Morgunblaðið - 09.10.2018, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. OKTÓBER 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Bandaríkineru merki-leg hvernig
sem á þau er litið.
Frá styrjaldar-
lokum 1945 hafa
þau haft hernaðar-
lega yfirburði og afgerandi
efnahagslega forystu á heims-
vísu. Fyrstu ár eftir stríð sátu
þau ein að kjarnorkuvopnum.
Hefðu Sovétríkin verið í þeirri
stöðu hefði veröldin öll verið
lögð undir hæl kommúnismans.
Það er ekki óskastaða að eitt
ríki hafi slíka allsherjar-
yfirburði. En sé slíkt óhjá-
kvæmilegt má þakka að það sé
ríki á borð við Bandaríkin en
ekki annarrar gerðar.
En margt kemur þó á óvart
vestra. Réttarfar og refsigleði
er dæmi. Þar er hægt að dæma
menn í margra ára fangelsi fyr-
ir að segja FBI ósatt um um-
deilanleg smáatriði. Þó hefur
komið í ljós nýverið að lög-
reglan sú fer með sannleikann
að hentugleikum. Og hún hótar
fangelsun til að neyða menn til
að vitna gegn „vinum“ sínum
eða samstarfsmönnum.
Sérstakur saksóknari hótaði
Gates nokkrum, aðstoðar-
manni Manaforts, kosninga-
stjóra Trumps í fáeina mánuði,
að húka bak við rimla í 100 ár
vitnaði hann ekki gegn Mana-
fort. Manafort var hótað
smotteríi eða 30 ára fangelsi.
En þar sem sá er um sjötugt
tók það í. Gates þessi virðist
því hafa verið þrefalt meiri
þorpari en hinn!
En galdurinn fólst
í því að nota Gates
til að ná Manafort
til að ná í Trump
sem Mueller sér-
stakur saksóknari
er að rannsaka fyrir glæp sem
hann veit ekki hver er (!).
Nú síðast horfðu menn agn-
dofa á hvernig reynt var að
koma í veg fyrir að tilnefning
dómara yrði staðfest á þingi.
Ekki vegna þess að hann kynni
ekki lögfræði betur en flestir
þar. „Vinstri“ menn hafa verið í
meirihluta í réttinum í ein sjö-
tíu ár, en síðustu þrjátíu mátt
treysta á miðjuatkvæði sem
hefur haldið utan um þau mál
sem þeir meta mest.
Á hreina valdatímabilinu var
rétturinn fenginn til að koma á
breytingum sem demókratar
höfðu ekki styrk til á löggjafar-
þinginu. Repúblikanar segjast
andvígir því að dómstóllinn
setji lög. Til þess sé þingið. En
demókratar óttast nú að meiri-
hluti þeirra í Hæstarétti kunni
að vinda ofan af því sem gert
var með ólögmætum hætti. Þá
er oftast vísað til reglna um
fóstureyðingar sem rétturinn
„setti lög um“ fyrir áratugum.
Ólíklegt er að við því verði
hróflað. Líklegra er að réttur-
inn muni skoða íþyngjandi
reglur sem forsetar (úr báðum
flokkum) hafa sett án atbeina
löggjafans. Slík „hreinsun“
myndi létta mjög á bandarískri
stjórnsýslu.
Demókratar teygðu
sig lengra en boð-
legt var í umfjöllun
um nýjan dómara}
Stjórnskipulegt ólag
Eftir að DonaldTrump, for-
seti Bandaríkj-
anna, og Kim
Jong-un, einræðis-
herra Norður-
Kóreu, hættu að uppnefna
hvor annan og hittust á leið-
togafundi í Singapúr í sumar
hafa samskipti ríkjanna orðið
mun vinsamlegri. Kim hefur
sent Trump hjartnæmt bréf og
Trump hefur svarað með nota-
legu tísti.
Allt er þetta ágætt og vissu-
lega jákvæð þróun eftir fjand-
samleg samskipti ríkjanna frá
því um miðja síðustu öld. Þó er
það svo að enn virðist langt í
land með að raunverulegur ár-
angur náist í því að koma sam-
skiptum Norður-Kóreu og
annarra ríkja í eðlilegt horf.
Forsenda þess að sam-
skiptin geti orðið eðlileg og að
viðskiptaþvingunum verði af-
létt hlýtur að vera að Norður-
Kórea ljúki þeirri kjarnorku-
afvopnun sem rætt hefur verið
um. En þó að samkomulag
virðist hafa náðst um slíka af-
vopnun virðist þrautin þyngri
að hrinda því í
framkvæmd.
Mike Pompeo,
utanríkisráðherra
Bandaríkjanna,
hitti Kim um
helgina og létu báðir vel af
þeim fundi. Pompeo lét þó
fylgja að þótt samkomulag
væri innan seilingar væri „síð-
asti þumlungurinn oft erfiður“.
