Fréttablaðið - 17.11.2018, Blaðsíða 76

Í vikunni hófust sýningar á heimildarmynd Gríms Hákonarsonar, Litlu Moskvu. Myndin fjallar um líf fólks í Neskaupstað þar sem sósíal­istar réðu lofum og lögum í
bænum.
Grímur er ekki frá Neskaupstað
en segist hafa verið forvitinn frá
æsku um þennan rauða bæ fyrir
austan.
„Nei, ég er ekki þaðan en ég man
eftir því þegar ég var krakki að fylgj­
ast með kosningasjónvarpinu þegar
talað var um þennan forvitnilega
eldrauða bæ fyrir austan. Allt Ísland
var blátt, nema þessi bær,“ svarar
Grímur sem segist alltaf hafa séð
fyrir sér að þetta væri einstakur bær.
„Fyrir nokkrum árum var ég að
rifja þetta upp í samtali við vin
minn Ingimar Pálsson sem bjó fyrir
austan og var organisti í bænum.
Mig vantaði verkefni á þessum tíma
og ákvað að fara í heimsókn til hans.
Þar kviknaði áhuginn fyrir alvöru.
Ég komst að því að ég þyrfti að hafa
hraðar hendur. Nokkrir voru komn­
ir á háan aldur. Til dæmis aðalper­
sóna myndarinnar, Guðmundur
Sigurjónsson, mjög harður kommi
af gamla skólanum. Guðmundur
dó stuttu eftir að ég tók viðtalið við
hann. Myndin hefði ekki orðið jafn
góð ef ég hefði ekki tekið viðtal við
hann,“ segir hann.
Grímur byrjaði að vinna að
myndinni fyrir fimm árum. Vel­
gengni Hrúta tafði framleiðslu
myndarinnar. Hann þurfti að hafa
sig allan við að fylgja kvikmyndinni
eftir. Vinsældir Hrúta í Ástralíu
voru slíkar að nú eru tökur hafnar á
ástralskri kvikmynd, Rams, sem er
byggð á Hrútum. Í Rams fara með
aðalhlutverk Michael Caton og
Sam Neill. Grunnsagan er sú sama
þótt auðvitað hafi þurft að aðlaga
handritið hlýrri veðráttu. „Það er
ótrúlega spennandi að fylgjast með
þessu verkefni, vinsældir myndar­
innar í þessum heimshluta komu
mér þægilega á óvart,“ segir hann
frá.
Grímur segir félögum sínum í
kvikmyndagerð hafa fundist uppá­
tæki hans stórfurðulegt. Að standa
í að gera þessu litlu heimildarmynd
um Neskaupstað.
„Já, fólki í kringum mig fannst
þetta ofsalega sérstakt og var hissa
á því að ég væri að standa í þessu.
Ég fann líka að þetta kom svolítið
flatt upp á fólk fyrir austan. Sér í
Sósíalistar í
stórræðum
Sósíalistar fóru með völdin í um fimmtíu ár
í Neskaupstað. Kvikmyndagerðarmaðurinn
Grímur Hákonarson komst að ýmsu for-
vitnilegu um bæjarbúa og líf þeirra og gerir
því skil í heimildarmyndinni Litla Moskva.
Hann leggur einnig lokahönd á nýja íslenska
kvikmynd, Héraðið, þar sem kona gerir upp-
reisn gegn kaupfélagi sem vill öllu ráða.
Grímur sýnir stórmerkilega heimildarmynd í Bíó Paradís um sósíalista í Neskaupstað. FréttaBlaðið/aNtoN BriNk
Send í sumarbúðir til Austur-Þýskalands
ingibjörg Þórðardóttir
„Þetta var árið 1984 og ég var tólf
ára. Afi kom með þá hugmynd að
senda einhvern úr fjölskyldunni í
sumarbúðir til Austur-Þýskalands.
Það varð úr að ég fékk að fara, ég
var svo ævintýragjörn. Ég var send
ein út, en það voru samt tvær
aðrar stelpur frá Norðfirði í þessari
ferð og ein frá Eskifirði. Þetta yrði
auðvitað aldrei gert í dag,“ segir Ingi-
björg sem ræddi um reynslu sína af
sumarbúðunum í heimildarmynd
Gríms.
„Guðmundur Sigurjónsson, sem
var alltaf kallaður Guðmundur
Stalín, var tengiliður við sumarbúð-
irnar. En ég man ekki eftir neinum
undirbúningi. Ég man að ég fór með
mömmu að kaupa gjöf sem átti
að minna á Ísland. Við flugum til
Danmerkur og við fórum í tívolí. Svo
fórum við þaðan í margra klukku-
tíma lestarferð í þessar ótrúlegu
sumarbúðir. Það fyrsta sem ég lærði
að segja var: Die Deutsche Demo-
kratische Republik. Og á hverjum
morgni var austur-þýski fáninn
dreginn að húni. Þetta voru auðvitað
pólitískar sumarbúðir en ég upplifði
ekki mikinn mun á þeim og þeim
trúarlegu sumarbúðum sem við
vorum vön frá Íslandi. Okkur fannst
skemmtilegt að leika og þarna voru
haldnir litlir ólympíuleikar og við
frá Íslandi stigum á svið og sungum
Maístjörnuna.
En það var margt vafasamt. Við
fórum til dæmis að skoða gamlar
útrýmingarbúðir og okkur var sýnd
kvikmynd um stríðsglæpina. Af
líkum að hrannast upp, gulltönn-
unum sem var safnað. Það var hryll-
ingur en ég fylgdist ekki alveg með.
Skildi ekki almennilega um hvað var
verið að tala.
Þá vorum við öll send á austur-
þýsk heimili. Við áttum að upplifa
venjulegt líf á heimilum. Það er
vond minning. Ég dvaldi á heimili
eldri hjóna í þrjá daga og leið illa.
Vistin í sumarbúðunum hafði ekki
mikil áhrif á skoðanir mínar. Þetta
var nokkuð einkennilegt svona
þegar maður lítur til baka. En líka
svolítið ævintýri og það var eftirsótt
að fara. Það var til dæmis algeng
fermingargjöf í þá daga að gefa
krökkum ferð í þessar sumarbúðir.ingibjörgí hópi barna í sumarbúðunum 1984.
Kommarnir Í nesKaup-
stað voru iðnaðar-
Kommar, þeir Gerðu
allt til að sKapa at-
vinnu. þeir fóru Í það
að biðla til álvers að
Koma þanGað oG eru
aðalHvatamenn að
þessu álveri oG Kára-
HnjúKavirKjun lÍKa.
Kristjana Björg
Guðbrandsdóttir
kristjana@frettabladid.is
1 7 . n ó v e m b e r 2 0 1 8 L A U G A r D A G U r32 H e L G i n ∙ F r É T T A b L A ð i ð
1
7
-1
1
-2
0
1
8
0
3
:4
7
F
B
1
0
4
s
_
P
0
8
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
7
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
2
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
2
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
1
6
A
-7
B
E
4
2
1
6
A
-7
A
A
8
2
1
6
A
-7
9
6
C
2
1
6
A
-7
8
3
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
B

F
B
1
0
4
s
_
1
6
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K