Morgunblaðið - 17.05.2017, Síða 21

isaukaskatts hemji vöxt
ferðaþjónustunnar sem
aftur veldur styrkingu
krónunnar. Þetta er
langsótt getgáta og
miklu nær að slík aðgerð
skaði rekstrargrundvöll
smærri fyrirtækja á
landsbyggðinni og
áræðni til framtíðarupp-
byggingar. Svo er sagt
að ferðaþjónustan njóti
ívilnunar sem kominn sé
tími til að afnema. Þetta
er ótrúlega heimóttarlegt sjónar-
mið. Tekjur ferðaþjónustunnar hafa
skapað gjaldeyrisforða og hag-
stæðan viðskiptajöfnuð. Reist Ís-
land eftir hrun. Áhrif gengisstyrk-
ingarinnar eru ekki komin fram af
fullum þunga. Tvöföldun skattsins
þar ofan á leiðir til óhagkvæmari
samkeppnisaðstöðu alþjóðlega og
skerðir þann ávinning sem íslenska
þjóðin nýtur af greininni. Í umræðu-
þætti nýverið fullyrti fjármálaráð-
» Verðlækkun en ekki
-hækkun er raun-
veruleiki fyrirtækja í
ferðaþjónustu. Fjár-
málaráðuneytið virðist
kappkosta að reikna sig
frá raunveruleikanum.
Höfundur er ferðaþjóustubóndi
með meiru.
steinar@fossatun.is
aðarráðherra og
breytti lögunum
þannig að það sem
Hæstiréttur hafði
dæmt ólöglegt yrði
löglegt. Atvinnu-
veganefnd Alþingis
og alþingismenn
blessuðu gjörning-
inn. Ég fullyrði að
þeir alþingismenn
sem greiddu atkvæði
með breytingunni
gerðu það ekki sam-
kvæmt eigin sann-
færingu, heldur til þjónkunar við
Landsamband veiðifélaga. Núver-
andi dómsmálaráðherra sagðist við
afgreiðslu málsins í þinglok 2015
efast um að lagasetningin stæðist
ákvæði stjórnarskrárinnar. Hún
hafði rétt fyrir sér. Lögin um lax- og
silungsveiði eru orðin ólög. Að auki,
öndvert við forsendur lagasetning-
arinnar, eru þau farin að kosta rík-
issjóð vegna tvöfaldrar virðis-
aukaskattsskráningar sem
veiðifélögin geta tekið upp. Eitt
virðisaukaskattnúmer fyrir sölu lax-
veiðileyfa með 0% virðisaukaskatti
og annað fyrir rekstur veiðihússins
sem tryggir endurgreiðslu innskatts
vegna framkvæmda og reksturs á
sveitahótelinu. Aftur er búið að
skapa ójafnar aðstæður fyrir til-
stuðlan óupplýstra ráðamanna.
Nú skal reitt til höggs. Því er
haldið fram að hækkun virð-
herra að verðhækkanir í ferðaþjón-
ustu hefðu numið 11% á síðasta ári.
Þetta stenst engan veginn. Gengis-
styrkingin hefur þær afleiðingar að
færri krónur fást fyrir verð sem
bókað er í erlendri mynt. Þannig
var 140-herbergið í Fossatúni
21.000 kr. þegar það var sett í sölu
árið 2015 á genginu 150, en varð að
18.200 kr. þegar gesturinn kom
sumarið 2016 og greiddi á genginu
130. Svona virkar gengisstyrkingin.
Verðlækkun en ekki -hækkun er
raunveruleiki fyrirtækja í ferða-
þjónustu á síðasta ári. Fjármála-
ráðuneytið virðist kappkosta að
reikna sig frá raunveruleikanum.
Það er öldurót núna í greininni.
