Land & synir - 01.04.2002, Blaðsíða 15

........................................................
Skriftur og góðar græjur
Þaðgeta allirhaldiðá DZ-vél, segirHeimirJónasson, en afraksturinn erannað
mál. Hann veltir hér vöngum yfir faglegum gæðum íslensks kvikmynda- og
sjónvarpsefnis með tilkomu hinnar stafrænu tækni
Eg lærði af gerð
myndarinnar að
það er
mikilvægt að hafa
skriftu,“ er haft eftir
ónefndum leik-stjóra á
fundi sem haldinn var í
Reykjavík nýlega.
Tilefni fundar-ins var
að fræða við-stadda
um reynslu manna af framleiðsluferli íslenskra
kvikmynda sem teknar eru á DV-vélar.
Með tilkomu nýrrar tækni við framleiðslu
kvikmynda og sjónvarpsefnis á íslandi hefur
orðið bylting í þessari starfsgrein. Island eignast
nýja tökumenn, handritshöfunda, klippara,
framleiðendur og leikstjóra á hverjum degi.
Kvikmyndafyrirtæki spretta upp og allir eru að
búa til bíómyndir og sjónvarpsþáttaraðir.
Allt í einu hafa allir efni á að framleiða, því
tækjabúnaðurinn kostar ekki mikið. Nú er hægt
að kaupa sér fullkomna DV-kvikmyndatökuvél
og fullkomið klippiforrit í tölvuna sína. Það
eina sem stendur í veginum er kannski að borga
þarf því fólki laun sem á að nota tækin, þ.e.
starfsfólkinu við framleiðsluna. Þá er komið að
fjármögnuninni: Það er t.a.m. hægt að fá vini
sína sem hafa mikinn áhuga á kvikmyndagerð
til að vinna kauplaust og taka áhættu og reyna
svo að fá Stöð 2, PoppTíví, RÚV eða SkjáEinn til
að fjármagna verkið. Sem sagt allir vinna
kauplaust og sjónvarpsstöðin fær skemmtilegt
efni - eða þannig. Verðlagningin á efninu er svo
jafnvel í takt við það sem gerist í vönduðum
heimildamyndum.
Rokið af stað með réttu græjurnar
Svo kemur efnið til skoðunar. Hér er dæmi:
Tekið er viðtal við mann inni á bar. Það sést því
miður lítið í manninn því það er dimmt inni.
Þegar sólin skín hins vegar inn um gluggann á
sama bar sést ekki heldur í manninn eða augun
í honum eru eins og tvær svartar holur. I
slíkum tilfellum er alls ekki verið að vinna með
ljós eða þá að verið er að beita ljósum á rangan
hátt.
Þá komum við að því sem skiptir áhorf-
andann öllu máli, þ.e. sögunni sem verið er að
segja. Það gleymdist alveg að breyta hugmynd-
inni í handrit og vinna eftir því. Menn ruku af
stað, því þeir voru með réttu
græjurnar til að vinna verk-
efnið. Hvað ætlaði kvik-
myndagerðarmaðurinn yfir-
leitt að segja með þessari
mynd? Hefur áhorfandinn
einhvern áhuga á þessari
sögu? Hvernig ætlar sögu-
maðurinn að halda uppi
spennu hjá áhorfandanum í
50 mínútur til að hann skipti
ekki yfir á aðra stöð?
Ástæðan fýrir því að ég
drep á þessu máli er sú að
inni á borði hjá mér lendir
orðið mikið af hráunnum,
ódýrum ferðaþáttum og alls
kyns þáttum og þáttaröðum
eftir fólk sem hefur litla sem
enga reynslu af þáttagerð.
Stundum hugsa ég: „Hættu
þessum hroka, Heimir. Þú
verður að gefa öllu séns.“
Það er hárrétt, maður verður
að skoða allt, því inni á milli
gæti leynst snillingur og
frumlegir hlutir, enda er oft
og tíðum verið að nálgast
viðfangsefnið á óvenjulegan
máta. Mér fmnst samt eins og þessir aðilar geri
sér oft ekki grein fýrir því hvað felst í því að búa
til kvikmynd.
