Morgunblaðið - 25.09.2018, Síða 21

UMRÆÐAN 21
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 25. SEPTEMBER 2018
Biðjum fyrir þeim
sem nýlega eða ein-
hvern tíma hafa misst
og vita því af eigin
raun hvað það er að
syrgja og sakna.
Biðjum einnig fyrir
þeim sem orðið hafa
fyrir hvers kyns von-
brigðum eða hafa upp-
lifað áföll og gengið í
gegnum erfiða tíma.
Og biðjum ekki síst fyrir þeim
sem daglega ganga til sinna hvers-
dagslegu verka og heyja þannig
sína stöðugu lífsbaráttu. Já, öllum
þeim sem elska lífið, þrá að höndla
það, fá að halda í það og njóta þess.
Já, höfum hvert annað í huga og
leitumst við að standa saman og
mæta þörfum hvert annars af skiln-
ingi, með kærleika, hlýju og um-
hyggju.
Það missir enginn eins og þú
Það missir enginn eins og þú, það
syrgir enginn eins og þú og það
saknar enginn eins og þú. Því að
enginn er sem þú og enginn kemur
í þinn stað. Missir þess sem elskar
er oftast afar þungbær og mikill.
Og þótt andlitið kunni sem betur
fer að gleðjast um stund getur
hjartað grátið lengi á eftir, jafnvel
ævilangt, þótt sársaukinn kunni að
mýkjast og breytast með tímanum.
Það kemst enginn hjá því að
syrgja og sakna nema þá með því
að hætta að elska og finna til. Því
þeir missa mest sem mikið elska,
það er gömul saga og ný. Sá sem
ekki elskar missir ekki neitt, en fer
svo óendanlega mikils á mis. Það að
elska er að lifa og það að lifa er að
elska.
Tár
Það er svo þungt að missa, til-
veran er skekin á yfirþyrmandi
hátt. Angist fyllir hugann. Örvænt-
ingin og umkomuleysið er algjört.
Tómarúmið hellist yfir og tilgangs-
leysið virðist blasa við.
Það er svo sárt að sakna, en það
er gott að gráta. Tárin
eru dýrmætar daggir,
perlur úr lind minn-
inganna. Minninga
sem tjá kærleika og
ást, væntumþykju og
þakklæti fyrir liðna
tíma. Minninga sem þú
einn átt og enginn get-
ur afmáð eða frá þér
tekið.
Tárin mýkja og tár-
in styrkja. Í þeim
speglast fegurð minn-
inganna.
Gráttu, „því að sælir eru sorg-
bitnir, því að þeir munu huggaðir
verða“. Sælir eru þeir sem eiga von
á Kristi í hjarta, því að þeir munu
lífið erfa og eignast framtíð bjarta.
Allt hefur sinn tíma
Leyfðu sorginni að hafa sinn
tíma og fara í sinn eðlilega farveg.
Svo mun það gerast, smátt og
smátt, að þú gefst upp fyrir henni
og minningarnar björtu og góðu
komast að, taka við og búa með
þér. Ómetanlegar minningar sem
enginn getur afmáð eða frá þér tek-
ið.
Að harðasta vetrinum loknum fer
síðan aftur að vora og yljandi vind-
ar taka um þig að leika á ný og lit-
skrúðug, ólýsanlega fögur blóm
taka að gera vart við sig, hvert af
öðru. þau taka að spretta umhverfis
lind minninganna.
Já, blessaðir séu þeir sem gefa
sér tíma til að strjúka vanga og
þerra tár af kinn, bara með því að
faðma og vera.
Í sorgarhúsi
Forðastu ekki þá sem sorgin hef-
ur bitið. Hafðu bara hugfast að
spakmæli, reynslusögur, viðmið eða
of mörg orð yfirleitt eiga ekki við í
þeim húsum sem sorgin hefur sótt
heim.
Hlustaðu bara, faðmaðu og vertu
til staðar í þolinmæði. Því að þegar
þú heimsækir sjúka, sorgbitna eða
þá sem ellin þjakar, þá þarftu ekki
endilega að staldra svo lengi við.
En vertu allavega á meðan þú ert,
án þess að vera að skoða símann
þinn eða sífellt að líta á klukkuna.
Með einlægum blessunaróskum
og eilífri kærleiks- og friðarkveðju.
