Feykir - 20.08.2015, Blaðsíða 8

8 31/2015
Ættforeldrar ábúenda á
Reykjavöllum
Hér er farið stutt yfir sögu og
byrjað á að kynna ættforeldra
þeirra sem settust að á
Reykjavöllum. Upprunann má
rekja til Valadals í Víðimýrar-
sókn. Hjónin Björn Ólafsson
(1791-1864), frá Valadal og
Margrét ,,yngri“ Björnsdóttir
(1791-1863) frá Auðólfsstöðum
í Langadal, keyptu jörðina
Valabjörg á Skörðum og bjuggu
þar af miklum myndarskap.
Björn fékk viðurnefnið hinn
SAMANTEKT
Þórunn Erla Sighvats
Reykjavellir í
Lýtingsstaðahreppi
- til minningar um búsetu sömu fjölskyldunnar þar í 127 ár
Eftirfarandi söguágrip er tekið saman af tvennu tilefni. Annað er afmælisdagurinn
19. ágúst 2015, en þá hefði Andrés Pétur Pálmason, bóndi á Reykjavöllum orðið 85 ára
hefði honum enst aldur, en hann andaðist í janúar sl. Hitt tilefnið er að minnast þess að
lokið er samfelldri búsetu sömu fjölskyldunnar á Reykjavöllum, frá 1885 til 2012.
ríki, varð fjárríkur vel og einn
af fimm sjálfseignarbændum
Seyluhrepps á sínum blómatíma.
Hjónin í Valabjörgum eignuðust
fimm syni, þrír komust upp,
elstur var Björn (1821-1877),
forfaðir fjölskyldunnar á
Reykjavöllum. Björn Björnsson
fékk ungur titilinn vefari. Hann
kvæntist árið 1844 Halldóru
Jónsdóttur (1815-1887), frá
Leifsstöðum í Svartárdal.
Krókótt leið að
Reykjavöllum
Ungu hjónin, Björn og Halldóra
settust fyrst að í Valadal og
bjuggu þar til 1849. Þar fæddust
þrír elstu synirnir af fimm,
Lárus Þórarinn (1844-1924),
Magnús (f. og d. 1846) og Björn
Jón (1847-1931). Á árunum
1849 til 1852 bjuggu þau í
Syðra-Vallholti, Stokkhólma
og Valabjörgum með þrjá syni,
því að fæddur var og skírður
enn einn Björn (1851-1920). Í
Skyttudal í Bólstaðarhlíðarsókn
bjuggu þau 1852-1858 og þar
fyrir vestan fæddist yngsti
sonurinn, Jón Andrés (1857-
1905), síðar bóndi á Reykja-
völlum. Enn lá leiðin að Vala-
björgum og bjuggu þau þar
1858-1867.
Systkinin frá Reykjavöllum, börn Guðrúnar A. Valberg og Pálma Sveinssonar: f.v. Pétur, Sveinn, Rósa, Herdís og Hólmfríður.
MYND: ÚR EINKASAFNI
Ættliðir og ábúendur á Reykjavöllum 1885-2012:
1. ættl.: (Björn Björnsson 1821-1877) Halldóra Jónsdóttir (1815-1887) = 2 ár
2. ættl.: Jón Andrés Björnsson (1857-1905) = 20 ár Guðrún J. Reykdal (1855-1929) = 33 ár
3. ættl.: Pálmi Sigurður Sveinsson (1883-1967) = 32 ár Guðrún A. Valberg (1889-1955) = 34 ár
4. ættl.: Andrés Pétur Pálmason (1930-2015) = 60 ár
þó fannst laglegur lykill af
víkingaaldar gerð. Beinagrind-
urnar voru í ágætu ásigkomulagi
þrátt fyrir að vera grafnar ofan í
leirkennda jökulmöl. „Góð varð-
veisla mannabeina er mikilvæg
fyrir rannsóknargildi kirkju-
garðsins. Greining mannabeina-
safnsins gefur einstaka sýn inn í
tilvist þessa fólks; hvaðan það
kom, hvernig heimili voru
samansett, hvað fólk borðaði,
hvort það leið skort eða lifði við
ofbeldi, hver meðalaldurinn var,
hvaða sjúkdóma menn glímdu
við og hvaða lífslíkur fólk hafði
almennt. Auk þess getur
rannsókn á greftrunarsiðum og
hvar fólk fékk leg innan garðs
gefið til kynna félagsstöðu
einstaklinga. Garðurinn og
túlkun minja í honum draga upp
mynd af því hvernig venjuleg
heimili brugðust við nýjum
trúarbrögðum og hvernig þróun
kristni og kirkjuvalds speglast í
tilvist heimilisgrafreitanna og
ekki síst í hvenær og hvernig þeir
voru aflagðir.“
Rannsókninni er
nýlokið og því ekki
byrjað að vinna úr
niðurstöðum nema
að litlu leyti en að
sögn Guðnýjar er
veturinn notaður
til úrvinnslu, grein-
inga og samantekt-
ar ýmissa rann-
sóknarniðurstaða.
Næsta sumar er svo
annar þriggja
áfanga rannsókn-
arinnar en þá segir
Guðný að farið
verði í rannsóknir á
jörðum sem ekki
voru teknar fyrir í
sumar, auk þess
sem haldið verður
áfram í Keflavík.
Að lokum vill
Guðný koma á
framfæri þökkum
til íbúa Hegraness
fyrir góðar við-
tökur og mikla
hjálpsemi. „Við
höfum átt frábært
samstarf við Þór-
eyju Jónsdóttur og
Jóhann Jóhannsson í Keflavík en
það var einmitt glöggskyggni
Þóreyjar sem varð í upphafi til
þess grafreiturinn þar fannst.
Sveitarfélagið hefur einnig styrkt
verkefnið dyggilega sem og
margir einstaklingar sem of
langt mál væri að telja upp hér.“
Hægt verður að fylgjast með rannsókninni
á heimasíðu Byggðasafnsins og á
Fésbókarsíðu verkefnisins
www.facebook.com/icelandscass
þar sem birtar verða
rannsóknarniðurstöður.
Tökulið frá sjónvarpstöðinni BBC
var statt hér á landi í sumar til
að taka upp heimildaþátt sem
ber vinnuheitið „Leyndarmál
víkinganna“. Þættirnir fjalla um
bandaríska fornleifafræðinginn
Söru Parcak sem sérhæfir sig
í notkun gervihnattamynda til
greiningar á fornleifum sem ekki
eru greinanlegar ofanjarðar.
Þættir um Söru, frá því þegar
hún var á ferð um Egyptaland
og Grikkland, hafa m.a. verið
sýndir í Ríkissjónvarpinu. Nú
skoðar hún staði á norðurslóðum
og hvort hægt sé að greina
minjar frá Víkingaöld með
sömu tækni. Að sögn Guðnýjar
Zoëga fréttu þáttagerðarmenn
BBC af byggðasögurannsókn
byggðasafnsins í Hegranesi og
höfðu samband.
Upptökur fóru fram í Keflavík og
Ási í Hegranesi, Hofi í Hjaltadal
og Kringlumýri í Akrahreppi. Ekki
liggur fyrir hvenær þátturinn verður
til sýningar ytra.
Byggðasafnið í BBC
Leyndarmál víkinganna
Varðveisla beinagrindanna var ágæt þrátt fyrir að þær
hefðu verið grafnar ofan í leirkennda jökulmöl.