Aukinn fjöldi ferðamanna og hækk-
andi rekstrarkostnaður. Miklar fjár-
festingar og okurvextir. Það er
hvorki rétt að taka íþyngjandi
ákvarðanir uppi á hæsta öldutoppi
né niðri í öldudal. Rétt að bíða og
meta aðstæður þegar hægist um og
meira jafnvægi kemst á. Hinsvegar
blasa við verkefni sem þarf að sinna
til að gera betur við ríkjandi að-
stæður. Flest þeirra standa upp á
ríkisvaldið. Hvernig væri að ráða-
menn einbeittu sér að samvinnu í
stað sundurlyndis við okkur starfs-
menn á plani? Efldu skilning í stað
skilningsleysis?
Steinar Berg
MINNINGAR 21Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. MAÍ 2017
Það er komið ár frá and-
láti þínu, elsku mamma
mín, og það eru blendnar
tilfinningar sem bærast
innra með mér. Minningar
sem rifjast upp færa mér
gleði en líka depurð því ég veit að ég mun
ekki fá tækifæri til að skapa fleiri minn-
ingar með þér. Síðan þú kvaddir þennan
heim hefur lífið ekki verið samt. Við
höldum áfram með líf okkar en eftir situr
djúpur söknuður og tómleiki. Það mun
enginn nokkurn tíma koma í staðinn fyr-
ir þig.
Það er margt sem fer í gegnum huga
minn þegar ég hugsa til þín og lífs okkar.
Við gerðum margt saman og líf okkar
voru svo samtvinnuð. Það voru bara við
tvær og þú varst alltaf mín helsta stoð og
stytta. Þú varst bæði ástrík móðir og
einnig góð vinkona. Það er erfitt að geta
ekki lengur leitað til þín með alla skap-
aða hluti og fengið aðstoð og ráðlegg-
ingar. Ég hugsa svo oft um hvað þú
myndir gera í þeim aðstæðum sem koma
upp hjá mér og hvað þér myndi finnast.
Oft langar mig að taka upp símann og
hringja í þig, en nú verð ég bara að ráða
fram úr hlutunum sjálf og treysta á sjálfa
mig. En það er líka það sem þú kenndir
mér, mamma mín. Þú sem varst alltaf
svo sjálfstæð, dugleg og sterk og mikil
fyrirmynd fyrir mig. Þú sem tókst alltaf
málin í eigin hendur og gekkst bara í
verkin. Í mínum augum var ekkert sem
þú gast ekki gert. Þú varst líka svo fjöl-
hæf og þér var svo margt til lista lagt. Þú
varst sannkallaður listamaður og allt
sem þú gerðir gerðir þú svo ótrúlega vel.
Jóhanna
Hákonardóttir
✝ Jóhanna Hákonar-dóttir fæddist 26. júlí
1950. Hún lést 3. maí 2016.
Útför Jóhönnu fór fram
17. maí 2016.
Öll fallega handavinnan,
málverkin, húsgögnin og
margt fleira sem þú bjóst til
og skilur eftir þig, þetta er
mikill fjársjóður fyrir mig
og strákana. Ég mun varð-
veita þessa muni alla tíð,
enda er svo mikið af sjálfri
þér í þeim, að mér finnst
jafnvel eins og hluti af þér
sé hér enn.
En þó er fátt jafn dýr-
mætt og að eiga svona góða
mömmu og ömmu eins og þig. Það er
ómetanlegt og við urðum fyrir miklum
missi að missa þig úr lífi okkar, ég og
strákarnir. Og þó að þeir auðveldi mér að
komast í gegnum sorgina þá eru gleði-
stundirnar með þeim ljúfsárar, því þú ert
ekki hér að njóta þeirra með okkur. Þeir
voru þér svo afskaplega kærir og því er
erfitt að sætta sig við það að þú verðir
ekki hérna með okkur að upplifa allar
stundirnar sem eiga eftir að koma í fram-
tíðinni. Ég vildi að þú værir hérna með
okkur og ég veit að þú myndir njóta þess
svo mikið að vera í kringum alla ömm-
ustrákana þína og hvað þeir myndu njóta
góðs af samverunni við þig.
Þú tókst á við veikindi þín af miklum
styrk og jákvæðu hugarfari. Ég ætla að
taka mér þig til fyrirmyndar og reyna að
hafa sama viðhorf til lífsins, vera jákvæð
og horfa björtum augum til framtíðar.
