Morgunblaðið - 25.09.2018, Síða 18

SVIÐSLJÓS
Höskuldur Daði Magnússon
hdm@mbl.is
Auðvitað er ekkert mál og íraun sjálfsagt að greiðasmá gjald og að eftirlit sémeð hlutunum. En það er
enginn okkar að fara að borga þessar
upphæðir,“ segir Snorri Guðmunds-
son, eigandi Polo Vape Shop á Bú-
staðavegi.
Reglugerð um rafrettur sem Svan-
dís Svavarsdóttir heilbrigðisráðherra
setti í byrjun mánaðarins leggst ekki
vel í kaupmenn. Sér í lagi sá hluti
hennar er snýr að tilkynningarskyldu
og gjaldi sem inna þarf af hendi.
Framleiðendur og innflytjendur
rafrettna og áfyllinga fyrir þær sem
innihalda nikótín verða að tilkynna
allar vörur til Neytendastofu sex
mánuðum áður en þær eru settar á
markað. Neytendastofa sker þá úr
um hvort viðkomandi vara uppfyllir
öryggisstaðla og tekur 75 þúsund
króna gjald fyrir hverja tilkynningu.
Félag atvinnurekenda hefur kraf-
ist þess í bréfi til velferðarráðuneyt-
isins að reglugerðin verði felld úr
gildi. Í bréfi félagsins kemur fram að
rafrettur og áfyllingar hafi verið
fluttar inn til landsins undanfarin ár
án þess að þurft hafi að tilkynna
stjórnvöldum það sérstaklega eða
leita leyfa. Í yfirgnæfandi meirihluta
tilvika séu vörurnar hins vegar CE-
merktar, sem þýðir að framleiðandi,
innflytjandi eða dreifingaraðili vöru
ábyrgist að hún uppfylli þær grunn-
kröfur um öryggi og almennt heil-
brigði sem tilskipanir Evrópusam-
bandsins kveða á um, og hafa
vörurnar því undirgengist prófanir
og eftirlit í því skyni.
Snorri segir að það séu í kringum
tíu aðilar sem reka Vape-búðir hér á
landi. Sumir þeirra reka fleiri en eina
búð. Reiknað hefur verið út að þessar
búðir velti u.þ.b. þremur milljörðum
króna á ári og tugir manna hafa at-
vinnu af þessari grein. En þó sífellt
meira seljist telja Snorri og kollegar
hans að umrædd gjaldtaka sé út úr
kortinu.
„Við þurfum að borga 75 þúsund
krónur fyrir hvert vörunúmer og við
vitum ekki einu sinni hvort það er
með virðisaukaskatti eða án hans. Ef
ég myndi ætla að halda því vöruúr-
vali sem ég hef núna þyrfti ég að
punga út 110-120 milljónum króna.
Ef ég minnka það og ákveð að hafa
bara sómasamlegt úrval þyrfti ég
samt að borga um 60 milljónir króna.
Þetta er heilt raðhús sem við þurfum
að leggja út fyrir bara til að halda
búðinni.“
„Jörðun á staðnum“
Snorri gerir líka athugasemd við
það hvernig reglugerðin var innleidd.
„Hún var sett inn á Samráðsgátt þar
sem allir geta séð hana. Þar hangir
hún inni í sjö daga og svo er hún bara
samþykkt. En hún var samþykkt án
þess að þessi upphæð, 75 þúsund
krónur, kæmi fram. Henni var bætt
inn eftir að búið var að samþykkja
reglugerðina. Fram að því var bara
talað um hóflegt gjald til að halda ut-
an um kostnað, skjalageymslu og
fleira. Þeir sögðust hafa skoðað
gjaldtöku í öðrum löndum en þú get-
ur ekkert borið Ísland saman við
Bretland. Ég hefði búist við að þurfa
að borga svona 7-14 þúsund krónur.
Þetta er bara jörðun á staðnum,“
segir Snorri og bendir jafnframt á að
innflytjendur tóbaks þurfi ekki að
gangast undir sömu skilmála. „Það
kostar núll krónur að fá leyfi til að
flytja inn sígarettur.“
Leyfisgjald á rafrett-
ur „jarðar“ greinina
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Veip Tugir manna hafa atvinnu af sölu rafrettna og áfyllinga fyrir þær. Þol-
um ekki að óhóflegt leyfisgjald sé lagt á vörurnar, segir kaupmaður.
18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 25. SEPTEMBER 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Útkjálka-umræðurblossa oft
upp um gömul
pólitísk þrætuepli
á Íslandi. Við-
kvæm mál eins og
þau sem varða öryggi og varn-
ir eru eldfim.
Átök um þau hafa lengi ver-
ið ofarlega á tilfinningakvarða
margra. Helstu skáld lögðust
iðulega í ljóðagerð þrungin
ættjarðarást og vandlætingu
yfir þeim sem voru albúnir til
að svíkja sína huldumey fyrir
óhreint fé og enn skítugri fé-
lagsskap. Um leið drógu
skáldin óviljandi taum afla
sem sagan afhjúpaði að verð-
skulduðu hvorki aðdáun, vin-
áttu né tryggð. Og það skrítna
var að stjórnmálamennirnir
sem sannfærðust um þennan
málstað héldu flestir sínu
striki þótt málstaðurinn væri
fyrir löngu afhjúpaður. Al-
gengara var að augu skáld-
anna opnuðust.
