Morgunblaðið - 14.10.2017, Blaðsíða 16

Árlegur Urriðadans í Öxará verður
í dag, laugardaginn 14. október, en
þá fræðir Jóhannes Sturlaugsson
hjá rannsóknafyrirtækinu Lax-
fiskum gesti Þjóðgarðsins á Þing-
völlum um Þingvallaurriðann.
Einar Á.E. Sæmundsen, þjóð-
garðsvörður á Þingvöllum, segir að
kynning sem þessi hafi byrjað árið
2001 og þá hafi aðeins hópur sér-
stakra áhugamanna mætt. Fjöldinn
hafi síðan vaxið jafnt og þétt og síð-
ustu fimm ár hafi fjöldinn iðulega
verið á fjórða hundrað. Þurft hafi
að stýra gestum, en það hafi gengið
vel, sérstaklega í góðu veðri eins og
spáð er í dag.
Kynningin hefst klukkan kl. 14
og fer fram á bökkum Öxarár.
Gönguferðin hefst við bílastæðið
þar sem Valhöll (P5) stóð. Síðan er
gengið með ánni upp undir Drekk-
ingarhyl þar sem risaurriðar og
aðrir minni verða skoðaðir og
fjallað um lífshætti þeirra.
Gert er ráð fyrir að kynningin
taki um eina og hálfa klukkustund
og fá gestir tækifæri til að sjá risa-
urriðann í návígi og fræðast um
þennan stórhöfðingja Þingvalla-
vatns sem á hverju hausti gengur
upp Öxará til hrygningar, eins og
segir í tilkynningu á heimasíðu
Þjóðgarðsins. aij@mbl.is
Ljósmynd/Einar Á.E. Sæmundsen.
Öxará Jóhannes Sturlaugsson með
stórhöfðingja úr Þingvallavatni.
Margir hafa
dansað með
urriðanum
16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. OKTÓBER 2017
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Fjöldi fólks slasast þegar farþega-
skipið Víkingur sem var að koma
úr útsýnisferð siglir harkalega á
bryggju í Vestmannaeyjahöfn í
dag. Það er lán í óláni að fjöldi
björgunarsveitarmanna verður
ekki langt undan og því ætti að
ganga greiðlega að koma brotnum
og brákuðum undir læknishendur.
Raunar mun fleira ganga á aftur-
fótunum; flugvél fer í sjóinn, bíl er
ekið fram af brekkubrún í Stór-
höfða og strákur kemur sér í sjálf-
heldu í háum hömrum. Allt er
samt hálfgerður skáldskapur,
nema hvað þetta gefur vísbend-
ingu um verkefnin á landsæfingu
Slysavarnafélagsins Landsbjargar
sem nú stendur yfir í Eyjum.
250 þátttakendur
„Landsæfingin er einn af
stærstu og mikilvægustu þátt-
unum í starfi björgunarsveitanna.
Hingað koma nokkuð á þriðja
hundrað manns víða af landinu og
þannig myndast sameiginleg
reynsla. Slysavarnafélagið Lands-
björg er samtök sem ná til lands-
ins alls og það er mikilvægt að
mannskapurinn þekkist inn-
byrðis,“ segir Arnór Arnórsson,
formaður Björgunarfélags Vest-
mannaeyja.
Alls taka um 250 manns þátt í
æfingunni, sem Eyjamenn bera
hitann og þungann af. Af stað-
háttum ræðst að æfingar við
björgun á sjó eru í aðalhlutverki
að þessu sinni – svo og æfingar við
björgun í fjöllum og björgum. Þar
henta Ystiklettur, Klif og Dalfjall
einkar vel við þjálfun.
„Á svona stórum æfingum eru á
dagskrá tugir ólíkra verkefna þar
sem reynir á ýmsa þætti. Eitt
dæmið er til dæmis að leita að
manni sem er á rúntinum hér inn-
anbæjar en skilar sér ekki heim.
Bíllinn finnst síðan yfirgefinn á
nýja hrauninu austur á eyju, sem
kallar á skjótar aðgerðir því mað-
urinn er drykkfelldur. Allt gefur
þetta vísbendingar um að eitthvað
hræðilegt gæti hafa gerst,“ segir
Arnór.
15 til 20 útköll á ári
Í þeirri keðju sem Slysavarna-
félagið Landsbjörg myndar er
Björgunarfélag Vestmannaeyja.
Alls eru um 90 manns á útkalls-
lista þess, en um 35 til 40 manns í
föstum kjarna. Útköll á ári eru 15-
20 og eru þá gjarnan til sjós þar
sem björgunarskipið Þór fer á
vettvang.