Kostirnir og gallarnir
Það eru ástæður fýrir því að menn leggja í
tveggja til átta ára kvikmyndanám. Þar læra
menn m.a. að dramatisera, nota myndmál,
skrifa handrit, þróa handrit, lýsa senur,
leikstýra, kvikmynda, nota mismunandi
hljóðnema, framleiða, fjármagna og hljóðsetja.
Það tekur nokkur ár að verða fullnuma kvik-
myndatökumaður. Það geta allir haldið á DV-
vél í brúðkaupi eða fermingarveislu. Það geta
allir hreyft tökuvélina eins og hefur verið í tísku
á MTV og í dogma-myndum. Afraksturinn er
hins vegar annað mál.
Það er fullt af fólki sem kann á tölvur og
klippiforrit. Gallinn er hins vegar sá að það
kunna ekki allir að raða saman myndum og
segja spennandi sögu.
Hverjir eru kostirnir og gallarnir? Kostirnir
eru örugglega þeir að inn kemur nýtt og
hæfileikaríkt fólk með ferskar hugmyndir,
samkeppnin verður harðari, áhugi á kvik-
mynda-, auglýsinga- og sjónvarpsþáttagerð vex
og verð lækkar. Gallarnir eru hins vegar þeir að
þetta gerir starfandi fýrirtækjum á vanþróuðum
markaði erfiðara fýrir, gæði versna og laun
lækka.
Gætum að gæðunum
Áríðandi er að sjónvarpsstöðvarnar, styrktar-
aðilar og sjóðir skilji á milli þess sem vel er gert
og illa til að nýta megi það fé sem í boði er á sem
skynsamastan hátt. Þrátt fyrir að lagt sé mikið
upp úr því að ná sem hæstu skemmtanagildi
með eins litlum kostnaði og mögulegt er þá er
mjög mikilvægt að gæðum á öllum sviðum
verði haldið á lofti í íslenskri kvikmyndagerð.
Það er mjög gott og í raun nauðsynlegt að
hrista upp í kerfmu annað slagið en það er líka
mjög mikilvægt að hafa blönduna hæfilega og
að gagnkvæm virðing ríki milli þeirra sem hafa
reynslu og þekkingu og þeirra sem eru að reyna
fýrir sér á nýju sviði.
Kvikmyndagerð er hópvinna. Til að
árangurinn verði sem bestur þarf að vera valinn
maður í hverju rúmi og gagnkvæm virðing
ríkjandi, því hvert starf er sérhæft. Og það ER
mikilvægt að hafa skriftu.
Höfundur er aðstoðardagskrárstjóri á sjónvarpssviði Norðurljósa hf.
Félag kvikmyndagerðarmanna auglýsir eftir
umsóknum til úthlutunar úr höfundasjóði
félagsins fyrir verk sem sýnd voru í sjónvarpi
á árinu 2001.
Rétt til úthlutunar eiga:
• Kvikmyndastjórar (pródúsentar)
• Kvikmyndatökumenn
• Klipparar
• Hljóðhöfundar
• Ljósahönnuðir
Þessi úthlutun tekur eingöngu til verka sem sýnd
voru á árinu 2001.
Umsóknareyðublöð er hægt að nálgast á
heimasíðu Kvikmyndasjóðs íslands: www.iff.ls
Ekki verður tekið tillit til umsókna sem berast eftir
þann tíma.
Umsóknir ásamt fylgiskjölum skulu berast
Félagi kvikmyndagerðarmanna,
Pósthólf 5162,125 Reykjavík.
Umsóknarfrestur er til 1. maí 2002.
jg FÉLAG KVIKMYNDAGERÐARMANNA
LAND&SYNIR 15