Í nágrenni okkar finnast
vart flokkar sem ná máli sem
berjast gegn aðild að Nató.
Varnarlið hér á landi með
samningi við Bandaríkin var
enn heitara mál en aðildin að
bandalagi samherja okkar.
Mörg stóryrðin féllu um þá
sem töldu ábyrgðarlaust að
tryggja ekki öryggi þjóðar
sinnar í samstarfi við banda-
menn okkar og þá Bandaríkin
sérstaklega, öflugasta lýðræð-
isríki heims.
Svo vill til að Ísland er
þannig í sveit sett á hnettinum
að það voru og eru hagsmuna-
mál beggja að landið sé ekki
óvarið á vályndum tímum og
því freisting fyrir herská út-
þensluríki.
Síðari heimsstyrjöldin tók
af öll tvímæli um það, að hlut-
leysisyfirlýsingar smáþjóða ná
skammt séu ofsafengin ein-
ræðisöfl annars vegar.
Það urðu kaflaskil er Varn-
arliðið hvarf á brott og ára-
tuga barátta herstöðva-
andstæðinga kom ekki við
sögu.
En ljóst varð hins vegar að
fullyrðingar þeirra um eilífa
hersetu landsins, með fyrir-
slætti um innrásarhættu, stóð-
ust ekki.
Á hinn bóginn voru þeir til
sem töldu Bandaríkin horfa
bæði skammt og þröngt til
áhrifa af hruni Sovétríkjanna
og láta óverulega fjármuni
ráða of miklu þegar skipan
varnarmála hér var breytt.
Engu að síður var aðlögun að
breyttu hernaðarmati gerð í
góðu samkomulagi beggja.
Á dögunum fór hér fram
myndarleg og gagnleg æfing
Íslendinga og bandamanna
þeirra og var hún enn ein stað-
festing á því, að viljinn til
varna við nýjar að-
stæður sé óbreytt-
ur. Og æfingin var
um leið undir-
strikun þess að
viðbúnaðarþörfin
hefur verið endur-
skoðuð í ljósi viðkvæmara
ástands og aukinna umsvifa í
þessum heimshluta.
Þá kom í ljós að nokkurt líf
er enn í gömlum glóðum og æf-
ingarnar því taldar gefa tilefni
til að ganga í skrokk á for-
sætisráðherranum, formanni
Vinstri grænna, og spyrja
hvasst, hvers vegna hún, her-
stöðvaandstæðingurinn
trausti, léti slíkt yfir sig
ganga.
Katrín svaraði algjörlega
vandræðalaust fyrir sig, svo
sem vænta mátti. Úr viðhorfi
sumra netverja, einkum þeirra
sem töldu til vináttu við VG,
mátti þó nema þann tón að
slíkan „undirlægjuhátt“ mætti
rekja til þess að VG væri nú
með forystu í ríkisstjórn þar
sem sjálfstæðismenn væru
burðarflokkur.
En þá verður að minnast
þess að á árunum 2009-2013
sat við völd fyrsta hreina
vinstristjórnin á Íslandi. Og
þar sat Katrín. Ekki varð bet-
ur séð en að þeirri ríkisstjórn
yrði ekki bumbult af neinu í
samstarfinu í Nató.
Eins og Ólafur Ragnar,
fyrrverandi forseti, nefndi í at-
hyglisverðu viðtali, þá var öll-
um ráðherrum þeirrar ríkis-
stjórnar, að Jóhönnu frátal-
inni, ungað út úr Alþýðu-
bandalaginu. Það var ekki nóg
með að þessi einsflokks ríkis-
stjórn Alþýðubandalags, með
utanaðkomandi fundarstjóra,
vaggaði sér sæl í samstarfi
innan Nató. Hún lét sig einnig
hafa að standa með formlegum
hætti að því að Nató stofnaði
til stríðsrekstrar í norðurhluta
Afríku, sem er utan við skil-
greint varnarsvæði bandalags-
ins. Þær aðgerðir heppnuðust
illa og afleiðingarnar urðu
eymd, volæði og hermdarverk
bæði nær og fjær. Vissulega
var Alþýðubandalagið óvant
stríðsrekstri enda einbeitt sér
að mótmælaspjöldunum fram
að því. En að auki verður því
ekki einu kennt um þennan
stríðsrekstur, sem minnti
helst á það þegar Mússólíni
réðst á Haile Selassie keisara
Eþíópíu forðum, svo ójafn var
leikurinn.
Á næsta ári munu fara fram
mikil hátíðahöld í Washington
til að fagna 70 ára afmæli Nató
og mun Trump tróna í forsæti
fagnaðarins.
Ekki er ástæða til þess að
ætla annað en að okkar ágæti
forsætisráðherra verði þar og
albúin til að aðstoða forsetann
við að blása á 70 kerti.
