Fréttatíminn - 01.04.2017, Blaðsíða 8

8 | FRÉTTATÍMINN | LAUGARDAGUR 1. APRÍL 2017
www.bjarmaland.is sími 770 50 60
bjarmaland@bjarmaland.is
ÚT Í HEIM MEÐ OKKUR!
ÆVINTÝRALJÓMI
TRANSILVANÍU
19. - 26. maí I 7 nætur
161 700
kr.
Rúmenía -
í fótspor Drakúla greifa
298 000
kr.
Moskva-Pétursborg
30. júlí - 09. ágúst I 10 nætur
SIGLING
KEISARALEIÐIN
Nokkur
sæti laus
Nokkur
sæti laus
Þóra Tómasdóttir
thora@frettatiminn.is
Í upphafi tíunda áratugarins ákvað Húsnæðisnefnd Reykja-víkur að efna til samkeppni um byggingu nýrra íbúða á skemmtilegu svæði norðarlega
í Grafarvogi. Húsnæðisnefndin var
í raun arftaki verkamannabústaða-
kerfisins og úthlutaði tekjulágum
fjölskyldum íbúðum sem þær gátu
keypt með hagstæðum lánum. Í fjór-
um götum í Borgahverfinu voru því
sérhannaðar og reistar litlar og stór-
ar íbúðir í 25 misstórum fjölbýlishús-
um. Í Dísaborgum, Álfaborgum,
Goðaborgum og Dvergaborgum.
Íbúðirnar voru einnig hugsaðar fyr-
ir þá sem höfðu lent í hremmingum,
svo sem gjaldþroti sem þeir voru að
vinna sig út úr, eða höfðu skrifað
upp á lán fyrir aðra sem fallið höfðu
á þá. Því mátti ekki gera fjárnám í
íbúðunum. Íbúarnir gerðu kaup-
leigusamninga og gátu eftir fimm ár
tekið ákvörðun um hvort þeir vildu
kaupa íbúðirnar eða leigja þær. Um
47% kusu að kaupa íbúðirnar en um
35% að leigja þær.
Kerfið lagt niður
Húsnæðisnefndin var lögð nið-
ur árið 2001 og þá tóku Félags-
bústaðir við umsýslu þeirra. Upp
úr aldamótum var að myndast
rík stemning fyrir því að losa um
eignir ríkisins. Einkavæðing bank-
anna, Landsímans og f leiri rík-
isfyrirtækja voru framundan og
var það í takt við tíðarandann að
Félagsbústaðir seldu eignir sínar.
Fram að aldamótum höfðu þeir
sem voru svo heppnir að fá úthlut-
að íbúð í Borgahverfinu, ríghaldið
í þær og var nánast engin hreyfing
á íbúðunum á fyrstu árunum. Eftir
að húsnæðisnefndin og félagslega
íbúðakerfið voru lögð niður, gátu
íbúarnir hagnast á því að selja íbúð-
irnar á almennum markaði. Margir
gerðu það og höfðu gott upp úr því.
Stefna Félagsbústaða var að selja
Síðustu félagslegu eignaríbúðirnar
− byggðar fyrir tekjulágt barnafólk − seldar út úr kerfinu á 20 árum
Síðasta tilraun Reykjavíkurborgar til að byggja félagslegar eignaríbúðir
var í Borgahverfi í Grafarvogi snemma á tíunda áratugnum. Á fáum árum
reis tæplega 200 íbúða hverfi sem íbúum og sérfræðingum ber saman
um að hafi tekist vel til. Bygging íbúðanna markaði endalok félagslega
íbúðakerfisins og hafa íbúðirnar síðan verið seldar dýrum dómum út úr
kerfinu á almennum markaði. Í dag býr aðallega eldra fólk í íbúðunum.
sem flestar íbúðanna í götunum
fjórum og á í dag aðeins 20 af þeim
188 sem reistar voru. Þó íbúðirn-
ar hafi verið byggðar á mjög hag-
kvæman hátt rauk verð þeirra upp
á almennum markaði. Allt þetta
ferli tók um 20 ár, frá því íbúðirnar
voru sérhannaðar fyrir ákveðinn
hóp fólks, þar til þær voru seldar út
úr kerfinu. Á þessum árum lagðist
einnig af sú stefna að hafa margar
félagslegar íbúðir á sama stað og við
tók sú hugmyndafræði að félagslegt
húsnæði ætti að vera á víð og dreif.
