
Indverjar glíma enn við forn og
úrelt viðhorf til ekkna, sérstaklega
á vanþróaðri svæðunum í norður-
hluta landsins. Þær fá á sig skömm-
ina af andláti eiginmanna sinna og
er óttast að þær færi fjölskyldunum
ógæfu. Eru oft reknar af heimilum
sínum og síðan algerlega snið-
gengnar af samfélaginu. Þurfa að
lifa í útskúfun og fyrirlitningu það
sem eftir er.
Stundum er farið með ekkjurnar
til Varanasi eða annarra helgustu
borga hindúa og þær skildar eftir
hjálparlausar á götuhorni eða við
ekknaathvörf sem eru mörg í Ind-
landi. Þær taka stundum sjálfar á
sig skömmina af dauða eiginmanna
sinna og yfirgefa heimilin og enda
þá oft í helgu borgunum. Trúa
hindúar því að þeir sem deyja þar
fái lausn frá hringrás endurholdg-
unarinnar og komist í alsæluna.
Fátækrahverfin á pílagrímasvæð-
inu í Varanasi, á bökkum Ganges-
fljóts, eru hins vegar ömurleg. Þar
bíður fátt annað en betl eða að
lenda í klóm glæpahringja sem
selja þær í vændi sem greiðslu fyrir
húsaskjól.
Erfitt er að skilja hvers vegna
ekkjur eru þannig útskúfaðar úr
samfélaginu eða útskúfa sér jafnvel
sjálfar. Það á sér langa sögu og
tengist að einhverju leyti lakri
stöðu kvenna í samfélaginu, miðað
við vestræn gildi. Áður fyrr voru
ekkjur oft brenndar, að eigin ósk
eða fjölskyldunnar, þegar líkams-
leifar eiginmanna þeirra voru
brenndar. Bretar bönnuðu þetta á
nýlendutímanum í byrjun nítjándu
aldar en indversk lög bönnuðu
brennurnar ekki fyrr en á níunda
tug aldarinnar. Einstaka tilvik voru
um slíkar brennur fram eftir tutt-
ugustu öldinni.
Ekkjur í áratugi
Stjórnvöld og frjáls hjálparsam-
tök hafa verið að reyna að breyta
stöðu ekkna og viðhorfum sam-
félagsins. Fjöldi athvarfa er í helgu
borgunum og víðar. Þar fá þær að-
stoð, sums staðar aðeins húsaskjól
en annars staðar fæði og jafnvel
þjónustu prests við bænir eins og á
heimilinu sem ég heimsótti með
ferðafélögum mínum á dögunum.
Sums staðar er yngri ekkjum veitt
starfsþjálfun eða menntun og börn-
um þeirra hjálpað til náms.
Talið er að tugir þúsunda ekkna
séu í Varanasi og ef til vill um 12
þúsund á aldrinum 20 til 45 ára.
Fjöldi ungra ekkna stafar af ótíma-
bærum dauða karla vegna að-
stæðna við vinnu og sjúkdóma en
einnig af því að í landinu hafa tíðk-
ast barnagiftingar þar sem ungar
stúlkur eru gjarnan giftar mun
eldri karlmönnum. Konurnar geta
því lifað í marga tugi ára sem ekkj-
ur.
Anuj Singh, forstjóri heimilisins í
Varanasi, segir að yngri ekkjurnar
komi vissulega á heimilið til að fá
mat og húsaskjól í styttri tíma en
þær haldi svo á pílagrímasvæðið.
Þar sé ekki gott að vera. Þær eldri
dvelji á heimilinu til dauðadags.
Hér er gott að vera
„Það eru mest múslimar í Pak-
istan og ekkert pláss fyrir hindúa.
Ég kom hingað þegar eiginmaður
minn dó,“ segir Pushpa, öldruð
ekkja sem fæddist í Pakistan og bjó
þar þangað til eiginmaður hennar
dó fyrir 22 árum. „Ég kom hingað
til að lifa góðu lífi. Hér er gott að
vera,“ segir hún. Pushpa segist
engin tengsl hafa við fjölskyldu sína
enda enginn lifandi af hennar nán-
ustu ættingjum.
Pushpa segir að lítið annað sé um
að vera á heimilinu en að biðjast
fyrir. Það geri konurnar allan dag-
inn undir stjórn prests heimilisins.
Bhattachapaya sem fyrr er vitnað
til segir að heimilið sé góður staður
fyrir konur sem hvergi annars stað-
ar fái hjálp. „Kona getur ekki verið
ein á götu, sérstaklega ekki á nótt-
unni. Ég þakka fyrir að vera ekki
þar. Konur vilja öruggt skjól, þess
vegna er gott að vera hér.“
Varanasi Durga Ashram er kost-
að með frjálsum framlögum hjálp-
arsamtaka og einstaklinga. Nú er
verið að safna fyrir nýju húsi og á
þá að vera hægt að hýsa 50 konur.
Ljóst er að ekki er vanþörf á.
Klæddar í hvítt
Einkennisklæðnaður ekkna í Ind-
landi er hvítur sarí, þeim er ekki
ætlað að njóta litanna eins og gift-
um konum, og er gert að neita sér
um allar lífsnautnir. Þær máttu
lengi vel ekki taka þátt í Holi, ár-
legri trúarsamkomu hindúa þar
sem litagleðin er ríkjandi, eða öðr-
um hátíðum. Þær þóttu óheillakrák-
ur þar eins og annars staðar.
Hjálparsamtök sem vinna í þágu
ekkna hafa síðustu ár staðið fyrir
þátttöku þeirra í trúarhátíðinni til
að reyna að breyta viðhorfum sam-
félagsins. Þær fara niður að Gang-
es-fljótinu, fá yfir sig rauðan lit og
dansa eins og frjálsar manneskjur.
Útskúfun ekknanna
 Margar indverskar konur reknar frá heimilum sínum eftir dauða eiginmannanna og sniðgengnar
af samfélaginu  Stjórnvöld og hjálparsamtök reyna að breyta viðhorfum til ekkna í þjóðfélaginu
Ekki pláss Pushpa er öldruð ekkja
frá Pakistan. Þar var ekki pláss fyr-
ir hindúatrúað fólk eftir dauða eig-
inmanns hennar.
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Ekkjur Rúmlega tuttugu ekkjur búa þröngt í ekknaheimili í Varanasi. Það er betra en gatan. Yngri konur úr nágrenninu hjálpa til við matseld og aðhlynningu.
Rekin að heiman Meenavshi Bhattachapaya, sextug ekkja sem bjó í ná-
grenni Mumbai, er viðræðugóð og glöð þrátt fyrir að fjölskyldan hafi ekki
komið vel fram við hana eftir dauða eiginmannsins.
Sportgleraugu
Eyesland . Grandagarði 13 og Glæsibæ, 5. hæð . sími 510 0110
www.eyesland.is
Bolle Bolt Golf
kr. 26.790,-