Freyr - 01.09.2005, Page 30

SAUÐFJÁRRÆKT
sem vartímamótakind í ræktun-
arstarfinu hvað varðaði þennan
eiginleika. Næstur kemur Þristur
99-242 í Brekkubæ í Hornafirði
sem er fjárkaupakind frá Gests-
stöðum f Kirkjubólshreppi en frá
þeim bæ hafa komið margir
hrútar sem gefa hagstætt fitu-
mat. Talsverðan hóp ungra
hrúta má síðan sjá í þessari
töflu. Eldur 03-131 á Hesti er
yfirþurðahrútur gagnvart fitu-
söfnun en hann kom fram
haustið 2004 í afkvæmarann-
sóknum á Hesti og var fjallað
um hann í grein hér í Frey fyrr á
árinu. Eldur er sonur Hyls 01-
883. Arður 03-218 í Víðidals-
tungu er af líkum ættarmeiði en
hann er sonur Lóða 00-871.
Þessir Hestshrútar, Lóði og Hyl-
ur, eru vafalítið kraftaverka-
kindur gagnvart þessum eigin-
leika. Óþokki 02-206 á Gaut-
löndum er einnig sonur Lóða og
Dóni 02-017 á Staffelli í Fellum,
á sem föður samnefndan
sæðingahrút númer 00-872.
EFSTU HRÚTAR I KYNBÓTA-
MATI FYRIR GERÐ
Tafla 2 gefur hliðstætt yfirlit um
hrútana sem skipa sér efst í röð
í kynbótamati um gerð. Lfkt og í
fitumatinu er það nokkur hópur
hrúta sem hefur hærra mat fyr-
ir gerð en fellur á skilyrðum til
fitumats. Þannig er Lómur 03-
244 ( Bæ ( Árneshreppi efstur á
landsvísu með 168 f einkunn,
en nánar má sjá niðurstöður fyr-
ir hann í grein um afkvæma-
rannsóknir á vegum búnaðar-
sambandanna fyrr á árinu hér í
blaðinu. Þá er nokkur hópur
hrúta f Mývatnssveit sem er að
gefa einstaka gerð en hefur
mjög óhagstætt fitumat. í
töflunni er Melur 01-200 í
Holtahólum í Hornafirði í efsta
sæti líkt og árið áður, en þessi
öflugi sonur Lækjar 97-843 er
nú fallinn. Sonur Mels, Vorm
03-273, virðist um margt taka
föður sfnum fram, en sá hrútur
er aðeins skyldleikaræktaður af-
komandi Garps 92-808. ( öðru
sæti kemur Mörður 03-467 í
Reistarnesi á Sléttu en þessi
höfðingi er sonur Oturs 00-910.
Eins og sjá má f töflu 4 er Otur
sá stöðvarhrútur sem styrkir
stöðu sína í kjötmatinu hvað
mest þeirra allra. Ástæða er til
að benda á að sterkir, ungir
hrútar, eru þarna frá fleiri búum
í gamla Presthólahreppi. Enginn
af stöðvarhrútunum nær að
þessu sinni inn í töflu 1 eða 2.
EFSTU HRÚTAR SAMANLAGT
FYRIR FITU OG GERÐ
Áhugaverðasti samanburðurinn
er sá sem fram kemur f töflu 3.
Þar er raðað þeim hrútum sem
skipa sér efstir fyrir landið í
heild, þar sem eiginleikarnir eru
vegnir saman með áðurnefndu
60% vægi fyrir fitu og 40% fyr-
ir gerð. ( þessari töflu er umtals-
verð breyting frá fyrri árum sem
einkennist af þeirri jákvæðu
þróun að þarna blómstra ungu
hrútarnir. Þetta bendir til að
góðu heilli sé hrútavalið gott
með tilliti til kjötgæða. Hrútum,
sem sameina alhliða kosti bæði
til fitu- og vöðvasöfnunar, fjölg-
ar með hverju árinu. Eins og
margir lesendur muna ein-
kenndust allar niðurstöður,
fyrstu árin eftir að EUROP kjöt-
matið var tekið upp, mun meira
en nú af neikvæðu sambandi
gerðar og fitu.
