Morgunblaðið - 13.09.2018, Side 14

14 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. SEPTEMBER 2018FRÉTTIR
Vatnagörðum 22 | 104 Reykjavík | Sími 585 8300 | sala@postdreifing.is | postdreifing.is
FJÖLPÓSTUR
SEM VIRKAR
*könnun Zenter apríl 2016.
61% landsmanna lesa fjölpóst
70% kvenna lesa fjölpóst
58% neytenda taka eftir tilboðum á
vöru og þjónustu í gegnum fjölpóst*
Dreifum sex daga vikunnar inn á 80.000 heimili
MARKHÓPURINN ÞINN BÍÐUR
EFTIR TILBOÐI FRÁ ÞÉR
Hafðu samband og við gerum þér tilboð í þá þjónustu sem þér hentar
„Viðskiptastríð eru af hinu góða, og
auðvelt að standa uppi sem sigurveg-
ari,“ tísti Donald Trump sísvona í
mars síðastliðnum. Í sögubókunum
verður þessara ummæla ef til vill
minnst sem spádóms af sama toga og
þegar því var spáð í Bretlandi í ágúst
1914 að fyrri heimsstyrjöldinni
myndi „verða lokið fyrir jól“.
Þegar Bandaríkjaforseti reið á
vaðið í júní og hækkaði tolla á 50
milljarða dala virði af kínverskum
innflutningi þá leiddi það ekki til
skjótfengins sigurs. Þvert á móti
svöruðu Kínverjarnir í sömu mynt.
Núna undirbýr Trump að leggja tolla
á kínverskar vörur fyrir 200 millj-
arða til viðbótar, og sennilegt að
ráðamenn í Peking gjaldi líku líkt,
enn eina ferðina. Heimsbyggðin
rambar á barmi meiriháttar við-
skiptastríðs á milli Bandaríkjanna og
Kína og ósennilegt að átökunum ljúki
fljótlega.
Vonast eftir samningum
Fram til þessa hafa markaðirnir
verið undarlega rólegir yfir þessari
þróun. Kannski væntir fólk þess að
Bandaríkin og Kína nái að semja á
síðustu stundu. En það er allt of mik-
il værukærð að reikna með að allt
blessist. Raunin er sú að pólitískir,
efnahagslegir og taktískir þættir eru
að ýta báðum fylkingum út í lang-
dregin átök.
Ef bæði lönd standa við það sem
þau hafa hótað þá munu nýir tollar
bráðum ná yfir meira en helminginn
af öllum viðskiptum sem þau eiga sín
á milli – og Trump hótar að ganga
jafnvel enn lengra þegar því marki er
náð og í reynd hækka tolla á allan
innflutning frá Kína til Bandaríkj-
anna.
Stærstu fyrirtæki Bandaríkjanna
og mikilvægustu vörurnar sem það-
an koma eru nú þegar í eldlínunni. Í
síðustu viku varaði Apple við því að
snjalltækjaframleiðandinn gæti
þurft að hækka verð á vörum sínum
ef verður af þeim tollahækkunum
sem boðaðar hafa verið. Forsetinn
brást við þessu með því að leggja til
að Apple færði framleiðslu sína til
Bandaríkjanna. Bandarískum bænd-
um, sem hafa liðið fyrir hækkaða
tolla Kínverja á sojabaunir, hefur
verið boðið að fá ríkisstyrki og sagt
að sýna meiri þjóðhollustu.
Pólitískir þættir valda því að það
mun verða mjög erfitt fyrir bæði
Trump og Xi Jinping Kínaforseta að
vera fyrri til að gefa eitthvað eftir.
Hugsanlega gæti Trump sætt sig við
táknrænan sigur en Xi hefur ekki
efni á táknrænum ósigri. Almenningi
í Kína hefur verið kennt að „öld nið-
urlægingar“ hafi hafist þegar Bret-
land þvingaði Qing-konungsættina til
að gera tilslakanir í milliríkja-
viðskiptum á 19. öld. Xi hefur lofað
samlöndum sínum að „reisa kín-
verska alþýðu aftur til dýrðar“ svo að
landið verði aldrei niðurlægt á ný.
Engar minniháttar tilslakanir
Það er líka rétt að efast um, þegar
Kína á í hlut, að ríkisstjórn Trumps
geti gert sér að góðu minniháttar til-
slakanir – eins og það loforð Kínverja
að kaupa meira af vörum frá Banda-
ríkjunum eða breyta núgildandi
reglum um samvogunarfélög (e. joint
ventures). Fylgjendur verndarstefnu
í innsta hring ríkisstjórnarinnar – og
sér í lagi alþjóða- viðskiptafulltrúinn
Robert Lighthizer, og Peter Navarro
viðskipta- og iðnaðarráðgjafi Hvíta
hússins – hafa lengi litið á Kína sem
aðalástæðuna fyrir viðskiptavanda
Bandaríkjanna.
