Ljósmæðrablaðið - 01.07.2017, Blaðsíða 22

22 Ljósmæðrablaðið - júlí 2017
ÁGRIP
Inngangur: Nýburagula orsakast af auknum styrk gallrauða í blóði
nýbura fyrstu dagana eftir fæðingu. Sýnileg gula kemur fram hjá
allt að 60% nýbura. Yfirleitt þarf ekki að meðhöndla nýburagulu,
en ef styrkur gallrauða í blóði verður of hár getur hann valdið
varanlegum skaða á miðtaugakerfi. Mæla má styrk gallrauða í blóði
með tvennum hætti; blóðmælingu og húðmælingu. Húðmæling er
hentug þar sem hún er sársaukalaus og niðurstaða fæst samstundis.
Tilgangur rannsóknarinnar var að meta áreiðanleika blossamæla við
mat á styrk gallrauða í blóði nýbura. Húðmæling er framkvæmd með
blossamæli. Dräger JM103 blossamælir var notaður í rannsókninni.
Efni og aðferðir: Afturskyggn samanburðarrannsókn var gerð á
húðmælingum og blóðmælingum á gallrauða hjá nýburum. Klínískra
upplýsinga var aflað úr sjúkraskrám barnanna og mæðraskrám.
Upplýsingum um meðgöngu, fæðingu og mælingu gallrauða var
safnað. Alls voru 122 börn í rannsókninni.
Niðurstöður: Fylgni milli húðgildis og blóðgildis var R2=0.7075.
Fylgnin fór minnkandi þegar styrkur gallrauðans fór yfir 250
µmól/L, þannig að blóðgildið var þá oftast hærra en húðgildið.
Blossamælirinn vanmetur því styrk gallrauða í blóði sé hann umfram
250 µmól/L.
Ályktanir: Við teljum að húðmælingar við mat á nýburagulu hafi
ásættanlega fylgni við blóðgildi á gallrauða upp að 250 µmól/L,
en við hærri húðgildi sé rétt að taka blóðsýni til staðfestingar.
Hugsanlega mætti fækka börnum sem fá alvarlega gulu með því að
hvetja ljósmæður til að hafa lágan þröskuld við að blossamæla í
heimaþjónustu.
Lykilhugtök: Nýburagula, gallrauði, nýburar, blossamælir,
húðmæling.
INNGANGUR
Nýburagula orsakast af auknum styrk gallrauða í blóði og
vefjum nýbura fyrstu dagana eftir fæðingu og sýnileg gula kemur
fram hjá allt að 60% þeirra (Maisels & McDonagh, 2008). Oftast
er gulan lífeðlisfræðileg og stafar þá einkum af auknu niðurbroti
rauðra blóðkorna, skertri getu lifrar til að skilja út gallrauða fyrstu
dagana eftir fæðingu og aukinni endurupptöku gallrauða í þörmum.
Yfirleitt þarf ekki að meðhöndla lífeðlisfræðilega gulu. Helsti þekkti
orsakavaldur alvarlegrar gulu er misræmi milli blóðflokks móður
og barns sem iðullega þarf að meðhöndla með ljósum og jafnvel
blóðskiptum. Mikilvægt er að fylgjast vel með gulu hjá nýburum og
hefja meðferð tímanlega, því ef styrkur gallrauða í blóði fer umfram
bindigetu albúmíns getur hann komist yfir blóð-heila þröskuldinn og
valdið alvarlegum skemmdum í miðtaugakerfi og varanlegri fötlun,
ástand sem kallast kjarnagula.
Áætla má styrk gallrauða í blóði nýbura með blossamæli
út frá styrk gallrauða í húð. Blossamælir (e. transcutaneous
bilirubinometer) notfærir sér lögmál um endurkast ljóss til að greina
efni sem finna má hverju sinni í húð. Tækið sendir frá sér ljós af
mismunandi bylgjulengdum og nemur síðan og greinir ljósið sem
endurkastast frá húðinni (Engle, Jackson og Engle, 2014). Mælingin
er ýmist gerð á enni eða bringubeini barnsins. Blossamælar eru
einfaldir í notkun, mælingin er sársaukalaus fyrir börnin og ódýrari
til lengri tíma heldur en blóðmælingin. Á rannsóknartímabilinu var
blossamælirinn Dräger JM103 notaður á Landspítalanum.
Tilgangur rannsóknarinnar var að meta áreiðanleika húðmælinga
við mat á styrk gallrauða í blóði nýbura.
Efni og aðferðir
Rannsóknin var afturskyggn samanburðarrannsókn á húð- og
blóðmælingu gallrauða hjá nýburum. Þar sem niðurstöður
húðmælinga á gallrauða eru ekki skráðar rafrænt voru fengnar
sjúkraskrár mæðra allra þeirra barna sem fóru í blóðmælingu á
gallrauða á tímabilinu frá fyrsta september 2013 til 31. desember
2014 og fundin öll þau börn sem einnig gengust undir húðmælingu.
Skilyrði þess að barnið yrði tekið í rannsóknina voru að það hefði
Mat á gulu hjá nýburum
- áreiðanleiki blossamæla
Þórður Þórkelsson,
yfirlæknir á Vökudeild
Barnaspítala Hringsins
Ása Unnur Bergmann,
5. árs læknanemi við H.Í.