Morgunblaðið - 01.10.2018, Page 19

MINNINGAR 19Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 1. OKTÓBER 2018
✝ Áslaug Guð-jónsdóttir
fæddist í Reykjavík
13. ágúst 1925. Hún
lést á hjúkrunar-
heimilinu Eiri 20.
september 2018.
Foreldrar henn-
ar voru Guðjón
Þorbergsson frá
Álftafirði við Ísa-
fjarðardjúp, f. 13.6.
1884, d. 9.12. 1962,
og Eggertsína Þorbjörg Egg-
ertsdóttir úr Kolbeins-
staðahreppi, sem nú er Borgar-
byggð, f. 3.9. 1890, d. 5.5. 1976.
Systkini Áslaugar voru:
Guðný Elínborg, f. 1918, d. 1993,
Helga, f. 1920, d. 2007, Guðbjörn
Eggert, f. 1921, d. 2008, Ágúst
Hafsteinn, f. 1928, d. 1937.
Áslaug giftist 1950 Þorvaldi
Árna Guðmundssyni úr Hafnar-
firði, f. 16.11. 1921, d. 2.2. 1999.
Fyrir átti Áslaug einn son,
Guðjón Ágúst Luther, f. 28.4.
1947. Faðir hans var Calvin R.
Luther, f. 1927, d. 2014. Kona
Guðjóns er Ragnheiður Stefáns-
dóttir. Börn þeirra eru: a) Arn-
þór Heimir, f. 1973, kona hans
er Anna Lilja Pétursdóttir. Börn
þeirra eru: Daníel, Pétur Ágúst
og Kári. b) Ragnar Heiðar, f.
1974. Börn hans og Sigrúnar
Eddu Elíasdóttur eru: Snædís
Sara og Elvar Ágúst. c) Áslaug
Þorbjörg, f. 1976. Maður hennar
er Hlynur Sigurðsson. Börn
þeirra eru: Ragnheiður Edda,
Berglind Freyja og Bryndís
Arna.
Börn Áslaugar og Þorvaldar
voru: 1) Vilborg, f. 21.11. 1950,
d. 1.2. 2013. Barn hennar og
Kolbeins Magnússonar er Ás-
laug Ólöf, f. 1968. Barn Áslaug-
ar og Andrésar Björgvinssonar
er Anna Margrét, barn Áslaug-
ar og Óskars Kristinssonar er
Kristbjörg Ósk,
Börn Áslaugar og
Friðþjófs Jóhanns-
sonar eru: Jóhann
og Kolbrún. Fyrri
maður Vilborgar
var Guðmundar
Hákonarsonar.
Þau skildu. Börn
þeirra eru: a) Ólaf-
ur, f. 1974. Barn
hans og Erlu S
Bjarnadóttur er
Arnar Már. Börn Ólafs og Mar-
grétar Írisar Magnúsdóttur
eru: Alexander Máni, Kristófer
Tristan og Ísak Logi, b) Þor-
björg, f. 1978. Seinni maður Vil-
borgar var Ólafur S. Einarsson.
Þau skildu. 2) Ólafur, f. 9.10.
1955, d. 13.6. 1968.
Áslaug vann við ýmis störf í
gegnum árin. Eftir fermingu
fór hún í vist, eins og það var
kallað, lengst af hjá Ástríði
Hannesdóttur Hafstein. Síðan
tóku við ýmis störf auk húsmóð-
urstarfa, verkakvennastörf, af-
greiðslustörf og auk þess vann
hún við sjálfboðaliðastörf hjá
Rauða krossinum. Í nokkuð
mörg ár vann hún á leikskóla
Landspítalans við Engihlíð þar
til hún lét af störfum fyrir ald-
urs sakir.
Áslaug bjó alla tíð í Reykja-
vík. Á uppvaxtarárunum bjó
fjölskyldan lengst í Breiðholti
sem stóð við Laufásveg. Gekk í
Barnaskóla Austurbæjar og
sótti síðan námskeið á vegum
Námsflokka Reykjavíkur m.a. í
ensku og málun. Á búskaparár-
um sínum bjó hún lengst af í
Hlíðunum og í Safamýrinni.
