Morgunblaðið - 27.08.2018, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 27. ÁGÚST 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
RíkisstjórnSuður-Afríku
kvartaði fyrir helgi
undan því að Do-
nald Trump
Bandaríkjaforseti hefði sent
frá sér tíst á twitter, en Trump
sagðist þar hafa beðið Mike
Pompeo utanríkisráðherra um
að skoða náið fyrirhugaða
þjóðnýtingu Suður-Afríku-
manna á jörðum og bændabýl-
um auk morða á bændum.
Mótmæli Suður-Afríku-
stjórnar drógu að sér nokkra
athygli og vöktu jafnvel gagn-
rýni á Trump á sumum frétta-
miðlum, sem er svo sem engin
nýlunda og þarf ekki alltaf
mikið til að þeir hjálpi honum
að halda sviðsljósinu. Tilefni
umfjöllunarinnar virðist þó
hafa farið að mestu framhjá
fjölmiðlum á Vesturlöndum og
er það áhyggjuefni, enda ekki
gott ef hávaði um aukaatriði
skyggir á efni mikilvægra
mála.
Fyrir suðurafríska þinginu
liggur nefnilega tillaga um
breytingu á 25. grein stjórn-
arskrár landsins sem mun gera
ríkisstjórninni kleift í
ákveðnum tilvikum að gera
jarðnæði hvítra bænda upp-
tækt án þess að bætur komi
fyrir. Líklegt er að tillagan nái
fram að ganga, þar sem bæði
Afríska þjóðarráðið, sem nú er
við völd, og helsti stjórnarand-
stöðuflokkurinn, sem kenna
sig við „frelsihetjur efnahags-
ins“, styðja að lengra verði
gengið í endurúthlutun rækt-
arlands en nú þegar hefur ver-
ið gert.
Cyril Ramaphosa, forseti
Suður-Afríku, réttlætti stefnu
ríkisstjórnarinnar í aðsendri
grein í Financial Times fyrir
helgi með því að minna á það að
nærri 25 ár væru liðin frá því
að aðskilnaðarstefna hvíta
minnihlutans leið undir lok. Á
þeim tíma hefði hins vegar ekki
tekist að bæta kjör svartra
Suður-Afríkumanna, meðal
annars með auknu aðgengi
þeirra að landi til þess að hefja
búskap. Allt að 72% rækt-
arlands eru nú sögð í höndum
hvítra bænda, jafnvel þó að
einungis einn af hverjum tíu
Suður-Afríkumönnum séu
hvítir.
Þá benti Ramaphosa á, að
mikið af því landi, sem nú væri
í höndum hvítra bænda hefði
verið tekið eignarnámi á fyrri
hluta síðustu aldar í skjóli að-
skilnaðarstefnunnar. „Umbæt-
urnar“ væru því bæði leið til
þess að rétta hlut svarta meiri-
hlutans og til að leiðrétta sögu-
legt ranglæti sem spratt af að-
skilnaðarstefnunni.
Ekki þarf að
efast um að Ra-
maphosa hefur
töluvert til síns
máls um sögulegar
skýringar á skipt-
ingu jarðnæðis í Suður-Afríku.
Sporin hræða hins vegar, þar
sem ekki þarf að fara lengra
frá Suður-Afríku en til ná-
grannaríkisins Zimbabwe til
þess að sjá dæmi um land, þar
sem stórfelld eignaupptaka á
landareignum hvítra í tíð Ro-
berts Mugabe leiddi til þess að
matvælaiðnaður landsins
hrundi, sem aftur færði enn
meiri hörmungar yfir landið.
Og slíkar hörmungar bitna
ekki mest á þeim efnameiri.
Fyrir sitt leyti vísaði Ra-
maphosa því á bug að farið yrði
að fordæmi Zimbabwe, og tók
hann sérstaklega fram að þeir
sem myndu fá land til afnota
myndu hljóta stuðning ríkisins
til þess að hefja sinn búskap.
Tillögunni væri ekki ætlað að
réttlæta þjófnað ríkisins á
landi heldur eingöngu að skýra
hvenær ríkisvaldið mætti gera
land upptækt.
Augljóslega líta stjórnvöld í
Suður-Afríku á markmið sín
sem göfug, og telja skiljanlega
að bæta þurfi úr því ójafnvægi,
sem áratugastjórn hvíta minni-
hlutans skapaði í Suður-
Afríku. Reynslan sýnir hins
vegar að það getur reynst tví-
bent sverð að vega að eign-
arréttinum með þeim hætti
sem í undirbúningi er í Suður-
Afríku. Ríkisstjórn landsins og
þingmeirihluti þurfa að stíga
varlega til jarðar, eigi ekki að
endurtaka mistökin frá Zim-
babwe og fleiri ríkjum sem far-
ið hafa slíka ógæfuleið. Afar
mikilvægt er að fólk geti treyst
því að eignir þess séu óhultar
og varðar með lögum. Óvissa
um slíkt er til þess fallin að
draga úr hagvexti og lífs-
kjarabata.