Hörð samkeppni um hönnunina
Þegar pólitísk ákvörðun lá fyrir um
að byggja félagslegar eignaíbúðir á
landinu í Borgahverfi, efndu Arki-
tektafélag Íslands og Húsanæðis-
nefnd Reykjavíkur til samkeppni um
hönnun hverfisins. Fimmtíu arki-
tektastofur tóku þátt í keppninni og
sendu inn tillögur. Í annarri umferð
keppninnar voru fimm tillögur vald-
ar úr og höfundum þeirra greitt fyrir
að þróa hugmyndir sínar áfram.
Hafdís Hafliðadóttir arkitekt var
formaður dómnefndar og sagði
hönnunina þó nokkra áskorun.
„Það er skemmtilegt að takast á
við skipulag samhangandi byggð-
ar eins og hér um ræðir. Landkost-
ir svæðisins eru erfiðir í skipulagi
en jafnframt einstaklega spennandi
viðfangsefni og geta gefið því aukið
gildi. Í gegnum mitt svæðið liggur
rimi með klöppum og villtu gróður-
fari og þaðan er afar víðsýnt,“ sagði
hún í viðtali við Morgunblaðið árið
1991.
Að lokum urðu þeir Þorsteinn
Helgason og Hörður Harðarson
hlutskarpastir. Ákveðið var því að
byggja eftir sigurtillögu þeirra að
hönnun 188 íbúða.
„Við reyndum að leysa þetta
hratt og nota það sem til var því
borgin hafði áður komið að sam-
bærilegum framkvæmdum,“ seg-
ir Hörður Harðarson. „Við vildum
hafa íbúðirnar bæði litlar og stórar
og reyndum að hafa þær ekki allar
eins. Það var mikilvægt að hafa var-
íasjónir. Grunnhugmyndin var að
byggingarnar mynduðu svona garða
eða útisvæði sem sneru í átt til sólar.
Bílunum yrði haldið fyrir utan hverf-
ið. Þannig sneru allar íbúðir inn að
garðinum. Við göturnar voru tvær
þyrpingar og í hverri þyrpingu voru
þrjú fjölbýlishús. Tvö stærri hús
sem sneru í átt að sólu og ein lægri
bygging sem rammaði inn svæðið,“
segir Hörður.
„Hugmyndin var að börnin gætu
gengið frjálst um án þess að fara yfir
götu,” segir Þorsteinn Helgason og
ítrekar að bílarnir hafi átt að vera
fyrir utan hverfið. „Við ákváðum að
hreyfa ekkert við fallegu klettabelti
sem var þarna á landinu og gerði
þetta svolítið skemmtilegt. Svo voru
fjölbýlishúsin byggð á stöðluðu ein-
ingaformi svo þetta yrði sem ódýr-
ast. Húsin voru höfð grönn og birt-
an kemst inn í íbúðirnar frá báðum
hliðum. Það er alltaf gaman að vinna
hagkvæmt, og algengt í Danmörku
þar sem mikið er lagt upp úr félags-
legu húsnæði. Við komum svolítið úr
þessu danska arkitektaumhverfi og
Norðurlöndin eru mjög sterk í þró-
un slíkra úrræða. Ég held þetta hafi
verið vel heppnað hverfi og standist
tímans tönn.“
Þeir félagarnir Hörður og Þor-
steinn unnu saman um langa hríð
en starfa nú á sinni stofunni hvor.
Þeir hitta blaðamann við líkan af
hverfinu sem enn hangir uppi hjá
ASK arkitektum í Geirsgötu. „Það
munaði minnstu að líkanið yrði tek-
ið niður fyrir stuttu. Eins gott við
gerðum það ekki.“
„Þetta hverfi er mjög í anda þess
sem nú er að fara í gang í samstarfi
við ASÍ og félagið Bjarg. Við erum að
garfa í því núna að gera nákvæmlega
meira af þessu, að byggja hagkvæmt
og skynsamlega,“ segir Auðun Freyr
Ingvarsson, framkvæmdastjóri Fé-
lagsbústaða.
Hann segir að Félagsbústaðir eigi
nú um 10% af íbúðunum í hverfis-
hlutanum. „Það er í ágætu samræmi
við það sem gerist í öðrum sambæri-
legum hverfishlutum.“
Hörður Harðarson og Þorsteinn Helgason standa hér fyrir framan líkan af Borga-
hverfinu. Þeir urðu hlutskarpastir í harðri samkeppni um hönnun byggðarinnar
og eru stoltir af afrakstrinum. Mynd | Heiða
M
yn
d
| H
ei
ða
BORGAHVERFIÐ