Síðustu æviárin var hún í Selja-
hlíð þar til hún fékk inni á
hjúkrunarheimilinu Eir.
Útförin verður gerð frá Há-
teigskirkju í dag, 1. október
2018, klukkan 13.
Amma var einstök. Hún var
yndisleg manneskja, hlý og góð
amma og dýrmæt vinkona. Það
var bjart yfir henni, hún var
glæsileg og bar sig vel, jákvæðnin
uppmáluð og ótrúlega hláturmild.
Hún hafði nefnilega húmor fyrir
sjálfri sér og sá spaugilegu hlið-
arnar á hlutunum, ég sé hana fyr-
ir mér hlæja og blikka mig. Amma
talaði aldrei um sólina öðruvísi en
að segja „blessuð sólin“ og lýsti
oft hinu og þessu sem „alveg
draumur“ og „alveg milljón“. Mér
fannst þakklæti og jákvæðni alltaf
skína af þessum orðum.
Mér hefur alltaf fundist vera
fallegur strengur á milli okkar
ömmu og þótt mjög vænt um
hann. Það var 51 árs aldursmunur
á okkur en við gátum spjallað
klukkustundunum saman og
hlegið endalaust, hvort sem það
var heima í stofu, yfir tertusneið á
kaffihúsi eða í síma. Við vorum
stundum steinhissa þegar var far-
ið að rökkva og við búnar að sitja
tímunum saman inni í stofu í Safa-
mýrinni. Við spáðum í lífið og til-
veruna þegar hún var ung, spjöll-
uðum um afa minn, foreldra
hennar og þegar pabbi og systkini
hans voru lítil. Oft finnst mér ég
sjá minningar hennar svo skýrt
fyrir mér, eftir öll samtöl okkar
og skemmtilegar lýsingar hennar.
Hún sýndi öllu sem ég var að gera
mikinn áhuga og hvatti mig
áfram, ekkert var henni óviðkom-
andi. Við gátum líka gleymt okkur
yfir frásögnum af ferðalögum og
hinu og þessu sem okkur þótti
lekkert og skemmtilegt. Við vor-
um aldrei uppiskroppa með um-
ræðuefni og allt þetta gerði okkur
að nánum vinkonum, sem er mér
ómetanlegt. Amma gaf mér svo
mikið og það var yndislegt og eitt-
hvað svo sérstakt að sjá hana og
stelpurnar mínar mynda falleg
tengsl, spjalla og hlæja.
Takk fyrir allt, elsku hjartans
amma.
Þú varst alveg milljón.
Þín,
Áslaug Þorbjörg
Guðjónsdóttir Luther.
Elsku Ása amma,
Við erum þakklátar fyrir það
að hafa átt svona yndislega lang-
ömmu eins og þig. Það var svo
æðislegt hvað þú varst alltaf glöð
og jákvæð, algjör Pollýanna. Það
var alltaf gaman að koma til þín
og renna sér niður handriðið,
hjóla á innihjólinu þínu, lita í lita-
bækurnar og svo áttir þú alltaf
eitthvað gott handa okkur. En
allra best var að sjá þig og spjalla
við þig.
Þínar,
Ragnheiður Edda,
Berglind Freyja og
Bryndís Arna.
Áslaug
Guðjónsdóttir
Nýlega kom
upp umræða
um það á vef-
síðu Morgun-
blaðsins, hvort
hvalveiðarnar
væru sjálf-
bærar. Vitnaði
blaðið í það að
umhverfis-
ráðherra, Guð-
mundur Ingi, hefði efast um
að svo væri.
Ræddi blaðamaður svo við
Gísla Víkingsson á Hafrann-
sóknastofnun sem fullyrti að
enginn vafi væri á því að þær
langreyðaveiðar sem í gangi
eru væru sjálfbærar.