Ennfremur er mikilvægt að
fyrir liggi hvert eignarhaldið
er, en töluvert hefur vantað
upp á skráningu á því í Suður-
Afríku og raunar víðar í álf-
unni. Sá sem ekki getur sýnt
fram á eignarhald á erfiðara
með að ráðast í fjárfestingar
og þetta hefur þvælst fyrir víða
í Afríku. Þá háttar svo til í Suð-
ur-Afríku að um tíundi hluti
landsins er í eigu ríkisins og í
því gætu legið tækifæri til að
úthluta landi án þess að ganga
á eignarrétt annarra og valda
uppnámi og óstöðugleika.
Í Suður-Afríku eru mikil
tækifæri. Vonandi spilla
stjórnvöld þeim ekki með sam-
bærilegum aðgerðum og skað-
að hafa almenning víða um
heim.
Áform ríkisstjórnar
Suður-Afríku vekja
ugg}
Lærdómurinn
frá Zimbabwe
B
lessuð sólin elskar allt og allt
með kossi vekur. Þessir fallegu
sólskinsdagar fylla mig af bjart-
sýni og trú á það góða. Það ligg-
ur nærri að ég trúi því að rík-
isstjórnin sé velviljuð þeim sem höllustum
fæti standa. Vilji raunverulega gera eitthvað
með þennan galopna stjórnarsáttmála sem
nefnir varla fátækt á nafn. Að 149. löggjaf-
arþing muni gjörbreyta aðstæðum og aðbún-
aði fátæks fólks. En það er bara sólin og
þessir fallegu undangengnu dagar sem rugla
mig í ríminu, því ég veit svo miklu, miklu
betur. Jafnvel sól og sumarylur getur ekki
fært þeim bjartsýni og bros sem horfa á
tóman diskinn sinn og eiga ekkert að borða.
Það eru jú einmitt þeir sem þurfa að standa í
röðum fyrir utan Fjölskylduhjálp Íslands,
Mæðrastyrksnefnd og Hjálparstofnun kirkjunnar og
biðja um hjálp. Biðja um mat til að svelta ekki í hel í
boði stjórnvalda.
Sitjandi ríkisstjórn hefur ekki sýnt í verki að hún
beri hag þeirra tekjulægstu fyrir brjósti. Þvert á móti
hefur hún sýnt það með aðgerðarleysi sínu og hroka að
henni er nákvæmlega sama. Það gengur það langt, að
ákveðnir stjórnarliðar halda því fram að ástandið sé
ekki eins slæmt og það raunverulega er. Þeir snúa
blinda auganu að örbirgðinni allt um kring, þ.e.a.s ef
þeir eru ekki blindir á báðum. Ef þeir hafa það sjálfir
gott þá er þeim nákvæmlega sama um hina.
Taumlaus græðgi og spilling hafa tekið
völdin. Það að skara eld að eigin köku er ná-
kvæmlega það sem þeir kunna best. Hags-
munagæsla er kjörorð þeirra flestra. Hug-
sjónir og baráttu til að standa með þeim
sem þurfa hvað mest á hjálpinni að halda er
hvergi að finna á matseðli þeirra. Ófjöfn-
uðurinn eykst dag frá degi. Þeir ríku verða
ríkari og þeir fátæku fátækari.
En við megum ekki gefast upp, megum
aldrei hætta að berjast fyrir réttlætinu
Að lokum birti ég brot úr ræðu forsætis-
ráðherra Katrínar Jakobsdóttur vegna
stefnuræðu Bjarna Benediktssonar þáver-
andi forsætisráðherra er hann flutti á 147.
löggjafaþingi fyrir tæpu ári síðan.
„Og fólk á lægstu launum er beðið að vera
þakklátt fyrir 20 þúsund krónur því að hlutfallslega sé
það nú ekki lítið. Því miður þarf að bíða aðeins með
réttlætið fyrir þig, er viðkvæðið, en allt stendur þetta
til bóta. Þegar þetta fátæka fólk er beðið um að bíða
eftir réttlætinu er um leið verið að neita því um rétt-
læti“.
Nú er Katrín Jakobsdóttir hæstvirtur forsætisráð-
herra og um leið skipstjórinn á stjórnarskútunni. Hún
hlýtur að vilja stýra henni í átt að réttlætinu sem fá-
tækt fólk getur ekki lengur beðið eftir.
Inga
Sæland
Pistill
Það kostar ekkert að láta sig dreyma
Höfundur er alþingismaður og formaður Flokks fólksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Nína Guðrún Geirsdóttir
ninag@mbl.is
Álaugardaginn, 25. ágúst,var liðið ár frá því að lítillhópur skæruliða úr hópiRohingja-múslima réðist á
og drap 12 hermenn í Mjanmar
(Búrma). Í kjölfarið fyrirskipaði rík-
isstjórn Mjanmar ofbeldisfullar að-
gerðir á hendur minnihlutahópi Roh-
ingja í Rakhine-héraði. Á næstu vikum
hóf herinn við að drepa, pynta og
nauðga fjölmörgum úr hópi Rohingja
ásamt því að brenna þorp þeirra. Alls
dóu þrjú þúsund manns í árásunum
sem varð til þess að Rohingjar hófu í
stríðum straumum að flýja yfir til ná-
grannalandsins Bangladess. Á nokkr-
um mánuðum höfðu yfir 700 þúsund
Rohingja flúið heimili sín . Flestir
þeirra búa nú í flóttamannabúðum í
Cox’s Bazar í Bangladess við erfiðar
aðstæður. Í fréttatilkynningu frá
Rauða krossinum á Íslandi um stöðu
mála á svæðinu segir að þrátt fyrir að
stjórnvöld í Bangladess hafi tekið fólk-
inu vel og allar hjálparstofnanir geri
sitt allra besta séu aðstæður í búð-
unum langt frá því að vera í lagi.
