Feykir - 13.12.2012, Blaðsíða 9

47/2012 Feykir 9
Smásögur Guðmundar L. Friðfinnssonar
komnar út
Hjá bókaútgáfunni
Hólum er komið út
smásagnasafn Guðmundar
L. Friðfinnssonar frá
Egilsá er hann hafði nær
fullgert til útgáfu þegar
hann lést, síðla árs 2004.
Hið knappa smásöguform
lætur höfundinum prýðilega
og skilar vel vinsælum
höfundareinkennum hans
en hann þótti næmur á
blæbrigði lífsins í öllum þess
fjölbreytileika. Mannlýsingar
eru eftirminnilegar, atburðir
og átök og víða bregður fyrir
léttri kímni en alvaran er
gjarnan djúp undir niðri.
Aðfaraorð að bókinni sem ber
heitið Snæblóm ritar Ólafur
Þ. Hallgrímsson á Mælifelli.
Guðmundur L. Friðfinnsson,
höfundur smásagnanna, sem
hér birtast, var fæddur að Egilsá
í Skagafirði 9. des. 1905 og var
búsettur þar alla ævi, stundaði
þar búskap samhliða ritstörfum,
sem hann jafnan sinnti í
hjáverkum. Um langt árabil
ráku þau hjón, Guðmundur og
kona hans, Anna Sigurbjörg
Gunnarsdóttir, stórt barna-
heimili á Egilsá. Síðari árin
stundaði Guðmundur skógrækt
á jörð sinni.
Ritstörf hóf Guðmundur á
fimmtugsaldri. Fyrstu bækur
hans komu út árið 1950, tvær
unglingabækur, sem hlutu strax
góðar viðtökur. Guðmundur var
afkastamikill rithöfundur. Alls
komu 16 bækur frá hans hendi á
hálfrar aldar rithöfundarferli,
sem fjalla um hin fjölbreyti-
legustu efni og náðu margar
almennum vinsældum. Þar má
nefna, auk unglingabóka, skáld-
sögur, ævisögur, smásögur,
ljóðabók og leikrit og bækur um
þjóðlegt efni. Síðasta ritverk frá
hendi Guðmundar var bókin
Þjóðlíf og þjóðhættir, stórvirki,
sem kom út árið 1991 og fjallar
um horfna þjóðlífshætti og
mannlíf, eins og það gerðist á
bernskuheimili höfundar og
öðrum skagfirskum sveita-
heimilum í byrjun síðustu aldar.
Fyrir bók þessa hlaut Guðmund-
ur ýmsar viðurkenningar.
Guðmundur skrifaði nokkur
leikrit, m.a. fyrir börn og ungl-
inga, og voru tvö þeirra flutt sem
framhaldsleikrit í útvarpi og
einn þáttur í sjónvarpi. Leikritið
Berfætlingar var sviðsett hjá
Leikfélagi Akureyrar í febrúar
2001 í tilefni af 50 ára
rithöfundarafmæli höfundar og
hlaut góðar viðtökur. Ýmsar
smásögur og ljóð Guðmundar
hafa birst í blöðum og tímaritum
og nokkrar sögur sínar las hann
upp í útvarpi.
Guðmundur á Egilsá kom
víða við á löngum rithöf-
undarferli og fékkst við allar
höfuðgreinar ritlistarinnar, sem
mun vera nokkuð fátítt. Bækur
hans þykja skemmtilegar
aflestrar, stíllinn oft léttur og
gamansamur á yfirborðinu, en
undirtónn oftast alvarlegur.
Sveitalífið er honum tamt, hann
er skáld sveitarinnar og sækir
flest söguefni sín til þess lífs, sem
hann þekkir af eigin raun. Þar
endurspeglast margslungin
mannleg örlög og víða þjóð-
félagsumrót þess tíma, tog-
streitan milli þess að yfirgefa
sveitina, fara burt, eða vera kyrr,
en oft má líka greina heim-
spekilegt ívaf um lífið og
tilveruna og hin sönnu lífsgildi.
Hann er næmur á blæbrigði
mannlífsins í öllum þess
fjölbreytileika, það er honum
sífelld uppspretta sköpunar.
Manneskjan, náttúran, um-
hverfið, manneskjan í leit að
lífshamingju, en stundum að
villast, í leit að barninu í sjálfri
sér og uppruna sínum. Allt
spilar þetta saman með ýmsu
móti í verkum hans. Verk
Guðmundar eru mótuð af
uppruna hans, umhverfi og
lífsskoðun. Þau eru hluti hins
þjóðlega menningararfs okkar,
ávöxtur íslenskrar bænda-
menningar, eins og hún gerist
best.
