Morgunblaðið - 08.06.2018, Side 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. JÚNÍ 2018
VIÐTAL
Nína Guðrún Geirsdóttir
ninag@mbl.is
Úthlutun styrkja til nýsköpunar-
og tækniþróunarverkefna úr
Tækniþróunarsjóði hefur nú verið
gerð ljós. Alls hlutu 63 verkefni
styrki fyrir allt að 700 milljónum
króna en umsóknir voru alls 377,
sem var 17% aukning frá því í
fyrra. Opinbert hlutverk sjóðsins
er að styðja þróunarstarf og rann-
sóknir á sviði tækniþróunar sem
miða að nýsköpun í íslensku at-
vinnulífi. Tækniþróunarsjóður fell-
ur undir nýsköpunar-, iðnaðar- og
ferðamálaráðuneytið og er upp-
hæð styrkja u.þ.b. 2,3 milljarðar á
ári, í formi opinbers fjár og
hreinna styrkja.
Hrund Gunnsteinsdóttir
þróunarfræðingur er stjórnar-
formaður Tækniþróunarsjóðs en
hún býr að áratugareynslu á al-
þjóðavettvangi, ásamt því að hafa
sinnt ýmsum stjórnarstörfum á Ís-
landi tengdum þróunar- og ný-
sköpunarverkefnum. Hrund segir
hlutverk sjóðsins gífurlega mikil-
vægt og ljóst að styrkir sem þess-
ir eigi sinn þátt í fjölbreyttara at-
vinnulífi hér á landi. „Við sjáum
að styrkir Tækniþróunarsjóðs
stuðla í raun að stórbættri sam-
keppnisstöðu íslenskra fyrirtækja
og rannsóknarstofnana. Þetta sýni
nýtt áhrifamat á styrkjum Tækni-
þróunarsjóðs, unnið af Rann-
sóknarmiðstöð um nýsköpun og al-
þjóðaviðskipti í Háskóla Íslands.
Þar komast skýrsluhöfundar m.a.
að því að styrkirnir skila sér í
áþreifanlegum auði í formi auk-
innar þekkingar, sjálfbærni í ný-
sköpun, fjölgun starfa til lengri og
skemmri tíma, aukins útflutnings,
eflingu tengslanets og aðgengiað
fjármagni, bæði innanlands og er-
lendis.“
Verkefnin öðlast meira vægi
Þau fyrirtæki og verkefni sem
sækja um styrk hjá sjóðnum eru
metin eftir þrepum út frá stærð
verkefnis og á hvaða stigi hug-
myndin er. Fór Tækniþróunar-
sjóður í gegnum kröftuga stefnu-
mótun nýverið, í víðtæku samráði
við atvinnulífið og samstarfsaðila
og var styrkjakerfið aðlagað sam-
kvæmt því. Hrund segir aðkomu
Tækniþróunarsjóðs að nýsköp-
unarverkefnum á öllum stigum
hafa gífurlega þýðingu fyrir þau,
tengslanet þeirra stækki mikið í
kjölfarið og þeim opnist nýjar dyr.
„Nýlegt mat og reynsla okkar
sýnir að með styrkveitingum öðl-
ast þessi verkefni meira vægi, eru
gjarnan betur í stakk búin til að
nálgast fjárfestingarsjóði hér-
lendis og erlendis, og sýnir reynsl-
an einnig að verkefni sem fá þessa
styrki standa sig vel í alþjóðlegri
samkeppni, t.d. Horizon 2020-
sjóðnum, en íslensk fyrirtæki hafa
dregið til landsins 1,5 milljarða
króna bara frá þeim samkeppnis-
sjóði. Það er frábær árangur og
mjög hátt árangurshlutfall. Þetta
getur því munað öllu fyrir þessi
verkefni og þetta er eins konar
trampólín fyrir íslenskt nýsköp-
unarumhverfi.“ Þá sýndi áhrifa-
mat fyrir árin 2009-2013 að verk-
efnin sem hlutu styrk juku hlut-
deild ungs fólks og kvenna í
nýsköpun og ný störf sköpuðust í
70% tilfella.
Gott samstarf lykilatriði
Fyrirtækin sem hljóta styrk eru
valin af fagráði sem samanstendur
af fulltrúum af öllum sviðum at-
vinnulífsins og þurfa að vera kom-
in á þann stað að þau hafi burði til
að vaxa og eiga möguleika á
tekjum og vexti innanlands eða ut-
anlands. „Þá skiptir nýnæmi auð-
vitað miklu máli í þessu samhengi
og við lítum líka til ávinnings sem
hefur umhverfislegt eða sam-
félagslegt vægi,“ segir Hrund. „Þá
er nauðsynlegt að samstarf sé til
staðar milli t.d. rannsóknarstofn-
ana og fyrirtækja, eða aðila sem
hafa burði til að láta verkefnið
verða að veruleika.“ Þau verkefni
sem hlotið hafa styrk undanfarin
ár hafa tengst ýmist nýtingu
sjávarafurðalíftækni og heil-
brigðistækni eða menningu og af-
þreyingu svo dæmi séu nefnd.
Brúa bil milli háskóla
og atvinnulífs
Hrund segir ljóst að Íslendingar
standi sig vel í að gera rannsóknir
og birta ritrýndar greinar en
skort hefur upp á að hagnýta
þessa þekkingu í atvinnulífinu.