Lifi lífið!
Þegar tilveran er
skekin á yfirþyrmandi hátt
Eftir Sigurbjörn
Þorkelsson » Að harðasta vetr-
inum loknum vorar
aftur og yljandi vindar
taka um þig að leika og
litskrúðug ólýsanlega
fögur blóm gera vart við
sig, hvert af öðru.
Sigurbjörn Þorkelsson
Höfundur er ljóðskáld
og rithöfundur og aðdáandi lífsins.
Auðlindastýring
vatnsorku gegnir því
hlutverki að stýra
vatnstöku úr miðl-
unarlónum þannig að
tryggt sé að orkufyr-
irtækið sem rekur þær
geti með hæfilegu ör-
yggi staðið við skuld-
bindingar sínar í fram-
tíðinni. Jafnframt
segir auðlindastjórn-
unin til um það hve
miklar skuldbindingar fyrirtækinu
er óhætt að taka á sig. Með spá í
höndunum um markaðshlutdeild
sína á orkumarkaði getur fyrirtæki
þá sagt til um hvenær rétt sé að ráð-
ast í nýja virkjun. Auðlindastýring
er með öðrum orðum byggð á
áhættustýrðri ákvarðanatöku varð-
andi bæði rekstur og fjárfestingar.
Á frjálsum markaði í einangruðu
orkukerfi eins og því íslenska fer
vatnsorkufyrirtæki, þegar taka þarf
vatn úr miðlunarlóni í upphafi vetr-
ar, að fylgjast með áhættu sinni og
meta hættu á því að lónið tæmist áð-
ur en vorflóð koma. Sé búist við
hækkandi markaðsverði orku að
áliðnum vetri og slík hætta er mikil,
þá geta þau hætt afhendingu orku til
þeirra fyrirtækja þar sem samn-
ingar leyfa slíkt, en þau geta líka
hækkað orkuverð sitt í von um að
eftirspurn minnki. Eins og ástand
mála er hér nú með Landsvirkjun
sem ráðandi á orkumarkaði hafa
önnur fyrirtæki ekki svigrúm í sín-
um virkjunum til að yfirtaka hluta af
markaði hennar og orkuverð bara
hækkar svo þeir notendur sem eru
veikastir efnahagslega reyna að
spara orku. Með lágu innrennsli í lón
fram undir vetrarlok heldur þetta
áfram allan veturinn og orkuverðið
hækkar sífellt sem og væntingar um
hærra verð þegar mest hætta er á
orkuskorti. Önnur fyrirtæki nýta sér
auðvitað ástandið og hækka verðið
líka. Þetta getur skapað miklar verð-
sveiflur á markaði og stundum meiri
en þjóðfélagið þolir með góðu móti
og nokkur dæmi eru um slíkt víðs
vegar um heiminn. Virkni markaðs-
lögmálanna er miskunnarlaus.
Sé reynt að skipta Landsvirkjun
upp til að auka samkeppni kemur
aðeins upp fákeppni í staðinn. Á slík-
um markaði verður oft eitt fyrirtæki
ráðandi um orkuverð og önnur elta.
Árangur slíkrar uppskiptingar verð-
ur því takmarkaður, en áhættan vex
með því að auðlindastýring fyr-
irtækjanna er slitin í sundur. Það
fyrirtækið sem verstan hefur
vatnsbúskapinn hverju sinni hækkar
þá verðið og hin elta. Verðsveiflur
verða algengari og orkuskortur al-
gengari. Jafnvel getur það komið
upp að eitt lónið tæmist og aflvélar
rafstöðva neðan þess verða mikið til
óvirkar vegna vatnsskorts. Það get-
ur skapað neyðarástand þótt nóg sé í
öðrum lónum.
Í raun er ekki nóg að auðlinda-
stýring nái aðeins yfir orkukerfi
Landsvirkjunar, orkukerfi alls
landsins þarf að vera undir. Sjái
menn fyrir að Landsvirkjun verði
skipt upp, eins og flestallir markaðs-
fræðingar sem tjá sig um málið
leggja til, þá verður að fela sér-
stökum aðila, auðlindastjóra, það
verkefni en engin ákvæði eru í þriðja
orkupakka ESB um auðlindir eða
auðlindastjórn, þannig að þetta fell-
ur utan við starfssvið landsregl-
arans.
