Morgunblaðið - 13.04.2018, Síða 21

21
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. APRÍL 2018
Út að leika Vorið kallar fram löngun margra til að gera eitthvað skemmtilegt úti við. Fólk vill bregða á leik, æfa sig í færni og stæla sinn kropp, rétt eins og þessi gerði nýlega við Reykjanes.
Kristinn Magnússon
Það er misskilningur
að hetjuskapur eigi
nokkuð skylt við þann
málstað sem barist hef-
ur verið fyrir. Þannig
berjast ráðherrar að
jafnaði fyrir málefnum
ráðuneyta sinna. Þó
kemur fyrir að ráð-
herrar berjist gegn
málstað og málaflokki
sem þeir telja að til-
heyri sínu ráðuneyti.
Þegar ráðherrar halda framhjá
sínum málaflokki þá er það álíka af-
sakanlegt og að halda framhjá
danskri konu. Það gerist því miður
oft að ráðherrar fara út af spori.
Þráhyggja
Í þau fjögur ár, sem sá er þetta
ritar hefur til þessa setið á Alþingi,
voru eilífar deilur um gjaldtöku af
ferðaþjónustu. Atvinnugreinar
greiða ekki gjöld. Það eru við-
skiptavinir, sem greiða gjöld. At-
vinnugreinar í ferðaþjónustu búa
við almenn starfskilyrði sem Al-
þingi setur. Þau starfskilyrði taka
mið af samkeppnisaðstæðum. Það
eru til önnur flugfélög en Ice-
landair og WOW Air, sem fljúga yf-
ir Norður-Atlantshaf. Þýskir ferða-
menn horfa til austurs og suðurs
þegar valkosturinn í norður er met-
inn. Ísland er einn kostur af mörg-
um, sem ferðamenn geta valið úr.
Stjórnvöld eiga að gera landið að-
laðandi, ekki aflaðandi fyrir ferða-
menn.
Tekjur ríkisins af
ferðamönnum
Ráðherrar tala oftar
en ekki svo að ferða-
þjónusta skili engum
tekjum til ríkissjóðs.
Svo er alls ekki.
Þá eru til þingmenn
sem vilja selja Flug-
stöð Leifs Eiríkssonar í
Keflavík. Um skynsemi
þess má lengi deila.
Kannski kann sú deila
að leiða til þess að
Flugstöðin verði að
rúst í draumalandinu. Grunur minn
er sá að hver sá stjórnmálaflokkur
sem fer í herferð til að selja FLE,
tapi þeirri orrustu. Hvað hefur ríkis-
sjóður lagt af mörkum til uppbygg-
ingar Flugstöðvar Leifs Eiríks-
sonar? Sennilega ekkert! Á móti
framlagi Bandaríkjamanna, sem
hernaðarhluta flugstöðvarinnar,
komu lántökur íslenska ríkisins. Þau
lán yfirtók FLE OHF. FLE hefur
greitt af þeim lánum eftir vígslu og
síðan hefur öll uppbygging alfarið
verið fjármögnuð af eigin fé og með
lántökum, sem rekstur FLE hefur
endurgreitt. Það er síðan eðlilegt að
ISAVIA, sem er eigandi FLE, greiði
arð í ríkissjóð. Arðsemi opinberra
hlutafélaga er eðlileg en arður ekk-
ert annað sá hluti ávöxtunar fjár-
muna, sem úthlutað er til eigandans.
Svo virðist sem bílaleigubílar skili
um 5 til 6 milljörðum í eldsneytis-
gjöld í ríkissjóð. Fer það allt til vega-
mála? Samgönguráðherra vill leggja
á sérstakt komugjald til landsins,
væntanlega til vegamála. Hver eru
tengslin? Þrátt fyrir að þær atvinnu-
greinar, sem mynda ferðaþjónustu
séu í nokkurri uppbygginu og fái því
mikinn innskatt endurgreiddan í
virðisaukaskattsuppgjöri, þá skilar
ferðaþjónusta í heild nettó á milli 35-
40 milljörðum í ríkissjóð. Til saman-
burðar skilar sjávarútvegur, það eru
veiðar og vinnsla á afla, engum virð-
isaukaskatti í ríkissjóð. Svo er einnig
um orkufrekan iðnað sem framleiðir
útflutningsvörur. Allar eiga þessar
atvinnugreinar það sammerkt að
þetta eru útflutningsgreinar.