Ég trúi því að þú hefðir viljað það fyrir
okkar hönd. Þú hefur gefið okkur gott
veganesti út í framtíðina og þó það sé
sárt að kveðja þá búum við að öllum góðu
stundunum sem við höfum átt saman.
Þakka þér fyrir allt, elsku mamma. Takk
fyrir að hafa verið mér svo hlý og góð
móðir og strákunum mínum svo yndisleg
amma. Við elskum þig og söknum þín og
þú verður alltaf með okkur.
Þín dóttir,
Helga.
Elsku amma mín, nú er
komið ár síðan þú kvaddir
okkur og langar mig því
að skrifa þér nokkur orð.
Ég fékk að eiga mikla
hlutdeild í þínu lífi og þeg-
ar ég lít til baka sé ég hvað ég hef ver-
ið ótrúlega heppin að eiga svona góða
ömmu og hvað það hefur gefið mér
mikið í lífinu. Þú varst alltaf til staðar
fyrir mig og heimili þitt stóð mér
ávallt opið. Það var líkt og mitt eigið
heimili, enda komu tímar þar sem ég
bjó heima hjá þér í Mosgerðinu. Þar
leið mér alltaf svo vel og ég á margar
góðar minningar þaðan. Við gerðum
margt saman, eins og að hlusta á tón-
list. Þú hafðir góða söngrödd og hafðir
gaman af því að syngja og það áttum
við sameiginlegt. Oft bökuðum við
pönnsur og lásum Dísu ljósálf fyrir
svefninn. Ég fór með þér í heimsóknir
til vina þinna eða til Rögnu systur
þinnar. Stundum tókum við strætó og
heimsóttum Rögnu í vinnuna eða til
langafa sem dvaldi á Droplaugarstöð-
um. Þegar langafi og langamma voru
dáin fylgdi ég ykkur systrunum oft í
kirkjugarðinn að vitja leiðis þeirra. Þó
mér finnist dálítið erfitt að koma þang-
að í dag er það samtímis notalegt því
þá rifjast upp fyrir mér þessar góðu
minningar.
Það er ekki hægt að rifja upp liðna
tíma án þess að minnast á Vestfirðina
og öll sumrin í Haukadalnum þar sem
þið systurnar dvölduð í Hafgolunni.
Þar gátum við fjölskyldan eytt tíma
saman og ræktað tengslin en það
skipti þig alltaf svo miklu máli að fjöl-
skyldan væri náin og samhent. Við
munum alltaf búa að þessum tíma sam-
an og skipar sá staður stóran sess í
Sigurlaug Helga
Leifsdóttir
✝ Sigurlaug Helga Leifs-dóttir fæddist 6. ágúst
1926. Hún andaðist 10. maí
2016.
Útför Helgu fór fram 17.
maí 2016.
hjörtum okkar allra í fjöl-
skyldunni.
Þú varst alltaf svo gjaf-
mild. Þér þótti ekkert jafn
skemmtilegt og að gefa
gjafir, sérstaklega okkur
barnabörnunum. Á jólum
varst þú oft spenntust af
okkur öllum, því þú hlakk-
aðir svo til að sjá okkur
krakkana opna gjafirnar
og gleðjast með okkur. Og
ekki breyttist það þegar
barnabarnabörnin komu. Þú vildir allt-
af vera handviss um að allir fengju
gjafir frá þér og það sem þá langaði í.
Þú kenndir mér gleðina sem felst í því
að gefa öðrum enda passaðir þú alltaf
upp á að ég gæfi mömmu fallega gjöf
og fallega skrifað kort. Þær voru
skemmtilegar bæjarferðirnar hjá okk-
ur fyrir jólin að leita að gjöf fyrir
mömmu og skoða jólasveinana í búð-
argluggunum.
Á síðustu árum þínum bjóst þú í
Bólstaðarhlíðinni og urðum við þá ná-
grannar. Við Bjössi gátum rölt yfir til
þín í heimsókn í kaffi og kökur sem
okkur þótti alltaf skemmtilegt. Seinna
þegar Hörður fæddist fluttum við úr
hverfinu en urðum svo aftur nágrann-
ar þegar þú fluttist yfir á Grund. Þá
var Hrafnkell litli fæddur og ég gat
gengið með hann í heimsókn til þín í
vagninum. Við hlökkuðum til að geta
eytt meiri tíma með þér en því miður
þá fór það ekki á þann veg því þú
kvaddir óvænt. Eftir lifa þó allar góðu
minningarnar okkar saman.
