Morgunblaðið - 22.03.2018, Qupperneq 46

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. MARS 2018
VIÐTAL
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Göngur loðnunnar eru mikilvægar
búskapnum í hafinu því loðnan er
mikilvæg fæða margra nytjateg-
unda. Ekki að-
eins er hún mik-
ilvæg fyrir
lífríkið því hún
skiptir efna-
hagsbúskapinn
einnig miklu
máli. Breytingar
á göngum, út-
breiðslu, magni
og afla hafa því
mikil áhrif, en á
síðustu árum
hafa talsverðar breytingar orðið á.
Í vetur og fyrravetur endaði
heildarloðnukvótinn í um 300 þús-
und tonnum og talsverðar sveiflur
hafa verið í leyfilegum hámarks-
afla síðustu ár. Á árunum í kring-
um aldamót var loðnuaflinn hins
vegar um og yfir milljón tonn.
„Það er kannski ekki endilega
liðin tíð að heimilt verði að veiða
svo mikið af loðnu, en það er orðið
ansi langt síðan kvótinn var svo
ríflegur,“ segir Þorsteinn Sigurðs-
son, fiskifræðingur og sviðstjóri
uppsjávarlífríkis Hafrannsókna-
stofnunar.
Nær Grænlandi en áður
„Hrygningarstofninn er það stór
að hann ætti að geta framleitt svo
mikið, en afkoma þeirra lirfa sem
klekjast út og lífsmöguleikar
þeirra ákvarða hrygningarstofninn
þremur árum seinna. Þetta hefur
greinilega verið barátta og margt
getur haft áhrif í flóknu samspili í
hafinu.
Með breyttum umhverfisaðstæð-
um hefur loðnan í raun hrakist til
vesturs og er nú stóran hluta ævi
sinnar nær Grænlandi en áður.
Þar er hún kannski ekki við bestu
aðstæður hvað varðar fæðu og
stærð fæðusvæðanna. Kjörhitastig
loðnunnar er innan við þrjár gráð-
ur, sem var hitastigið djúpt fyrir
Norðurlandi, undir yfirborðs-
hitalagi, áður en þessi hlýnun
hófst. Hitastigið við og yfir land-
grunninu er núna yfir því víðast
hvar.
Afrán annarra tegunda getur
verið annar þáttur og menn hafa
talað um að bæði íslenska sumar-
gotssíldin og norsk-íslenska vor-
gotssíldin hafi verið að éta loðnu-
lirfur. Svo hefur makríllinn bæst
við og hann þarf sitt. Í okkar fæð-
ugögnum sjáum við hins vegar
ekki merki um þetta að neinu ráði
til þess að geta staðfest það.
Lakari afkoma í 20 ár
Í raun er það stutt tímabil sem
við höfum unnið að rannsóknum á
loðnu. Fyrstu tilraunaveiðar hófust
ekki fyrr en 1963 og það var ekki
fyrr en 1978 að bergmálsmælingar
á loðnustofninum Ísland, Austur-
Grænland og Jan Mayen hófust.
Spurningin getur allt eins verið
hvort það hafi verið óeðlilega mik-
ið á ferðinni á fyrstu árum veið-
anna, en þá var frekar svalt við
landið.
Það er hins vegar ljóst að í hátt
í 20 ár hefur afkoma loðnustofns-
ins að jafnaði verið lakari en hún
var.“
Barátta og flókið samspil í hafinu
 Með breyttum umhverfisaðstæðum hefur loðnan hrakist til vesturs, segir Þorsteinn Sigurðsson fiskifræðingur
 Loðnan hefur átt erfitt uppdráttar  Í vetur var afrán metið um 220-230 þúsund tonn fyrir þorsk, ýsu og ufsa
Ljósmynd/Regin Eyfinnsson Poulsen
Við Þrídranga Álsey VE við loðnuveiðar í vetur ásamt færeysku skipunum Norðborgu og Þrándi í Götu.
Þorsteinn
Sigurðsson
Jan MayenJan Mayen Jan MayenScoresbysundScoresbysund
GRÆNLANDGRÆNLAND GRÆNLAND
ÍSLANDÍSLAND ÍSLAND
AmmassalikAmmassalik
FÆREYJARFÆREYJAR FÆREYJAR
Útbreiðsla loðnu
Fyrir aldamót
Útbreiðsla loðnu
Frá aldamótum
Aukin hrygning
loðnu fyrir
Norðurlandi?