Smásagnasafn það, sem hér
kemur fyrir sjónir almennings,
átti Guðmundur nær fullbúið í
handriti, er hann lést hinn 4.
des. 2004, nærri 99 ára að aldri.
Sögurnar eru frá ýmsum
tímum í lífi höfundarins, og
einhverjar hafa áður birst á
prenti. Þær bera vitni helstu
höfundareinkennum hans.
Söguefni er að mestu sótt í
skagfirskt umhverfi. Mannlýs-
ingar eru eftirminnilegar, at-
burðir og átök, víða örlar á léttri
kímni, en alvaran oftast djúp í
leiknum.
Það er trú mín, að sögur
skáldbóndans á Egilsá eigi enn
fullt erindi við lesendur nú á
Snæblóm
Hilmir Jóhannesson gefur út
sína fyrstu ljóðabók
Ort í sandinn
Út er komin ljóðabók eftir
Hilmi Jóhannesson á Sauðár-
króki sem ber heitið Ort í
sandinn. Á baki bókarinnar
segir Hilmir að hún hafi
ekki verið sett saman vegna
vöntunar á ljóðabókum þó
ýmsir af hans kunningjum
hafi gasprað með það við
hann að tína saman í svona
kver.
Þeir sem hafa verið Hilmi
samtíða vita að vísurnar vilja oft
sitja lausar á vörum hans og
rímið og flímið allsráðandi en
þó kemur það fyrir að alvarlegri
tónn er á kveðskapnum. Í
þessari bók má finna hálfrímuð
og órímuð ljóð og segir Hilmir
það vera nýtt fyrir sér þar sem
flatrímið sé svo fast í honum.
Órímuðu ljóðin eru mest komin
til vegna hrunsins og eru um
„hruntíma Íslandssögunar“.
Ort í sandinn er fyrsta
ljóðabók Hilmis og segir hann
að vísurnar séu flestar ortar eftir
beiðni frá öðrum.
-Ég hélt að ég hefði ekki ort
mikið af eigin þörf en komst svo
að því að ég hafði gert mikið af
erfiljóðum, þó líklega eftir
beiðni. Í bókinni er einnig að
finna vísur sem ég hef skrifað á
vatnslitamyndir, það gæti verið
eitthvað sérstakt, segir hann
aðspurður um einhverja
sérstöðu í bókinni. Það vekur
athygli blaðamanns að kvæðin í
bókinni bera engin nöfn og
segir Hilmir það hafa sínar
ástæður. –Ef lesandinn sér ekki
um hvað kvæðið er, þá hefur
höfundi mistekist.
Ort í sandinn er hægt að
nálgast hjá höfundi að Víði-
grund 3 á Sauðárkróki, í síma
453 5314 og á netfanginu
orginal@simnet.is en einkabók-
sali höfundar er „Gamli
bónusinn“ í útbænum, Bjarni
Har. en þar verður Hilmir
staddur nk. laugardag og áritar
bókina fyrir áhugasama
kaupendur. Einnig verður
bókin seld í stóru bókabúðun-
um eins og Hilmir segir og á þá
við Bókaverslun Þórarins
Stefánssonar á Húsavík og í
Eymundsson. /PF
nýrri öld, að þær geti vakið
okkur til umhugsunar um hin
sönnu gildi lífsins og hvað í því
felst að vera manneskja í heimi,
sem er stöðugum breytingum
undirorpinn. Eitt er víst, að
engum mun leiðast við lestur
þeirra.
Helgi Magnússon, íslensku-
fræðingur og samstarfsmaður
Guðmundar til margra ára,
hefur haft umsjón með gerð
bókarinnar og búið hana undir
prentun, og skulu honum og
öðrum þeim, sem að verkinu
komu, færðar þakkir fyrir sitt
verk. Menningarráði Norður-
lands vestra, Menningarsjóði
Kaupfélags Skagfirðinga og
Sparisjóði Skagafjarðar, sem
styrktu útkomu bókarinnar
með myndarlegum fjárfram-
lögum er þakkað fyrir
ómetanlegan stuðning.
Njótið svo vel, lesendur góðir.
Mælifelli, 1. október 2012
Ólafur Þ. Hallgrímsson
UMSJÓN
palli@feykir.is
Hulda Jónsdóttir og Hilmir Huldumaður.