Fréttablaðið - 16.11.2018, Qupperneq 43

Bækur
Sextíu kíló af sólskini
Hallgrímur Helgason
Útgefandi: JPV/Forlagið
Fjöldi síðna: 461
Í Sextíu kílóum af sólskini, nýjasta
skáldverki Hallgríms Helgasonar,
kraumar sjórinn af síld. Þannig
byltast nýir tímar inn í íslenskt sam­
félag eins og óstöðvandi síldartorfa.
Samskonar ólga af frásagnargleði,
fróðleik og leifturmyndum fortíðar
kraumar í sögunni sjálfri.
Þessi bók er einhvern veginn
sambland af Heimsljósi og Sjálf­
stæðu fólki með ívafi af Sölku Völku,
jafnvel Fjallkirkju Gunnars Gunn­
arssonar. Stórfengleg örlagasaga á
tímum þegar þjóðin er að stíga út
úr torfkofunum til móts við nýja
öld, í umbrotum atvinnubyltingar
og breyttra lífshátta. Þjóðarsaga
spegluð í lífi nokkurra söguper­
sóna, einkum drengsins Gests sem
við kynnumst á fyrstu blaðsíðum
bókarinnar, þar sem hann lifir af
snjófargið sem hefur brotið bæ
foreldranna. Þar finnst hann undir
kvið kýrinnar sem nærir hann af
gnótt sinni, líkt og úlfynjan Rem­
úlus (já eða tíkin Ástu Sóllilju í
Sjálfstæðu fólki). „Glöggt er gests
augað“ segir máltækið, og hver veit
nema höfundur hafi hugsað til þess
þegar hann valdi sögupersónu sinni
nafn og hlutverk. Gesti fylgjum við
gegnum söguna, hann er nokkurs
konar sjóngler og leiðsögumaður
um refilstigu hennar, einkum þegar
líður á.
Siglufjörður er augljóslega fyrir­
myndin að sögusviði bókarinnar.
Staðhættir og persónur koma
kunnuglega fyrir sjónir, sérstaklega
þjóðlagasafnarinn og presturinn á
staðnum sem spunninn er úr þeim
nafnþekkta manni Bjarna Þorsteins­
yni. Allar eiga sögupersónurnar sér
fyrirmyndir, ef ekki í þekktum ein­
staklingum þá í þjóðinni sjálfri eins
og hún hefur birst okkur í sögum,
kvæðum og endurminningum um
aldir. Sú fátæka þjóð hefur dregið
fram líf sitt á mörkum hins byggi­
lega heims, borin í skafli og að skafli
öld eftir öld.
Hallgrímur Helgason (f. 1959)
hefur bæði notið og verið útnefnd­
ur til viðurkenninga fyrir verk sín.
Hann hlaut íslensku bókmennta­
verðlaunin 2001 fyrir Höfund
Íslands og hefur tvívegis verið til­
nefndur til bókmenntaverðlauna
Norðurlandaráðs fyrir bækur sínar
101 Reykjavík og Rokland. Sú bók
sem hér er til umfjöllunar tekur
öllum hans fyrri verkum fram.
Frásagnarháttur sögunnar ein­
kennist af orðsnilld og mælsku – svo
mikilli að á köflum verður lesand­
anum nóg um. En stíllinn er leiftr­
andi og litríkur og hin skáldlega
orðgnótt svo skapandi að lesturinn
verður hreinasta nautn. Persónu­
lýsingar eru margar óborganlegar,
náttúru­ og mannlífslýsingar sömu­
Saga kraumandi af snilld
leiðis ásamt frumlegum nýsmíðum
orða, orðskviða og máltækja. Innan
um má sumstaðar sjá tilvísanir í
bókmenntaperlur og aðra eðal­
höfunda, líkt og verið sé að senda
kveðju á öldum skáldvakans –
gegnum tíma og rúm – þakka fyrir
lánið eða gjöfina.
Sumstaðar er farið að ystu
mörkum þess mögulega með ýkju­
kenndum stíl og töfraraunsæi í anda
suðuramerískra höfunda á borð við
Garcia Marquez og Allende. Aldrei
er þó farið lengra en svo að alltaf
fylgir lesandinn framvindunni,
eins og dreginn áfram af duldum
þræði sem kastar honum milli
hláturs og gráts. Höfundur leikur
á alla tilfinningastrengi með því
að tefla saman andstæðum af öllu
mögulegu tagi. Segja má að sagan
sé einn samfelldur átakaöxull þar
sem persónum líkt og lesendum
er varpað milli gleði og sorgar, feg­
urðar og ljótleika, ástar og haturs,
óhugnaðar og unaðar, lífs og dauða
Hallgrímur
Helgason
rithöfundur.
af þvílíkri snilld að því er vandlýst.
Eins og öll snilldarverk vísar þessi
saga bæði inn og út. Hún er vissu­
lega aldarspegill horfinnar tíðar,
samt er hún tímalaus. Allra alda
mannfélags­ og sálardeigla sem
ólgar og kraumar, líkt og fjörður
fullur af síld.
Ólína Kjerúlf Þorvarðardóttir
NiðurStaða: Bókin er
meistaraverk.
Bókabúð Forlagsins | Fiskislóð 39 | Opið alla virka daga 10–18 | Laugardaga 11–16 | www.forlagid.is
LANDSINS MESTA ÚRVAL BÓKA
GLÆPIR
Í FÓKUS
Frábærir Forlagshöfundar á glæpasagnahátíðinni
Iceland Noir 16.-18. nóvember.
Kynnið ykkur dagskrána á icelandnoir.is
m e N N i N g ∙ F r É t t a B L a ð i ð 25F Ö S t u D a g u r 1 6 . N ó v e m B e r 2 0 1 8
1
6
-1
1
-2
0
1
8

0
5
:0
9
F
B
0
5
6
s
_
P
0
5
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
4
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
0
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
1
4
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
1
6
9
-1
2
3
8
2
1
6
9
-1
0
F
C
2
1
6
9
-0
F
C
0
2
1
6
9
-0
E
8
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
A

F
B
0
5
6
s
_
1
5
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K