Heræfingar öflugs
liðs á dögunum
sögðu mikla sögu og
raunar fleiri en eina}
Flokkur fullorðnast
S
vo einkennilegt sem það virðist gef-
um við oft lítið fyrir það sem er okk-
ur verðmætast. Hreint vatn, ferskt
loft og góð heilsa eru meðal þess
sem margt fólk leiðir ekki hugann
að meðan það nýtur þess. Sama gildir um frið
og frelsi, sem hafa verið bitbein stjórnmálanna
í heiminum undanfarnar aldir.
Frjálslynd stefna hefur haft undirtökin á
Vesturlöndum allt frá lokum seinni heimsstyrj-
aldarinnar. Frelsi til viðskipta og samskipta
þjóða á milli setur einstaklinginn í öndvegi.
Hagur almennings á Vesturlöndum er miklu
betri en annars staðar í heiminum og það er
engin tilviljun. Fjárráð segja þó ekki alla sög-
una en menntun og heilbrigði eru líka best þar
sem frelsi er mest.
Einhver athyglisverðasta og jafnframt sorg-
legasta tilraun mannkynssögunnar var þegar sósíalisminn
var innleiddur í Austur-Evrópu. Ríki sem áður stóðu jafn-
fætis eða jafnvel framar löndum vestar í álfunni eins og
Tékkóslóvakía og Austur-Þýskaland urðu kyrrstöðu og
afturför að bráð. Á nýlegri ferð um borgir sem tilheyrðu
austurhluta Þýskalands fyrir fall kommúnismans heyrði
ég og sá hversu stórt skref fram á við þetta svæði hefur
tekið eftir inngöngu Austur-Þýskalands í vesturþýska
Sambandslýðveldið.
Baráttunni fyrir friði og frelsi lýkur aldrei, en nú eiga
frjálslyndir í vök að verjast á vesturvígstöðvunum. Tíma-
ritið Economist, sem er 175 ára um þessar mundir, minnir
í forystugrein á hve stórstígar framfarir hafa orðið í heim-
inum á þessum tíma. Meðalævilengd í heim-
inum hefur vaxið úr 30 árum í 70, skortur hef-
ur minnkað úr því að 80% teljist sárafátæk í
8% og réttindi einstaklinga hafa tekið stakka-
skiptum til hins betra. Barátta frjálslyndra
flokka hefur lagt drjúgan skerf af mörkum til
alls þessa.
Í ljósi þessarar sigurfarar frjálslyndisins er
uggvænlegt að nú vex þeim sem aðhyllast
stjórnlyndi fiskur um hrygg, bæði í lýðræð-
isríkjum Evrópu og Bandaríkjunum sem
lengst af hafa verið brjóstvörn frelsisins.
Hættan af þeim sem hvetja til einangrunar og
minni mannréttinda er ekki síst sú, að and-
stæðingarnir standa ekki saman vörð um frelsi
og önnur réttindi. Nasistar náðu á sínum tíma
völdum eftir lýðræðislegar kosningar þar sem
þeir fengu um þriðjung atkvæða. Einn sam-
starfsmaður þeirra í fyrstu ríkisstjórn undir forystu
Hitlers sagði: „Í gær framdi ég mestu heimskupör, sem
mér hafa nokkru sinni orðið á. Ég hef bundið trúss mitt við
mesta lýðskrumara veraldarsögunnar.“
Enn þann dag í dag verða góðum mönnum á slík
heimskupör þegar þeir þegja í stað þess að mótmæla með-
an lýðskrumarar fara með rangt mál, mæra þjóðernis-
hyggju og fyrirskipa öðrum hvað þeir mega segja, gera og
jafnvel borða. Þess vegna verður frjálslynt fólk að samein-
ast í nýrri sókn til þess að auka og varðveita frelsi almenn-
ings.
Benedikt
Jóhannesson
Pistill
Enginn veit hvað átt hefur
fyrr en misst hefur
Höfundur er stærðfræðingur og stofnandi Viðreisnar.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
„Einskis samráðs var leitað við
innflytjendur eða seljendur raf-
rettna við samningu reglugerð-
arinnar og hún virðist byggð á al-
gjörri vanþekkingu á vöruúrvali
og -samsetningu í rafrettuversl-
unum. Eins og þessari reglugerð
er stillt upp, er um að ræða til-
raun heilbrigðisráðherra til að
kæfa þessa atvinnugrein í fæð-
ingu,“ segir í bréfi Félags at-
vinnurekenda til velferðarráðu-
neytisins.
„Mun ríkið taka hundruð millj-
óna króna af þessari atvinnu-
grein vegna tilkynninga um
vörur, sem nú þegar hafa verið í
notkun hér á landi án þess að
nein vandamál hafi komið upp.
Fyrir þá fjármuni má byggja upp
mjög myndarlegt skrifræðisbákn
með mörgum ríkisstarfs-
mönnum hjá Neytendastofu. Er
það fyrirætlun ráðherra?“
Atvinnugrein
kæfð í fæðingu
FÉLAG ATVINNUREKENDA