Í þessu sambandi vaknar
auðvitað spurningin um það,
hvað „sjálfbærni“ þýði.
Það er illt til þess að vita
að jafn vel menntaður,
reyndur og á margan hátt
mætur maður og Gísli Vík-
ingsson skuli halda að „sjálf-
bærni“ þýði bara einhverjar
tölur; svo og svo mörg dýr
eru talin og þá má bara
drepa svo og svo mörg dýr.
Um slíkt er til annað orð:
„veiðiþol“.
Til að reikna veiðiþol,
þurfa menn í grundvallar-
atriðum bara að kunna að
telja og beita einföldum
reikningsaðferðum.
En getur slíkt líka átt við
um „sjálfbærni“ háþróaðra
dýrategunda og fullnægt
þeim kröfum, sem gera verð-
ur til vísindagreinarinnar
sjávarlíffræði?
Er matið á umhverfinu, líf-
ríkinu, fánunni og hinum
margvíslegu
þáttum þess
virkilega svona
einfalt? Bara að
telja og reikna,
svo bara að
byrja að veiða
og drepa?
Við – Jarðar-
vinir – vildum
gera eftirfarandi
athugasemd við
fullyrðingu
Gísla, sem vef-
síðan birti þó
ekki. Var hún í megin-
atriðum svohljóðandi:
„Nútímaleg skilgreining á
„sjálfbærni“ við veiðar er
þessi:
1. Stofn dýrs sé vel á sig
kominn og veitt sé vel innan
marka viðkomu stofns.
2. Þörf sé á veiðunum eða
skýr efnahagslegur tilgangur
sé með þeim.
3. Veitt sé með mannúð-
legum aðferðum, þannig að
dýr séu aflífuð með skjótum
og sársaukalausum hætti.
Skv. þessari skilgreiningu
eru þær langreyðaveiðar,
sem í gangi eru, engan veg-
inn sjálfbærar.
Þörf á veiðunum er engin.
Efnahagslegur tilgangur er
líka vafasamur, þar sem illa
hefur gengið að selja lang-
reyðakjöt árum saman.
Eins og m.a. skýrsla dr.
Egil Ole Öen frá 2014 sýnir
er mörg langreyðurin drepin
með hörmulegum og kvala-
fullum hætti og stendur
dauðastríð dýranna í allt að
15 mínútur, en þetta hefur
auðvitað ekkert með „mann-
úðlega aflífun“ að gera.
Auk þess er verið að drepa
nær fullþroska langreyðar-
kálfa í kviði kúnna með
mæðrum þeirra, eins og
staðfest hefur verið í frétt-
um.
Þeir eru annað hvort
kæfðir eða tættir til dauða.
Ef punktur 1, einn sér, á
að gilda um „sjálfbærni“,
verður sú skilgreining að
teljast einföld, frumstæð og
úrelt.“
Eins og áður segir, vildi
vefsíðan ekki taka inn ofan-
greinda athugasemd en í
ágætu samtali undirritaðs við
blaðamann vildi hann fá að
vita hvaðan þessi skilgrein-
ing á sjálfbærni væri komin.
Margvísleg vitneskja og
afstaða myndast með mönn-
um í gegnum langa ævi; á
grundvelli lesturs og þess,
sem maður heyrir og sér á
förnum vegi.
Undirritaður hefur lengi
fylgst með þróun í umhverf-
is- og dýravernd, og höfum
við – í Jarðarvinum – skil-
greint nútímalega sjálfbærni
við veiðar villtra dýra með
ofangreindum hætti.
Punktur 2, um það að ekki
skuli veiða eða drepa dýr án
þarfar eða efnahagslegs til-
gangs, er, auk þess, sterk-
lega studdur í lögum nr. 64/
1994, þar sem öll villt dýr
eru fyrst friðuð skv. 6. grein,
og undanþága frá friðun –
leyfi til veiða – er háð skýru
ákvæði um nýtingu bráðar,
„að æskilegt sé að veiða“ (14.
gr.) eða til að firra tjóni af
völdum dýranna.