Margir þjáist af næringarskorti og
hreinlæti og salernisaðstöðu sé ábóta-
vant. Þá sé ekki minnst á sálrænu eft-
irköstin sem fólkið hefur þurft að
glíma við í kjölfar voðaverkanna í
heimalandi sínu.
Hverjir eru Rohingjar?
Rohingjar eru ríkislaus þjóð í
Rakhine-héraði í Mjanmar. Roh-
ingjar eru yfir 1,5 milljónir og tala
sitt eigið tungumál sem er af indó-
arískum uppruna. Meirihluti þeirra
eru múslimar en lítill hluti hindúa-
trúar. Sú staðreynd að þeir tala ann-
að tungumál og stunda aðra trú hef-
ur ýtt undir það viðhorf að þeir séu
útlendingar í landi sínu. Þeir teljast
nú einn ofsóttasti minnihlutahópur í
heimi. Þrátt fyrir að Rohingjaþjóðin
sem slík eigi sögu sem nær aftur til
8. aldar er þeim neitað í lögum
Mjanmar um að eiga þjóðerni.
Þjóðernishreinsun
Opinber afstaða núverandi
ríkisstjórnar Mjanmar gagnvart
Rohingjum er að þeir séu ólöglegir
innflytjendur frá Bangladess. Þá
hefur hópurinn einnig þurft að þola
ofsóknir af hendi þjóðernissinnaðra
Búddista í landinu sem hafa tekið
þátt í árásunum á þá.
Í nóvember í fyrra heimsótti þá-
verandi utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna, Rex W. Tillerson, Mjanmar og
lýsti því yfir að árásum hersins á
Rohingja mætti lýsa sem þjóðernis-
hreinsun. Æðsti yfirmaður hersins,
Min Aung Hlaing og aðrir leiðtogar í
Mjanmar hafa hingað til sloppið við
alþjóðleg ámæli og Hlaing hefur statt
og stöðugt neitað því að einhverskon-
ar þjóðarmorð hafi átt sér stað í land-
inu. Hafa yfirvöld í landinu t.a.m.
gripið til þess ráðs að fangelsa og
hóta blaðamönnum sem hafa rann-
sakað og fjallað um voðaverkin.
Opinberlega hefur ríkisstjórnin
gefið út þá skýringu að flestir Roh-
ingjar hafi flúið vegna þess að þeir
hræddust að herinn myndi saka þá
um aðild að hryðjaverkaárásum og
kveikt sjálfir í þorpunum
sínum til að geta komið sök
á ríkisstjórnina.
Flestir vilja þó
meina að aðgerðirnar
hafi verið skipulagðar, en
hershöfðinginn Hlaing
hafði áður gefið það út að
Rohingjar væru „vanda-
mál“ sem þyrfti að leysa.
Á ársafmæli voðaverk-
anna sást til Hlaing í
Rússlandi í
vopnakaupaleið-
angri.
Engin lausn í sjónmáli
í málefnum Rohingja
„Aðstoð okkar hefur verið tví-
þætt, við höfum sent út sendifull-
trúa, 24 talsins, sem hafa unnið á
tjaldsjúkrahúsi sem norskar og
finnskar hjálparstofnanir hafa
séð um,“ segir Brynhildur Bolla-
dóttir, upplýsingafulltrúi Rauða
krossins. „Þangað hafa farið
læknar, starfsfólk og tæknimenn
því að mörgu er að huga. Svo höf-
um við sent út fjármagn í sálræn-
an stuðning, þ.e. verkefni sem er
ætlað að þjálfa upp sjálfboðaliða
í Bangladess til að veita sálrænan
stuðning. Það er það sem við er-
um svolítið góð í og höfum ver-
ið að sérhæfa okkur í.“
Brynhildur segir að þrátt
fyrir ötula hjálp og aðstoð frá
hjálparstofnunum sé staðan í
Bangladess mjög erfið. „Það
virðist ekki vera nein lausn í
sjónmáli, það er það sem er verið
að kalla eftir, einhver póli-
tískri lausn á ástand-
inu.“
Engin lausn
í sjónmáli
AÐSTOÐ RAUÐA KROSS
ÍSLANDS Í BANGLADESS
Brynhildur
Bolladóttir
AFP
Harmleikur Rohingjar í mótmælagöngu í flóttamannabúðum í Bangladess.