Ég kveð þig með kvöldbæninni okk-
ar:
Vertu yfir og allt um kring
með eilífri blessun þinni,
sitji Guðs englar saman í hring
sænginni yfir minni.
(Sig. Jónsson frá Presthólum)
Hvíldu í friði, elsku amma.
Þín dótturdóttir og nafna,
Helga.
Íslenskur landbún-
aður stendur á mik-
ilvægum tímamótum
um þessar mundir. Nú
er að hefjast endur-
skoðun á rekstr-
arumhverfi hans sem
samþykkt var við af-
greiðslu Alþingis á bú-
vörusamningunum í
fyrrahaust. Ekki er
sjálfgefið að nið-
urstaðan verði landbúnaðinum og ís-
lenskum neytendum hagstæð. Þvert
á móti er ýmislegt sem bendir til
þess að aðrir hagsmunaaðilar muni
sæta lagi og koma sínum sérhags-
munum fram.
Nokkurrar vanþekkingar eða mis-
skilnings virðist gæta hjá ýmsum
hagsmunasamtökum, kaupmönnum
og stjórnmálamönnum sem segja að
stuðningur við íslenskan landbúnað
mismuni atvinnugreinum hér á
landi. Þessum skoðunum er haldið á
lofti af þeim sem telja sig vera að
tala fyrir lægra verði á matvælum
og einhverskonar jafnræði.
Sannleikurinn er sá að landbúnaður
nýtur samfélagslegs stuðnings í öll-
um helstu nágranna- og við-
skiptalöndum okkar, meðal annars í
öðrum norrænum ríkjum, í ESB-
ríkjum og í Bandaríkjunum og Kan-
ada, þó að útfærslan sé staðbundin.
Ástæðurnar eru líka svipaðar og ein
af þeim er fæðuöryggi sem aðrar
þjóðir greina sem hluta af þjóðarör-
yggi sínu, ásamt vörnum, nægu
eldsneyti, orku og fleiri þáttum.
Veik staða
Þó að búvörusamningarnir hafi
hlotið formlegt samþykki á þingi,
galt landbúnaðurinn afhroð í um-
ræðunni sem þeim tengdist. Aðeins
um einn kjósandi af hverjum átta
lýsti sig fylgjandi samningunum.
Um 80% þeirra sem tóku afstöðu
voru samningunum andvígir. And-
staðan var meiri hjá yngri aldurs-
hópunum. Þessi staða endurspegl-
aðist í afstöðu alþingismanna.
Aðeins 19 af 63 samþykktu samn-
ingana en yfirgnæfandi meirihluti
sat hjá.
Landbúnaðurinn átti áður fyrr
sína formælendur á Alþingi og eigið
ráðuneyti. Nú eru færri bændur á
þingi og ráðuneytið horfið. Bak-
landið hefur ekki að-
eins veikst heldur hef-
ur samkeppnin einnig
eflst. Öflug versl-
unarfyrirtæki og sam-
tök þeirra hafa lagt
áherslu á mikilvægi
innflutnings. Gildi auk-
ins framboðs er dásam-
að undir þeim for-
merkjum að verið sé að
gæta hagsmuna neyt-
enda. Sá grunur læðist
þó að mörgum, að
verslunin sé, í aðra
röndina að minnsta kosti, að seilast í
stærri sneið af verði vörunnar.
Vandinn innanbúðar
Helsti vandi íslensks landbúnaðar
er að virðiskeðja framleiðslunnar er
að miklu leyti sundurslitin. Hug-
myndir og óskir neytenda hafa
þróast og breyst mikið á undan-
förnum árum. Erlend kynni og inn-
flutningur skapa nýjar neysluhug-
myndir og kröfur. Tilfinning bænda
fyrir markaðnum er veik. Verslunin
og neytendur virðast heldur ekki
hafa nægilega sterk þekkingar-
tengsl við landbúnaðinn og uppruna
matvælanna.