Varðandi punkt 3, þá er
hann í fullu samræmi við lög
nr. 55/2013, þar sem m.a.
segir í gr. 21 „Dýr skulu af-
lífuð með skjótum og sárs-
aukalausum hætt...“ og í gr.
27 „Við veiðar er óheimilt að
beita aðferðum sem valda
dýri óþarfa limlestingum og
kvölum“.
Við teljum því, að okkar
skilgreining á „sjálfbærni“
standist ekki aðeins á grunni
nýrrar alþjóðlegrar vitundar,
mannúðar og siðfræði, held-
ur einnig á grunni gildandi
laga.
„Veiðiþol“ gildir hins veg-
ar um það eitt, hversu mikið
megi veiða eða drepa af
dýrastofni án þess að á hann
sé gengið umfram viðkomu
og án þess að honum sé eytt
eða útrýmt.
Hvort Gísla Víkingssyni
beri skylda til, að skilja
„sjálfbærni“ með sama hætti
og við, er svo önnur saga, en
hann ætti alla vega að fara
varlega í svarthvítar yfirlýs-
ingar um „sjálfbærni“, eink-
um þar sem hann er aug-
ljóslega að tala um
„veiðiþol“.
Það sama gildir um aðra
vísindamenn svo og ráða-
menn; ekki sízt margan ráð-
herrann.
Halda menn, að „sjálfbærni“
og „veiðiþol“ sé hið sama?
Eftir Ole
Anton
Bieltvedt
»Er matið á
umhverfinu,
lífríkinu, fánunni og
hinum margvíslegu
þáttum þess svona
einfalt? Bara að
reikna og að byrja
svo bara að veiða
og drepa?
Ole Anton Bieltvedt
Höfundur er alþjóðlegur
kaupsýslumaður og
stjórnmálarýnir.
Gamla konan
stendur agndofa
á hólnum
og horfir
á mannsöfnuð-
inn
í vörinni
ekki þó
slysalending
síld
ja hérna
henni léttir
en stingurinn
frá föðurmissi
í æsku
kemur enn
í hjartað.
Sjómannsævi, minningar
Karvels Ögmundssonar er
þriggja binda verk og mikið
ágæti. Í fyrsta bindi sem út
kom 1981 frá Erni og Örlygi
lýsir hann bernsku sinni í fá-
tæku samfélagi í Beruvík und-
ir Jökli og svo unglingsárun-
um á Hellissandi.
Þarna er heill hafsjór af sög-
um og fróðleik, enda hefur
maðurinn verið orkumikill
strax sem krakki og einkar at-
hugull og læs á umhverfi sitt –
bæði á landi og sjó. Hann hef-
ur ekki verið neitt himpigimpi.
Lítum á tvær frásagnir frá
Hellissandi.
Í 1. bindi á bls. 153 : Síldin
gengur á land.
„Það var
snemma morg-
uns í desember
1915 að við vökn-
uðum við mikinn
hávaða fyrir ut-
an gluggann …
Við drifum
okkur á fætur,
vildum frétta
hvað hér væri
verið að tala um.
Þegar við kom-
um út var mökk-
ur af fugli yfir allri ströndinni
og fjaran öll þakin af síld, sem
gengið hafði á land um nóttina.
Í sjónum, svo langt sem sást
var sem síldin væri í bunkum.
Hvert lón fullt af síld og allt að
mittisháir bunkar í fjörunni-
.Fyrir utan síldarvegginn var
vaðandi stórufsi og stór þorsk-
ur og þar fyrir framan, nokkuð
frá landi voru stórfiskavöður.
Þetta var eins og þreföld varn-
argirðing er þrýsti á síldina ut-
an frá, svo hún átti ekki annan
kost en að synda á þurrt land.
