Freyr - 01.09.2005, Side 13

Samvinna, klasar
og tengslanet
Eitt af helstu töfraorðum nútímans á
sviði frumkvöðlafræða eru hinir svo-
kölluðu klasar eða tengslanet, en
klasar hafa verið skilgreindir á eftir-
farandi hátt:
„Landfræðileg þyrping tengdra fyr-
irtækja, birgja, þjónustuaðila og
stofnana á sérhæfðum sviðum sem
eiga í samkeppni en einnig samvinnu.
Því er í raun verið að tala um alla að-
ila sem tengjast ákveðinni atvinnu-
grein á afmörkuðu landsvæði".
Fyrirtækjaklasa má finna úti um all-
an heim og í öllum atvinnugreinum.
Tilurð og staðsetning fyrirtækjaklasa
er sjaldnast háð tilviljunum heldur er
eitthvað í umhverfinu sem verður
þess valdandi að ákveðnar atvinnu-
greinar spretta upp og dafna á
ákveðnum stöðum.
EKKI NÝ FYRIRBRIGÐI
Klasar eða tengslanet eru ekki alveg ný af
nálinni því ef það er eitthvað sem nánast all-
ir frumkvöðlar þarfnast og sækjast eftir, þá
er það tækifæri til að eiga í nánum tengsl-
um við aðra frumkvöðla og deila með þeim
nýjum hugmyndum og sögum af viðskipta-
sigrum. Þetta átti við í gamla daga og einn-
ig í viðskiptaumhverfi nútímans. Þannig má
minna á að starfsemi Lions- og Rotary-
klúbbanna snýst ekki einungis um líknar-
störf; þar er líka stofnað til fyrirtækja-
tengsla. Þörfin fyrir samskipti af þessum
toga er líklega meiri núna en nokkru sinni
áður, enda er stöðugt fleira fólk sem ræðst
í atvinnurekstur, eða hyggur á slíkt og fjöldi
smáfyrirtækja fer stöðugt vaxandi.
Nýir og verðandi frumkvöðlar geta nátt-
úrulega lært af reynslunni en þeir geta einn-
ig valið að læra af besta kennaranum sem
fyrirfinnst, þ.e. af öðrum frumkvöðli. Stað-
bundin tengslanet frumkvöðla, klasar, eru
ein af skilvirkustu leiðunum við miðlun upp-
lýsinga og reynslu af þessum toga. Hið nýja
er að nú hefur stoðkerfið á (slandi (Iðn-
tæknistofnun með stuðningi Byggðastofn-
unar o.fl.) lagst ötullega á árar við að stuðla
að vexti og framgangi fyrirtækjaklasa.
Landbúnaður á (slandi hefur um langt
skeið nýtt sér hugmyndirnar sem liggja að
baki klösum. Þannig hefur Sævar Skapta-
son, framkvæmdastjóri Ferðaþjónustu
bænda t.d. sagt:
„Ferðaþjónusta bænda er klasi þar sem
bændur í ferðaþjónustu nýta einn sameig-
inlegan vettvang til að koma sér á framfæri
og kynna gistimöguleika bænda um land
allt. Á þennan hátt myndast öflugur slag-
kraftur bændagistingar sem kemur fram í
öflugu kynningarstarfi, bæklingagerð, sýn-
ingarþátttöku og auglýsingu sem einstakir
bændur gætu aldrei staðið undir."
Þetta dæmi og annað varðandi samstarf
bænda á Austurlandi, þ.e. Austurlamb eru
tilgreind í nýlegu riti sem IMPRA nýsköpun-
armiðstöð (www.impra.is) hefur gefið út
um klasa og heitir „Klasar - samstarf (sam-
keppni". Þar segir:
„Á Austurlandi hefur verið stofnað til
samstarfs bænda sem kallast Austurlamb.
Um er að ræða samstarf um markaðssetn-
ingu og sölu á lambakjöti með notkun nets-
ins. Verið er að skapa viðskiptavild með til-
teknu vörumerki þar sem ólíkir framleið-
endur útvega kjöt, hver frá eigin búi. Til-
gangur klasans er að koma á beinu og milli-
liðalausu sambandi milli bóndans og neyt-
andans sem getur valið kjöt frá 20 býlum á
Austurlandi".
Mörg önnur dæmi mætti reyndar nefna
um samvinnu íslenskra bænda af þessum
toga, s.s. sölu- og upplýsingamiðlun, þ.m.t.
Sunnuverkefnið á Suðurlandi, sölusamtök,
vélasamlög o.fl.
DÆMI UM SAMVINNU
TIL SVEITA
Gott dæmi um starfsemi klasa meðal hesta-
fyrirtækja og ferðaþjónustuaðila er að finna
á Suðurlandi. Þar er fyrirtæki sem býður
upp á fjölbreytta flóru hestaferða auk veit-
inga og gistingu fyrir gestina. Um er að
ræða staðbundna samvinnu fjölmargra að-
ila í anda fyrirtækjaklasa því ábúendurnir
njóta greiðvikni hestafyrirtækja í nágrenni
sínu með lánshrossum þegar helstu álag-
stoppar sumarsins eru í hestaferðunum. Á
sama hátt myndast oft þörf fyrir gistiað-
stöðu sem fyrirtækið getur ekki annað á
álagstímum og þá er gestunum vísað mark-
IEftir Árna Jósteinsson,
Bændasamtökum
íslands
„Það eina sem eykst við það að
vera deilt með öðrum er þekking."
Dæmi um fyrirtækjaklasa er þegar hesta-
leigur og gististaðir vinna saman með því
að benda viðskiptavinum á það sem er í
boði á hinum staðnum.
visst á ferðaþjónustubæi í næsta nágrenni.
Ferðaþjónustubæirnir endurgjalda síðan
greiðann með því að benda á fyrirtækið
með hestatengdu afþreyinguna. Á haustin
og yfir vetrarmánuðina stendur fyrirtækið
m.a. fyrir ýmsum uppákomum, s.s. hesta-
sýningum og sölusýningum. Með því er
markmiðið að fá áhugafólk í hestageiranum
á staðinn með því að sýna og selja gæða-
hross frá hrossaræktunarbúum i nágrenn-
inu. Einnig taka eigendurnir alltaf einn og
einn gæðing með í hestaferðir því það ger-
ist oft að fólk tekur ástfóstri við þann hest
sem það er í nánu samneyti við dögum
saman. Þarna má því segja að öll fyrirtækin,
sem eiga hlut að máli, nái að efla og stækka
starfsemi sína umtalsvert gegnum hina
svæðisbundnu samvinnu.
MÖGULEIKAR FYRIR
LANDBÚNAÐINN
Þrátt fyrir að það finnist fjölmörg dæmi um
formlega og óformlega fyrirtækjaklasa í
landbúnaðinum þá er ekki vafi á að það
leynast mörg frekari tækifæri í aukinni sam-
vinnu bænda á komandi árum. Þannig
mætti auðveldlega sjá fyrir aukna stað-
bundna samvinnu bænda í ferðaþjónustu
og afþreyingu, í matvælaframleiðslu, raf-
orkuframleiðslu o.m.fl. Það eru Impra og at-
vinnuþróunarfélögin sem veita nánari upp-
lýsingar/aðstoð varðandi klasa, stofnun
þeirra og rekstur.
FREYR 09 2005
13