Fæðusvæði fullorðinnar loðnu Dreifing ungloðnu Fæðugöngur loðnu Göngur loðnu til baka frá fæðusvæðum Hrygningargöngur Hrygningarstöðvar
Hrygningarstöðvar í
Húnaflóa, Eyjafirði, Skjálfanda
og við Tjörnes
Hrygningarstöðvar fyrir
vestan og sunnan land
?
 SJÁ SÍÐU 48
„Það er athyglisvert að skoða það sem Bjarni Sæmundsson, fiskifræð-
ingur, skrifaði árið 1926 þegar hann fjallaði um loðnu eða loðsíli.
Hann talaði um að fiskurinn hrygndi frá vestanverðu Norðurlandi og
hringinn í kringum landið. Hann nefndi tímasetningar um hrygningu
í mars og fram í maí fyrir sunnan og vestan og sagði að megnið
hrygndi á þeim slóðum. Hrygning ætti sér stað í júní – júlí fyrir Norð-
urlandi og við austurströndina ekki fyrr en í júlí – ágúst.
Það er stórmerkilegt að maður sem hafði mjög takmarkaðar athug-
anir á nútíma mælikvarða hafi sagt hluti sem þessa og þeir standist
tímans tönn eins vel og raun ber vitni,“ segir Þorsteinn Sigurðsson.
Merkilegar kenningar
Bjarna fyrir 90 árum
Kristján Þór Júlíusson sjávarút-
vegsráðherra hefur undirritað nýja
reglugerð um skráningu afla á op-
inberum sjóstangaveiðimótum en
slík mót eru haldin víða um land á
hverju sumri á vegum sjóstangveiði-
félaga.
Með reglugerðinni er leitast við að
einfalda framkvæmd aflaskráningar
en félögunum eru með lögum um
stjórn fiskveiða tryggðar fullnægj-
andi aflaheimildir vegna mótanna og
skal tekjum af sölu aflans ráðstafað
til að standa á móti kostnaði við
mótshaldið, segir í frétt frá ráðu-
neytinu. Reglugerðin var sett að
höfðu samráði við Landssamband
sjóstangaveiðifélaga og Fiskistofu.
Í reglugerðinni, sem birt er í
Stjórnartíðindum, er eftirfarandi
ákvæði til bráðabirgða: „Umsóknir
sem hafa borist um úthlutun vilyrðis
fyrir að afli á opinberum sjóstanga-
veiðimótum teljist afli ekki til afla-
marks eða krókaaflamarks á árinu
2018, en hefur verið hafnað með vís-
un til eldri reglugerðar, skal taka til
meðferðar að nýju af Fiskistofu
samkvæmt ákvæðum þessarar
reglugerðar. Skal ákvörðun Fiski-
stofu um veitingu vilyrða tekin eigi
síðar en 15. apríl nk.“
Félög sjóstangaveiðimanna hafa
undanfarin misseri deilt við Fiski-
stofu um framkvæmd og uppgjör
vegna sjóstangaveiðimóta og var að-
eins eitt opinbert mót haldið í fyrra.
Félögin kvörtuðu m.a. til umboðs-
manns Alþingis vegna stjórnsýslu
Fiskistofu. aij@mbl.is
Ný reglugerð um
sjóstangaveiðimót
 Samráð við félögin og Fiskistofu
ol pium 350Nú jóðum við til sölu hestakerrur frá reyndum framleiðenda
Fautrax sem eru nú að bjóða upp á nýja línu af kerrum sem
eru sérhannaðar fyrir íslenska hestinn.
8 ára ábyrgð á grind og lífstíðarábyrgð á gólfplötu.
Einnig mikið úrval aukabúnaða.
Leitið tilboða hjá sölumönnum okkar í síma 480 0400
Austurvegur 69 - 800 Selfoss
Lónsbakk i - 601 Akureyr i
Sólvangi 5 - 700 Egilsstaðir
Sími 480 0400 // jotunn@jotunn.is // www.jotunn.is
maxipodium 500
Hestakerrur frá Fautras
ym
maxipodium 500
b
Eltak sérhæfir sig í sölu
og þjónustu á vogum