En nú var einnig tekið á
móti henni frá landi, því segja
má að hvert mannsbarn færi
ofan í fjöru með börur, fötur,
dalla og kirnur til að ná í
síld …“
Þá berum við aftur niður í
sama bindi á bls.175: Háhyrn-
ingarnir og steypireyðurin
„Eitt sinn er ég kom út, sá
ég hóp formanna og háseta
standa við fiskhjallinn okkar
og horfa til sjávar. Það var
sunnudagsmorgunn, glaða sól-
skin og sjórinn spegil-
sléttur … Formennirnir sögðu
að þetta væri háhyrningavaða
að drepa stóra steypireyði …
Það þótti því öruggt að stór-
hvelið hefði aldrei sloppið frá
óvinum sínum. Þetta var vorið
1914.“
Þarna lýsa sjónarvottar
hvernig háhyrningavaða gerir
atlögu að stórhveli og drepur.
Frásagan var í raun hörku-
spennandi og ógnvekjandi en
ég sá ekki ástæðu til að tíunda
hana frekar en þetta.
Þetta var að vorlagi. Þessi
stóra háhyrningavaða hefur
svo mjög líklega komið aftur
síðsumars til þess að sitja fyrir
smáhvelunum, drepa kálfa
þeirra og éta og skemmta sér
við þetta allt saman í veislu
ársins
Var einhver að tala um
truflanir á segulsviði?
Eftir Helga
Kristjánsson
Helgi Kristjánsson
» Þarna er heill
hafsjór af sög-
um og fróðleik,
enda hefur mað-
urinn verið orku-
mikill strax sem
krakki og einkar
athugull og læs á
umhverfi sitt …
Höfundur býr í Ólafsvík.
sandholt7@gmail.com
Litið í ævisögu Karvels
Ögmundssonar
Móttaka að-
sendra greina
Morgunblaðið er vett-
vangur lifandi umræðu í
landinu og birtir aðsend-
ar greinar alla útgáfu-
daga.
Þeir sem vilja senda
Morgunblaðinu greinar
eru vinsamlega beðnir
að nota innsendikerfi
blaðsins. Kerfið er auð-
velt í notkun og tryggir
öryggi í samskiptum
milli starfsfólks Morg-
unblaðsins og höfunda.
Morgunblaðið birtir ekki
greinar sem einnig eru
sendar á aðra miðla.
Kerfið er aðgengilegt
undir Morgunblaðsló-
góinu efst í hægra horni
forsíðu mbl.is. Þegar
smellt er á lógóið birtist
felligluggi þar sem lið-
urinn „Senda inn grein“
er valinn.
Í fyrsta skipti sem
innsendikerfið er notað
þarf notandinn að ný-
skrá sig inn í kerfið. Ít-
arlegar leiðbeiningar
fylgja hverju þrepi í
skráningarferlinu. Eftir
að viðkomandi hefur
skráð sig sem notanda í
kerfið er nóg að slá inn
kennitölu notanda og
lykilorð til að opna
svæðið. Hægt er að
senda greinar allan sól-
arhringinn.
Nánari upplýsingar
veitir starfsfólk Morg-
unblaðsins alla virka
daga í síma 569-1100
frá kl. 8-18.
Morgunblaðið birtir minn-
ingargreinar endurgjalds-
laust alla útgáfudaga.
Skil | Þeir sem vilja senda Morg-
unblaðinu greinar eru vinsam-
lega beðnir að nota innsendikerfi
blaðsins. Smellt á Morgunblaðs-
lógóið í hægra horninu efst og
viðeigandi liður, „Senda inn
minningargrein,“ valinn úr felli-
glugganum.
Skilafrestur | Ef óskað er eftir
birtingu á útfarardegi verður
greinin að hafa borist eigi síðar
en á hádegi tveimur virkum dög-
um fyrr (á föstudegi ef útför er á
mánudegi eða þriðjudegi).
Þar sem pláss er takmarkað get-
ur birting dregist, enda þótt
grein berist áður en skilafrestur
rennur út.
Minningargreinar