Freyr - 01.09.2005, Page 7

BJARGRÁÐASJÓÐUR
samningar innan WTO munu
kalla á skipulagsbreytingar á
stuðningi við landbúnað í
nánustu framtíð.
( skýrslunni er talið líklegt að
ef frjálsar tryggingar myndu
taka alfarið við tryggingum
bænda myndu iðgjöld og
kostnaður við umsvif og t.d.
mat tjóna hækka verulega.
Samhliða því myndu trygginga-
bætur einstakra tjóna
væntanlega aukast. Saman-
dregin niðurstaða var því sú að
eðlilegast væri að bæta núver-
andi fyrirkomulag. ( því fælust
opnir möguleikar fyrir meiri
aðstoð hins opinbera ef
stóráföll dyndu yfir.
ÓVISSAN FELST [ HVAÐ
KEMUR í STAÐINN
Hver framtíð Bjargráðasjóðs
verður er enn óráðið. Víst er að
skoðanir eru skiptar milli bænda.
Mesta óvissan felst í því hvað
kæmi I staðinn ef Bjargráða-
sjóður yrði lagður niður í nú-
verandi mynd. Tryggingafélögin
hafa ekki getað sagt fyrir um
hvað viðbótartryggingar fyrir
bændur kæmu til með að kosta
og Ijóst er að reikna þarf út af sér-
fróðum mönnum þá tjónavernd
sem Bjargráðasjóður býður í dag
og meta til iðgjalda á almennum
tryggingamarkaði. Sú staðreynd
að tryggingasaga er ekki til, eðli
málsins samkvæmt, flækir málið
og gerir það e.t.v. af verkum að
menn veigra sér við að breyta
fyrirkomulagi sjóðsins. /TB
Tjónavernd bænda í öðrum löndum
f Noregi hefur verið til sjóður
frá 1973, sem bætir uppskeru-
brest. Norski sjóðurinn var
stofnaður að sænskri fyrirmynd
en þar í landi var hann lagður
niður árið 1987. Slðan þá hafa
verið miklar umræður í Svíþjóð
um sameiginlegar tryggingar-
lausnir vegna uppskerubrests.
Tryggingarfélögin hafa komið
til móts við landbúnaðinn að
einhverju leyti með ein-
staklingstryggingum. T.d.
kaupa bændur sjálfir trygg-
ingar vegna uppskerutjóns af
völdum haglélja. Sama gildir
um ýmsar óviðráðanlegar
veðurfarslegar ástæður (frost,
þurrkar, ofsarok, regn, land-
rof). Um er að ræða mjög
mismunandi bætur og eigin-
áhættu og er landinu gjarnan
skipt upp í svæði með mis-
munandi áhættumati.
[ Danmörku - og raunar flest-
um löndum Evrópu - er heldur
lítið um sameiginlegar trygg-
ingar gegn uppskerubresti. Þar
er málum svipað fyrirkomið og
í Svíþjóð og allur gangur á því
hvernig einstaklingum tekst að
tryggja sig gegn áföllum á
landi, uppskeru og gróðri.
Allt annað er upp á
teningnum varðandi tryggingar
á búfénaði. (flestum - ef ekki
öllum löndum Evrópu - er allur
niðurskurður á búfé vegna
sjúkdóma sameiginlega
tryggður á einn eða annan
hátt. Mismunandi er hve mikil
sjálfsábyrgð er og hvort eða
hve mikið tillit er tekið til
afurðatjóns. Niðurskurður
vegna skæðra smitsjúkdóma
nýtur yfirleitt fullra bóta.
Á síðari árum hafa í mörgum
löndum verið teknar upp
tryggingabætur vegna upp-
skerubrests sem eru háðar
einskonar „veður-vísitölu". Sú
hugmyndafræði byggir á því
að bein tengsl eru á milli
margra mælanlegra veður-
fræðilegra þátta og uppskeru-
magns og gæða. Trygginga-
samningarnir geta þannig verið
byggðir á rakastigi jarðvegs á
ákveðnum tímum, rigningu,
roki, hitastigi eða blöndu af
ýmsum þannig mælanlegum
þáttum, sem hafa bein áhrif á
uppskeruna. Mikil fylgni þarf
að vera á milli uppskerunnar,
bæði magns og gæða, og
hinna mælanlegu þátta veður-
fars og umhverfis. Með þessari
aðferð er talið að búið sé að af-
nema huglægt mat á tjóninu
og þar með minnka allan
ágreining varðandi matið og
umsýslukostnað við fram-
kvæmd trygginga og uppgjör.
Fyrirkomulag trygginga í
Noregi er einna líkast því sem
er hér á fslandi. Búgreinar, ríki
og sveitarfélög sinna
ákveðnum hluta sameiginlegra
grunntrygginga gjarnan með
meiri áhættu eða þar sem erfitt
er að skilgreina áhættu ná-
kvæmlega. Einstaklingarnir
sinna svo því sem út af stendur,
annað hvort með frjálsum
tryggingum eða taka sjálfir
áhættuna og tryggja sig ekki.
/Úr skýrslu
félagssviös BÍ, 2005.
FREYR 09 2005
Teikning: Þorsteinn Davíðsson