Skattspor og þráhyggja
Það er ekki óeðlilegt að mat sé
lagt á það hvað atvinnurekstur og
starfsfólk leggja af mörkum til sam-
félagsins. Sennilegt má telja að Ice-
landair hf. og starfsfólk þess leggi af
mörkum sem nemur 35 milljörðum í
opinber gjöld á síðasta ári. Það eru
um þreföld framlög ríkissjóðs í bein-
greiðslur til bænda, til að viðhalda
eymd í sveitum.
Miðað við skattspor Icelandair og
hlutdeild fyrirtækisins í ferðaþjón-
ustu má ætla að heildargreiðslur
ferðaþjónustu séu sem næst 90 millj-
arðar.
Þráhyggjan er sú að ráðherrar
eru alltaf að upphugsa einhver lúa-
brögð til að finna nýjar álögur á
ferðaþjónustu.
Það kann að vera að rétt sé að inn-
heimta þjónustugjöld þar sem þjón-
usta er veitt. Einfaldasta þjónusta
sem veitt er, er leiga á bílastæði.
Þjónustugjaldið á að endurspegla
kostnað við veitta þjónustu en á ekki
að vera fjárplógsstarfsemi.
Ferðaþjónusta og áhætta
Ferðaþjónusta er ekki laus við
áhættu frekar en annar atvinnu-
rekstur. Nægir þar að nefna að
ferðaþjónusta er háð þróun efna-
hagsmála í öðrum löndum. Aðrir
augljósir þættir eru vextir af lánsfé
og olíuverð. Augljósast er þó að nátt-
úruhamfarir geta lagt atvinnugrein-
ina í rúst. Þó var það svo að gos í
Eyjafjalljökli snerist upp í næst-
bestu markaðssetningu sögunnar.
Náttúruhamfarir af mannavöldum
vegna misviturlegra ákvarðana ráð-
herra og þingmanna eru engu betri
en þær hamfarir sem eiga sér upp-
runa í náttúrunni sjálfri. Þeir sem
valdið hafa, hafa aðeins eina skyldu
og hún er sú að skapa almenn skil-
yrði til að smáathafnamenn geti
starfað í atvinnurekstri.
Væntingar um frið
við stríðslok
Við lok síðari heimsstyrjaldar-
innar voru miklar væntingar um frið
í heiminum og aukinn skilning milli
manna. Þær væntingar byggðust á
því að forystumenn hins frjálsa
heims höfðu sýnt merki þess að
þjóðir ættu að vinna saman, efla
heimsviðskipti og auka kynni sín
með friðsamlegum hætti. Aukin
kynni verða með ferðalögum.
Það var í þeim tilgangi sem Al-
þjóðagjaldeyrissjóðurinn og Al-
þjóðabankinn voru stofnaðir árið
1944. Það sama ár var stofnuð Al-
þjóðaflugmálastofnunin, ICAO. Ís-
land er stofnaðili að þessum þrenn-
um samtökum, sem stofnuð voru til
að efla frið.
Í sáttmála Alþjóðaflugmálastofn-
unarinnar eru ákvæði þess efnis að
þjóðirnar skuldbindi sig til þess að
leggja ekki hömlur á ferðir milli
landa með gjaldtökum.
Öll hugsun um komugjöld og nátt-
úrpassa ganga beinlínis gegn þeirri
hugsun sem lögð er til grundvallar í
sáttmálum stofnana sem stofnaðar
voru til að efla frið í heiminum.
Ráherra, syndir og skattar
Þær voru aldir að menn trúðu því
að Búlandstindur væri ljótur og and-
styggilegur staður eins og Mývatn
hefði orðið til af því að fjandi mé á
móti sólinni en draugar sendir í Gull-
foss. Svo sagði Skáldið.
Ráherrar eru mannlegar verur.
Það virðist sem þeir þrái hina mestu
sælu, en hún er sú að syndga. Næst-
mesta sælan er ásetningurinn til að
syndga. Að þessu leyti eru ráðherrar
eins og dýrlingar því þeir þrá að
syndga.
En þegar öllu er á botninn hvolft
sér maður að mannkynið er aumt,
eins og þegar maður lítur á það eins
og það er í raun og veru. Ráðherrar
verða ekki miklir stjórnmálamenn af
því eina að finna upp gjöld, sem eru í
raun dulbúnir skattar.
Eftir Vilhjálm
Bjarnason »Það er ekki óeðlilegt
að mat sé lagt á það
hvað atvinnurekstur og
starfsfólk leggja af mörk-
um til samfélagsins.
Vilhjálmur
Bjarnason
Höfundur var alþingismaður.
Þráhyggja um ferðaþjónustu