Nauðsynlegt sé hinsvegar að brúa
bilið milli atvinnulífs og háskól-
anna: „Við byrjuðum á nýjum
styrkjaflokki, Hagnýtum rann-
sóknarverkefnum, til að brúa
þetta bil. Í kjölfarið sjáum við
ólíklegustu tengingar milli greina
og sviða, og það er það sem skap-
ar svo frumlega hugsun.“
Gróska í góðærinu
Þá er gott að hafa til hliðsjónar
efnahagsaðstæður hverju sinni
þegar nýsköpun á í hlut. „Reynsl-
an hefur sýnt okkur að þegar
stöðugleiki ríkir í efnahagslífinu
og svokallað góðæri ríkir í sam-
félaginu dregur úr styrk-
umsóknum eða þær standa í stað.
Nú sjáum við hinsvegar að um-
sóknum fer sífellt fjölgandi og at-
vinnulífið einkennist af nýsköpun
á flestum sviðum.“ Spurð hverju
það sætir á þessum tímapunkti
segir Hrund hugarfarsbreytingu
hafa átt sér stað í samfélaginu: „Í
fyrsta lagi höfum við verið dug-
legri við að kynna okkur út á við
og fleiri vita af okkur. Í öðru lagi
held ég að við höfum öll áttað
okkur á því að hagkerfið er byggt
á hugviti og hlúa þarf að nýsköp-
unargreininni til að hún eflist enn
frekar.“ Hrund telur gróskuna
mega rekja til þess að Íslendingar
hafi öðlast aukið sjálfstraust með
reynslunni í gegnum árin og séu
orðnir vel samkeppnishæfir um
stærri styrki í öðrum löndum.
Íslendingar samkeppnishæfir
Ef horft er til stöðu Íslands er
varðar nýsköpun og þróun utan
landsteinana eru Íslendingar að
koma vel út. „Við erum hlutfalls-
lega að komast lengst inn af öðr-
um þjóðum hjá samkeppnissjóðum
utan landsteinanna, og langflest
þeirra fyrirtækjahafa fengið
styrki hjá Tækniþróunarsjóði, sem
þýðir að þau fá góða þjálfun innan
okkar vébanda og verkefnið stend-
ur vel undir sér.“
Skilgreining Öryggis- og sam-
vinnustofnunar Evrópu, ÖSE, á
nýsköpun felur í sér verkefni sem
stefna á alþjóðamarkað og hefur
Tækniframfarasjóður horft sér-
staklega til þess. Segir Hrund að
slík nýsköpun geti krafist langs
tíma og mikils fjármagns. „Þess
vegna skiptir máli að við sjáum í
áhrifamatinu okkar að styrkirnir
hafi hjálpað fyrirtækjunum að öðl-
ast fjármagn og nælt sér í sam-
starf erlendis, ásamt því að bæta
samkeppnisstöðu sína á alþjóða-
markaði. Þetta eru atriði sem gefa
okkur þá tilfinningu að styrkirnir
hafi mjög mikilvæg áhrif.“
Nýsköpunarumhverfi í mótun
Íslenskt fjárfestingakerfi er í
einskonar þroskaferli, margt þarf
að efla en margt jákvætt hefur
gerst síðustu árin. Telur Hrund
umhverfið vera að þroskast í rétta
átt. „Maður verður að hugsa um
opinbera styrki sem þolinmótt
fjármagn á meðan hugmynd eða
rannsókn verður að veruleika, en
svo er það fjárfestingasjóða eða
annarra fjárfesta að koma inn og
taka við taumunum þegar það á
við. Við erum því að búa til ágætt
kerfi fyrir þá sem þurfa þessa inn-
spýtingu.“
Þá sé ljóst að meðbyr sé með
nýsköpun innan stjórnkerfisins og
að flestir hafi nú kveikt á mik-
ilvægi nýsköpunar innan allra
greina. „Til dæmis sjáum við
mikla áherslu á nýsköpunarmálin í
stjórnarsáttmálanum og aukna
áherslu á stofnumhverfi nýsköp-
unar. Þar kemur Tækniþróunar-
sjóður sterkur inn og er í raun
burðareining í nýsköpun sem
kannski of fáir vita af.“ Enn frem-
ur er nauðsynlegt að stjórnsýslan
og opinberar stofnanir haldist í
hendur við taktinn í atvinnulífinu.
Í alþjóðlegu samhengi segir
Hrund margar uppgötvanir í
tækniþróun komnar fram úr lög-
um og reglum sem geti haft mjög
neikvæðar afleiðingar en stundum
sé aðeins um formsatriði að ræða
sem þurfi að vinna í og laga.
„Þetta eru merki um það að
komnir eru brestir í kerfið vegna
þess að tækniþróun og nýsköpun
vex oft á tíðum hraðar en opinber
stjórnsýsla og stofnanir. Þetta
undirstrikar enn og aftur mikil-
vægi þverfaglegrar samvinnu,
samtals og samstarfs hins opin-
bera og atvinnulífsins.“
„Hagkerfið er byggt á hugviti“
 Fjölgun styrkjaumsókna í Tækniþróunarsjóð í ár  Styrkjaumhverfi er mikilvægt atvinnulífi
 Gróska í nýsköpun þrátt fyrir góðæri  Mikilvægt að nýsköpun og stjórnsýsla haldist í hendur
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Nýsköpun í sókn Umsóknum um styrki til Tækniframfarasjóðs fjölgaði í ár. Styrkjafé úr sjóðnum nemur 2,3 millj-
örðum árlega. Gróska er í nýsköpun á öllum sviðum að mati Hrundar Gunnsteinsdóttur þróunarfræðings.
Eyesland . Grandagarði 13 og Glæsibæ, 5. hæð . sími 510 0110 . www.eyesland.is
Frábært
verð á glerjum
Einfókus gler
Verð frá kr. 16.900,-
Margskipt gler
Verð frá kr. 41.900,-
Vanni umgjörð
kr. 27.900,-
Vanni umgjarðir eru
hágæða ítölsk hönnun.
Handsmíði fagmanna
með áratuga kunnáttu
og þekkingu.