Í áhættumati sínu mundi auð-
lindastjórinn ekki nota orkuverð
framleiðslufyrirtækjanna sem við-
mið, heldur þjóðhags-
legt tap sem hlytist af
orkuskorti, en það get-
ur orðið allmiklu hærra
en venjulegt söluverð
og þannig bætt öryggi
afhendingar. Í með-
fylgjandi töflu er þetta
verð, það er hugsanlegt
söluverð og þjóðhags-
legur kostnaður af
orkuskorti, einnig nefnt
skortverð, borið saman.
Þar er einnig sýnt
dæmigert verðmat á þeim orku-
skorti sem verður þegar flutnings-
kerfi hrynja, en áætlanir um viðhald
og endurbætur á þeim eru einnig
dæmi um áhættuvegnar ákvarðanir.
Orkuskortur vegna kerfishruns er
mun dýrari, þar sem hann kemur
fyrirvaralaust, framleiðsla í fram-
leiðslulínum eyðileggst, samgöngur
stöðvast og svo framvegis.
Eins og taflan ber með sér lendir
tjón vegna orkuskorts að litlu leyti á
orkusala, hann verður aðeins fyrir
sölutapi. Tjónið verður fyrst og
fremst hjá notanda og samfélaginu.
Æskilegast væri auðvitað að ganga
svo frá málum að þessi kostnaður
lenti að hæfilegu marki á orkufram-
leiðanda þannig að þeir greiddu
tryggingagjald af auðlindinni í sam-
ræmi við áhættu og það væri síðan
látið renna til notenda sem verða
fyrir skorti. Fleiri leiðir eru þó
mögulegar, þar á meðal að inn-
heimta slíkt gjald sem auðlinda-
rentu, skatt eða að selja vatn úr lón-
um með einhverjum hætti á
markaði.
Lausn þessara mála þarf að
tryggja orkuöryggi þjóðarinnar
hvort sem hún verður áfram ein-
angruð frá öðrum orkukerfum eða
tengd með sæstreng. Hér þarf tölu-
verða þverfaglega vinnu áður en
hægt verður að finna viðunandi
lausn og ekki ólíklegt að sú lausn
sem best tryggir þjóðarhag muni
rekast á ákvæði þriðja orkupakkans
og önnur lög ESB. Til að tryggja
orkuöryggi almennings þarf að
framkvæma þessa vinnu og setja
viðeigandi lög áður en þriðji orku-
pakkinn er afgreiddur. Finnist ekki
leið fram hjá ákvæðum orkupakkans
eða öðrum lögum ESB til að tryggja
framgang auðlindalaga verður að
fella orkupakkann og koma Íslandi
út úr innri raforkumarkaði ESB.
Auðlindastýring
vatnsorku
Eftir Elías Elíasson
Elías Elíasson
» Finnist ekki leið
fram hjá ákvæðum
orkupakkans eða öðrum
lögum ESB til að
tryggja framgang auð-
lindalaga verður að fella
orkupakkann og koma
Íslandi út úr innri raf-
orkumarkaði ESB.
Höfundur er sérfræðingur í
orkumálum.
eliasbe@simnet.is
Karlmanns-
reiðhjól fannst á
Sunnuvegi við
Laugardal.
Upplýsingar
veittar í síma:
553 5433.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Fundið karl-
mannsreiðhjól í
Laugardal
Atvinna
Fagurfræði
hinna hversdagslegu hluta
ns hurðarhúnn
nnuður: Arne Jacobsen
artur, 111mm
ir þýskar skrár og
SA/Boda skrár
d line hurðarhúnn
Hönnuður: KnudHolscher
Satínáferð, ryðfrítt stál
Mgerð 16mm
Fyrir þýskar skrár og
ASSA/Boda skrár
d line hurðarhúnarnir
eru sígild dæmi um
glæsilega hönnunþar
semhvergi er gefið eftir
í útliti og efnisvali.
Fagurfræði í fullko
sáttviðnotagildi,
óaðskiljanlegur h
hversdagsins.
Iko
Hö
Sv
F
AS
mi i
luti
SKÚTUVOGI 1C | 104 REYKJAVÍK | SÍMI 550 8500 | WWW.VV.IS