Efstur stendur nú Ylur 03-
132 á Hesti og Eldur 03-131 er
f fjórða sætinu. Þessir hrútar
komu, eins og áður segir, með
einstakar útkomur f afkvæma-
rannsóknum á Hesti haustið
2004 og lesa má nánar um þær
í grein í blaðinu fyrr á árinu. Hér
eru hrútar sem sameina á ein-
stæðan hátt litla fitu og mikla
vöðvasöfnun og eru frábær ár-
angur hins áratugalanga rækt-
unarstarfs sem stundað hefur
verið á Hesti. Báðir eru þeir
synir Hyls 01-883 og Ylur er
skyldleikaræktaður afkomandi
Lækjar 97-843. Því miður eru
báðir þessir hrútar með áhættu-
arfgerð gagnvart riðu, eins og
þeir eiga ættir til, og falla því
ekki að vali hrúta fyrir sæðing-
arstöðvarnar.
[ öðru sæti er Bjartur 02-253
á Stapa í Nesjum en þessi
hrútur sameinar á einstakan
hátt, líkt og Ylur, yfirburði bæði
í fitu- og gerðarmati. Þessi hrút-
ur er náskyldur Hestshrútunum
vegna þess að hann er sonur
Áls 00-868. Þá kemur Vorm 03-
273 í Holtahólum, sem vikið er
að hér að framan, og er frændi
framangreindra hrúta og af-
komandi Lækjar 97-843, líkt og
þeir. Þá kemur fyrsti kollótti
hrúturinn og um leið fyrsti
sæðingarstöðvahrútur, sem er
Dímon 01-932, en hann var í
öðru sætinu yfir landið á síðasti
ári. Hann hefur nú, með frekari
upplýsingum um afkvæmi og
aðra skylda einstaklinga, enn
styrkt stöðu sína. Dímon er að
stórum hluta Strandakind þó að
hann sé fæddur og hafi vaxið
upp í sunnlensku umhverfi.
Ákaflega áhugavert verður að
fylgjast með afkvæmum
Dímons tilkomnum við sæðing-
ar, en þau munu koma fram í
hundraðatali vítt og breitt um
land í haust. Laukur 03-468 er
feikilega öflug kjötgæðakind í
Reistarnesi á Sléttu en þessi
hrútur er sá af sonum Leka 00-
880, sem efstur stendur, en þá
er allmarga að finna f þessari
töflu. Þá kemur hrútur 03-268 á
Arnarvatni í Mývatnssveit en
hann er sonur Hyls 01-883 og
nokkuð skyldleikaræktaður
vegna þess að Lækur 97-843 er
móðurfaðir hans.
Hnöttur 02-111 á Kaldbak á
Rangárvöllum er mjög athyglis-
verð kynbótakind sem kemur
þarna næstur í röð. Þessi hrútur
er af sama ættarmeiði og flestir
sem hér hafa verið til um-
fjöllunar vegna þess að hann er
sonur Áls 00-868, en móður-
faðir hans er Stúfur 87-959.
Hnöttur hefur gefið afar glæsi-
leg afkvæmi heima á Kaldbak. í
afkvæmarannsókn á Teigi (
Fljótshlíð haustið 2004 þótti
hann þó gefa full breytileg af-
kvæmi til að gefa honum far-
miða beint á sæðingarstöð. Þá
kemur Spakur 00-909 sem
hefur skipað efsta sæti f þessum
samanburði undanfarin tvö ár.
Nú kemur til sögunnar fyrsti
hópurinn, feikilega stór, af
lömbum undan honum, til-
komnum við sæðingar. Þau
staðfestu mikil kjötgæði sem
Spakur erfir, en minnt er á það
sem áður segir um vanmat á
FREYR 09 2005