Innan landbúnaðar eru um 75
samtök, fagráð, félög, fyrirtæki og
afurðastöðvar sem öll sinna hags-
munagæslu, en hvert og eitt á sínu
sérsviði. Landbúnaðurinn hefur
engan einn fyrirsvarsaðila sem get-
ur beitt sér af afli gegn óvæginni
umræðu eða gagnvart hinu op-
inbera.
Samstarf er lausnin
Góð þekking á öllum hliðum land-
búnaðar er greininni mikilvæg í
samkeppni um athygli og hylli neyt-
enda. Með sameiginlegum vettvangi
gæti landbúnaðurinn í heild sinni
eflst og bætt mikilvæg tengsl sín við
neytendur og fyrirtæki. Einnig
gætu slík samtök sinnt betur al-
mennri fræðslu- og kynningu, sér-
staklega meðal ungs fólks í landinu.
Þá væri hægt að móta sameiginlega
sýn og stefnu fyrir landbúnaðinn í
heild sinni, fylgjast með þróun og
gangi mála í nágrannalöndum okkar
og innan ESB sem er mikilvægur
viðskiptaaðili okkar.
Í samvinnu afurðastöðva, bænda,
annarra þjónustufyrirtækja og
verslunar væri hægt að auka fjöl-
breytni í framsetningu og vöruvali,
eftir uppruna, gæðum, heilnæmi,
skapa lífrænni framleiðslu, betri
sérstöðu og auka með því verðmæti
afurða.
Núverandi skipulag samstarfs
innan landbúnaðar er veikt. Bændur
hafa sín samtök, en lítið samstarf er
milli þeirra og afurðastöðva þótt
bændur eða fulltrúar þeirra sitji í
stjórnum flestra þeirra. Enn minna
samstarf er við fyrirtæki aðila sem
þjónusta landbúnaðinn.
Vannýtt sóknarfæri
Ástæður fyrir vali neytenda hér á
landi á íslenskri framleiðslu fremur
en innflutningi eru fjölmargar, t.d.
ferskleiki, hreinleiki og nálægð
framleiðslu við markaðinn sem aftur
tryggir gæði. Þar sem nægt fram-
boð er til dæmis á ýmsum tegundum
grænmetis og mjólkur- og kjötvara
er val neytenda skýrt. Íslenskar
landbúnaðarvörur eru ekki aðeins
lausari við sýklalyf og aðra óáran
sem fylgir framleiðslu en víða til
dæmis í Evrópu. Kolefnisspor ís-
lenskrar framleiðslu er einnig
minna. Sem dæmi er losun gróður-
húsalofttegunda um 40% minni á
hvern mjólkurlítra hér á landi en á
heimsvísu. Íslenskt lambakjöt er í
raun eins lífrænt og mögulegt er.
Fleiri dæmi mætti nefna.
Frændur okkar á Norðurlöndum,
Danir, Svíar og Norðmenn hafa náð
mjög góðum árangri með víðtækri
samvinnu bænda, fyrirtækja í þeirra
eigu og annarra aðila sem þjónusta
landbúnaðinn. Þeir hafa náð því að
skapa sátt um framtíð landbúnaðar-
ins í þessum löndum og jafnvel stolti
yfir gæðum eigin framleiðslu. Því
skyldi forysta íslensks landbúnaður
ekki fylgja fordæmi frænda okkar
og skapa landbúnaði hér á landi góð
rekstrarskilyrði, neytendum góða
vöru og um leið styrkja búsetu um
allt land og aðrar atvinnugreinar t.d.
ferðaþjónustuna?
Samstöðu þörf
í íslenskum landbúnaði
Eftir Jónas
Egilsson » Vanýtt sóknarfæri í
landbúnaði og skort-
ur á samstöðu innan
greinarinnar bitnar á
umræðu um framtíð
landbúnaðarins.
Jónas Egilsson
Höfundur er stjórnmálafræðingur og
áhugamaður um landbúnað.