„Aðstæður á hverjum stað ráða
miklu um hver verkefni björgunar-
sveita eru. Hér í Eyjum snýst allt
í starfi okkar um sjóinn og klett-
ana, þar sem svo mörg slys hafa
orðið. Samt hefur sú breyting orð-
ið að þegar sinna þarf stórum
verkefnum á Suðurlandinu förum
við upp á land með Herjólfi í
Landeyjahöfn, enda er mannskap-
urinn klár í útkall,“ segir Arnór.
Mannskapurinn er klár í útkall
 Landsæfing
björgunarsveita í
Eyjum um helgina
Morgunblaðið/Ómar Garðarsson
Formaðurinn Aðstæður á hverjum stað ráða miklu um hver verkefni björgunarsveita eru, segir Arnór í viðtalinu.
Arnór gekk í Björgunarfélag Vest-
mannaeyja fyrir tólf árum ásamt
nokkrum æskufélögum sínum. Hann
var kjörinn formaður félagsins á síð-
asta ári. Er í krafti þeirrar stöðu gjarn-
an í stjórnstöð aðgerða og annast
fjarskiptin. Lundi er kallmerki Björg-
unarfélags Vestmannaeyja og því
heyrist stundum frá Arnóri úti á öld-
um ljósvakans: Lundi – Arnór kallar.
„Þetta er frábær félagsskapur og
verkefnin skemmtileg. Það er gaman
að geta orðið öðrum að liði, sem fólk
kann líka vel að meta. Verkefnin sem
sveitir Slysavarnafélagsins Lands-
bjargar hafa sinnt á síðustu misserum
hafa mörg hver verið mjög umfangs-
mikil. Það hefur aukið skilning al-
mennings á mikilvægi starfs okkar,“
segir Arnór.
„Lundi – Arnór kallar“
FORMAÐURINN ER Í TALSTÖÐINNI
Leit Verkefnin eru fjölbreytt.
Vilhjálmur A. Kjartansson
vilhjalmur@mbl.is
Erfiðlega gengur að halda lífi í og
fjármagna svokölluð CCS-verkefni
(carbon capture and storage) í
Evrópu, að sögn EuObserver, en
þau eru fólgin í geymslu koltvíox-
íðs frá hvers konar starfsemi þar
sem losun koltvíoxíðs í andrúms-
loftið er mikil.
Á sama tíma hefur kolefnisbind-
ing við Hellisheiðarvirkjun gengið
vonum framar en sl. miðvikudag
kynnti Orkuveita Reykjavíkur
samstarf við svissneska fyrirtækið
Climeworks, sem safnar koltvíoxíði
úr andrúmslofti og Orkuveitan
dælir því niður í basaltlög þar sem
það binst sem grjót. „Það er rétt
að mörg CCS-verkefni hafa átt
undir högg að sækja í Evrópu,“
segir dr. Edda Sif Aradóttir, verk-
efnastjóri Carbfix hjá Orkuveitu
Reykjavíkur.
„Ótti hefur skapast meðal al-
mennings á leka en ólíkt okkar að-
ferðum byggjast flest CCS-verk-
efni á niðurdælingu koltvíoxíðs í
gasformi, en reyndar við yfir-
marksástand, niður í jarðskorpuna
til geymslu.“
Á Hellisheiði fer hins vegar
fram kolefnisbinding að sögn
Eddu og geymslan því varanlegri.
„Við leysum lofttegundina upp í
vatni og því í raun bara um nið-
urdælingu vatns að ræða með upp-
leystu gasi, í raun eins og sóda-
vatn. Við þurfum því ekki að hafa
áhyggjur af leka enda kemur vatn-
ið ekki upp. Jafnframt hvarfast
koltvíoxíð við basaltjarðlögin og
myndar þannig fast efni sem verð-
ur hluti af berginu.“
Þótt Edda segist ekki vita til
þess að koltvíoxíð hafi sloppið eftir
niðurdælingu sé hættan vissulega
alltaf til staðar þegar því er dælt
niður í gasformi.
Íslenska aðferðin þykir því
spennandi en nýjum 2,2 milljóna
evra styrk frá Evrópusambandinu
til Carbfix og Climeworks verður
varið í rannsóknir á niðurdælingu
koltvíoxíðs í jarðlög undir hafs-
botni með samskonar aðferð og
gert er á Hellisheiði.
Horft til Íslands
við bindingu CO2
 Aðferðir við niðurdælingu koltvíoxíðs
í gasformi valda ótta víða í Evrópu