Morgunblaðið - 18.09.2018, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. SEPTEMBER 2018
Hálendi Íslands Ferðamenn sjást víða og ekki síst fjarri mannabyggðum. Ekki er samt á allra færi að fara um hálendi landsins en þeir sem eru til þess búnir njóta gjarnan ferðalagsins.
Kristinn Magnússon
Í afkomuviðvörun
sem Icelandair Gro-
up sendi frá sér í lok
ágúst síðastliðins
kemur fram að skipu-
lagsbreytingar sem
ráðist var í á fyrri-
hluta ársins 2017 hafi
valdið félaginu fjár-
hagslegu tjóni á
árinu 2018. Fráfar-
andi forstjóri félags-
ins leggur beint mat
á það fjárhagslega tjón sem
ákvarðanir stjórnenda félagsins
leiddu til, en þar kemur fram að
lækkun farþegatekna IG sem rekja
megi til fyrrgreindra breytinga séu
á bilinu 5-8% eða um 5,3-8,5 ma.kr.
Hlutabréfaverð í IG fór hæst í 38,2
hinn 18. apríl 2016 og var 7,14 hinn
6. september 2018 sem er um 80%
lækkun. Markaðsverð hlutafjár
hefur þannig lækkað um 156 ma.kr.
á rúmum tveimur árum. Stærstu
hluthafar IG eru 12 lífeyrissjóðir
með um 55% eignarhluta og inn-
lendir hlutabréfasjóðir með um
15%. Sjóðfélagar lífeyrissjóða og
hlutabréfaeigendur í IG hafa þar af
leiðandi orðið fyrir verulegu höggi
á undanförnum tveimur árum. Það
sem vekur athygli í eignarhaldi IG
er hversu lítið stjórn,
stjórnendur og al-
mennir starfsmenn
eiga í hlutabréfum og
hafa ekki séð ástæðu til
að kaupa hlutabréf í
fyrirtækinu fyrr en ný-
lega þegar hlutabréfa-
verð hefur lækkað um
tæplega 80% frá hæsta
punkti.
Sterk fjárhags-
staða, slakur rekst-
ur og skortur á
snerpu
Fjárhagsstaða Icelandair Group
er góð, eiginfjárhlutfall 32% eða 57
ma.kr. og handbært fé 26 ma.kr. Á
sama tíma er markaðsverð hluta-
fjár um 35 ma.kr. Þegar horft er til
fjárhagslegrar stöðu, stjórnunar og
samkeppnistöðu vekur furðu hver
staða félagsins er á markaði. Í raun
ættu allar forsendur að vera fyrir
framúrskarandi rekstri í mestu
uppsveiflu í íslenskum ferða-
mannaiðnaði. En stjórn og stjórn-
endur IG hafa ekki verið nógu kvik
í kvikum markaði og keppinautar
hafa einfaldlega verið sneggri í
harðri samkeppni. Í ljósi þessa
verður að gera meiri kröfur til
stjórnar og stjórnenda félagsins að
vera snarpari og taka nauðsyn-
legar ákvarðanir til að auka tekjur
eða skera niður kostnað. Stefnu-
markandi verðmætasköpun á öllum
sviðum rekstrarins þarf að vera í
sífelldri skoðun á kvikum sam-
keppnismarkaði. Hagsmunir sjóð-
félaga lífeyrissjóða og annarra
fjárfesta eru miklir um að stjórn og
stjórnendur séu sífellt að reyna að
ná betri árangri. Allar forsendur til
þess ættu að vera fyrir hendi þar
sem fjárhagsstaða félagsins er
sterk og samkeppnisstaða góð í
mestu uppsveiflu í ferðamannaiðn-
aði á Íslandi. Stjórn og stjórnendur
þurfa að bretta upp ermar og setja
á sig hlaupaskóna strax í dag og
taka alvarlega hlutverk hins virka
fjárfestis.
Virkur fjárfestir er ekki stjórn-
andi fyrirtækis, tekur ekki fram
fyrir hendur stjórnenda þess og
telur sig ekki vita betur en stjórn-
endur fyrirtækis. Virkur fjárfestir
verður hins vegar að tryggja að
réttir stjórnendur séu ráðnir að
fyrirtækinu og að þeir fái viðeig-
andi örvun. Ef stjórnendurnir
kunna ekki sitt fag ræður hann
nýja.
Á erlendum fjármálamörkuðum
er oft sagt að meta megi fyrirtæki í
öfugu hlutfalli við stærð höfuð-
stöðva; því stærri höfuðstöðvar,
þeim mun meiri hnignun í fyr-
irtækinu. Oft á tíðum hindra höf-
uðstöðvar ákvarðanir stjórnenda.
IG þarf að minnka yfirbygginguna
og taka sér til fyrirmyndar félög
eins og EasyJet og Ryanair í
snerpu.
Öflugir og sjálfstæðir
hugsuðir í stjórn IG með
kraft og snerpu
Í ljósi mikilla hagsmuna lífeyris-
sjóða og sjóðfélaga, sem eru stórir
eignaraðilar í IG, skiptir miklu
máli að lífeyrissjóðir og aðrir fjár-
festar tilnefni öflugt fólk í stjórnir
skráðra almenningshlutafélaga.
Fólk sem er með menntun og
reynslu til að spyrja uppbyggilegra
spurninga sem hafa jákvæð áhrif á
stefnumörkun og rekstur viðkom-
andi fyrirtækis. Það skiptir miklu
máli að koma stefnumarkandi
hugsun í verðmætaskapandi áætl-
un. Á aðalfundi IG hinn 8. mars síð-
astliðinn báru stærstu hluthafar
ekki fram spurningar þrátt fyrir að
lífeyrissjóðir og sjóðfélagar þeirra
hafi orðið fyrir þungu höggi en
markaðsverðmæti félagsins hefur
lækkað um 80% eða 156 ma.kr. frá
því í apríl 2016.
Mikilvægi lífeyrissjóða og
hins virka fjárfestis á
hlutabréfamarkaði
Aðkoma og mikilvægi lífeyris-
sjóða og virkra fjárfesta mun
aukast verulega á næstu árum og
þess vegna þurfa þeir að taka hlut-
verk hins virka fjárfestis alvarlega
og gæta þannig hagsmuna hluthafa
og þar með sjóðfélaga. Fé án hirðis
kemur óneitanlega upp í hugann
þegar þróun á rekstri IG er skoðuð
síðastliðin tvö til þrjú ár en félagið
hefur ekki náð að fylgja eftir
sterkri fjárhagsstöðu til að ná af-
gerandi markaðsstöðu og snerpu í
rekstri. Spurning er hvort ekki
þurfi að koma til stefnumarkandi
hugsun í verðmætaskapandi áætl-
un. Væntanlega þurfa lífeyrissjóðir
og fjárfestar að veita meira aðhald
og sjá til þess að samsetning
stjórnar sé með þeim hætti að
meiri stöðugleiki og árangur náist
til lengri tíma.
Eftir Albert Þór
Jónsson »En stjórn og stjórn-
endur IG hafa ekki
verið nógu kvik í kvik-
um markaði og keppi-
nautar hafa einfaldlega
verið sneggri í harðri
samkeppni.
Albert Þór
Jónsson
Höfundur er viðskiptafræðingur,
MCF í fjármálum fyrirtækja og með
30 ára starfsreynslu á fjármála-
markaði.
Icelandair Group og hlutverk hins virka fjárfestis