Það er ljós í myrkrinu fyrir bjart-
sýnisfólkið að Trump hefur að
undanförnu, en þó hugsanlega bara
tímabundið, dregið úr hótunum sín-
um í garð Mexíkó og Evrópusam-
bandsins. Mexíkóarnir hafa lofað að
breyta aðfangakeðjum bílaverk-
smiðjanna þar í landi og Evrópusam-
bandið heitið því að kaupa meira af
bandarískum sojabaunum og jarð-
gasi, og hefja viðræður um gerð frí-
verslunarsamnings.
En deilur Bandaríkjanna og Kína
eru mun víðfeðmari en deilurnar við
ESB og Mexíkó. Þær varða ekki
bara tilteknar verndaðar atvinnu-
greinar, heldur hvernig allri upp-
byggingu kínverska hagkerfisins er
háttað.
Bandaríkin eru sér í lagi mótfallin
því hvernig Kína notar iðnaðarstefnu
sína til að byggja upp fyrirtæki sem
hafa burði til að verða leiðandi í
mikilvægustu iðngreinum framtíð-
arinnar, s.s. framleiðslu sjálfakandi
bíla og þróun gervigreindar. En þær
breytingar sem Bandaríkin vilja að
ráðamenn í Peking geri á „Framleitt
í Kína 2025“ áætluninni myndu krefj-
ast víðtækrar endurskoðunar á
tengslum kínverska ríkisins og alls
iðnaðar í landinu, og það myndi ekki
bara hafa efnahagslegar heldur einn-
ig pólitískar afleiðingar.
Frá sjónarhorni stjórnarherranna
í Peking virðist sem að Bandaríkin
séu að reyna að koma í veg fyrir að
kínversk iðnfyrirtæki nútímavæðist
þannig að Bandaríkin geti áfram
haldið yfirburðastöðu sinni á arðbær-
ustu sviðum alþjóðahagkerfisins, og
á sviði hernaðarlega mikilvægrar
tækni. Gildir einu hver er við stjórn-
völinn í Kína – þar verður aldrei fall-
ist á að draga úr metnaði landsins á
þessum sviðum.
Þeir einu sem ógna í raun
Deilurnar um iðn- og tæknigreinar
framtíðarinnar undirstrika líka að sú
togstreita sem hefur skapast við-
skiptum þjóðanna hefur á sér takt-
ískar hliðar – sem er nokkuð sem
kemur ekkert við sögu í ágreiningi
ríkisstjórnar Trumps við Mexíkó,
Kanada og ESB.
Kína er eina landið sem gæti með
raunhæfum hætti ógnað yfirburða-
stöðu Bandaríkjanna á alþjóðavett-
vangi á 21. öld. Þó að tollarnir sem
Trump hefur innleitt séu til marks
um hans eigin sérvisku – sér í lagi
langvarandi hrifningu hans á vernd-
arstefnu – þá eru tollarnir líka til
marks um víðtæka breytingu sem er
að verða á viðhorfi Bandaríkjanna í
garð Kína.
Víða í bandaríska stjórnkerfinu, og
langt út fyrir ríkisstjórn Trumps,
nýtur það viðhorf minnkandi fylgis
að besta leiðin til að fást við æ sterk-
ari stöðu Kína sé að auka viðskiptin á
milli þjóðanna. Þvert á móti eru sí-
fellt fleiri sem þætti réttast að þjóð-
irnar tvær færu í hár saman. Hátt
sett fólk úr röðum demókrata kallar
núna af jafn miklum krafti og Trump
eftir því að tollum og viðskiptaþving-
unum verði beitt á Kína.
Það magnar upp hættuna af átök-
um milli Bandaraíkjanna og Kína að
löndin virðast bæði trúa því að þau
muni hafa betur í þessari rimmu.
Bandaríkjamenn halda að þeir muni
sigra af því að Kína er í dag með
mjög mikinn afgang af vöruskiptum
sínum við Bandaríkin, muni því tapa
meiru á tollastríði og verða fyrra til
að gefa eftir. Kínverjarnir gera sér
aftur á móti grein fyrir þeirri ring-
ulreið sem ríkir í Washington og
hversu fljótt það ergir bandaríska
kjósendur ef þeir verða varir við að
verðlag er tekið að hækka.
Báðar fylkingar eru að setja sig í
stellingar til að sýna hvor er sterkari.
Og það er ólíklegt að niður-
staðan verði ljós fyrir jól.
Stefna hraðbyri í átt að viðskiptastríði
Eftir Gideon Rachman
Fátt bendir til þess að
stjórnvöld í Washington
eða Peking muni gefa
þannig eftir í viðskipta-
deilum sín í milli að forða
megi frá meiriháttar við-
skiptastríði milli risanna
tveggja.
Justin Sullivan/AFP
Forystumenn Bandaríkjanna og Kína takast hart á og stórt tollastríð er í uppsiglingu að öllu óbreyttu.
©The Financial Times Limited 2014. Öll réttindi áskilin. Ekki til endurdreifingar, afritunar eða endurritunar með neinum hætti. Öll ábyrgð á þýðingum er Morgunblaðsins og mun Financial Times ekki gangast við ábyrgð á þeim.
Af síðum