Nú er rætt um að Trump og
Kim hittist á ný áður en langt
um líður og að þá megi vænta
frekari tíðinda. En Kim hefur
líka hallað sér að leiðtogum
Kína og Rússlands, ríkjanna
sem hafa frá upphafi tryggt
honum, föður hans og afa völd-
in í Norður-Kóreu. Ábyrgð
þessara ríkja er mikil. Þau
halda, ekki síður en Banda-
ríkin, á lyklinum að því að sam-
komulag náist um afvopnun og
varanlegan frið á Kóreuskag-
anum. Hingað til hafa þau ver-
ið misjafnlega hjálpleg í þeim
efnum, en vonandi skilja þau
að það eru ekki síður þeirra
hagsmunir en annarra að tog-
streitan hverfi og samskiptin
komist í eðlilegt horf.
Kim hyggst ekki láta
kjarnorkuvopnin af
hendi bótalaust}
Erfiður þumlungur eftir
F
organgsröðun opinberra fjár-
muna er eitt mikilvægasta verk-
efni kjörinna fulltrúa. Samspil
þess að ákveða hvað skuli fjár-
magnað úr sameiginlegum sjóð-
um og vera verkefni hins opinbera og þá
hvaða verkefni séu fremri öðrum er áskorun
sem allir ábyrgir stjórnmálamenn standa fyr-
ir. Því virðist þó öðruvísi farið hjá Reykja-
víkurborg, sem hefur á undanförnum árum
ekki mikið horft til forgangsröðunar þegar
kemur að fjármunum borgarbúa. Það kristall-
ast einna skýrast í 257 milljóna framúrkeyrslu
þegar Reykjavíkurborg ákvað að verja, eða
eyða eftir því hvernig á það er litið, fjár-
munum í endurbyggingu á bragga og tengi-
byggingum. Áætlað var að verja 158 millj-
ónum króna í verkefnið en kostnaðurinn er nú
þegar kominn í 415 milljónir – án þess að
verkefnið sé fullklárað.
Kostnaður braggans er enn eitt dæmið um for-
ystuleysi í Reykjavík. Enginn einstaklingur, fjölskylda
eða fyrirtæki í einkarekstri hefði þolað slíkan kostnað
eða umframkeyrslu á framkvæmd. Það virðist þó gilda
önnur lögmál um hið opinbera þar sem alltaf er hægt að
ganga lengra, seilast aðeins dýpra og virða að vettugi
áætlanir og eðlilegan kostnað.
Enginn kostnaðarliður fór í útboð, það kemur lítið á
óvart þegar rýnt er í sundurliðun á kostnaðinum við
verkið. Auðvelt er að reka í rogastans þegar ástands-
skoðun ein og sér kostar 27 milljónir króna, eða um það
bil jafn mikið og lítil íbúð í einu af nágranna-
sveitarfélögum borgarinnar. Ef við gefum
okkur að tímagjald verkfræðings sé um
18.600 kr. á klukkustund (15 þús.kr. + vsk)
þá má ætla að um 1.450 klst hafi farið í verk-
efnið, eða rúmir átta mánuðir fyrir einn mann
í fullri vinnu. Líklega hefur ekkert hús á land-
inu farið í gegnum jafn dýra ástandsskoðun.
Nú má einnig velta fyrir sér hvers vegna
stjórnvöld í Reykjavík ákváðu að fara í þetta
gæluverkefni á meðan önnur og brýnni verk-
efni bíða þess að kjörnir fulltrúar sinni þeim.
Þessi óráðsía kemur þó lítið á óvart og þó
þetta einstaka mál komist í umræðuna er afar
líklegt að óskynsamleg fjárútlát og fram-
úrkeyrsla vegna hinna ýmsu verkefna sé mun
víðar en við áttum okkur á. Við sáum að upp-
bygging Mathallarinnar við Hlemm fór einn-
ig langt fram úr áætlun og svo virðist sem
kostnaðarvitund þeirra sem ráða ríkjum í Ráðhúsi
Reykjavíkur sé lítil sem engin.
Til að bæta gráu ofan á svart, þá hefur meirihlutinn í
Reykjavík hafnað því að óháð rannsókn verði gerð á mál-
inu. Það eina sem hægt er að treysta á er að enginn inn-
an borgarkerfisins mun bera ábyrgð á því sem undan er
gengið, hvorki kjörnir fulltrúar né þeir embættismenn
sem hafa það hlutverk að láta framkvæmdir standast
áætlun. aslaugs@althingi.is
Áslaug Arna
Sigurbjörns-
dóttir
Pistill
Dýrasti bragginn í bænum
Höfundur er formaður utanríkismálanefndar og ritari
Sjálfstæðisflokksins
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Andri Steinn Hilmarsson
ash@mbl.is
Þar sem vindaðstæður erugóðar er vindorkufram-leiðsla orðin ódýrari enorkuframleiðsla með jarð-
varma eða vatnsafli vegna hagkvæm-
ari framleiðslu á vindmyllum. Hefur
hagkvæmni vindmylluframleiðenda
aukist vegna meiri framleiðslu auk
þess sem vindmyllur eru stærri og
hagkvæmari en áður. Hafa margir
innlendir og erlendir aðilar sýnt
vindorkuframleiðslu hér á landi
áhuga. Undirbúningur fyrir vind-
orkuframleiðslu er kominn á fullt
víða.
Stutt er síðan menn fóru af stað
með fyrstu vindmyllurnar hér á
landi. Landsvirkjun tók í gagnið
tvær vindmyllur norðan við Búrfell í
janúar 2013 og ári síðar gangsetti
Biokraft í eigu athafnamannsins
Steingríms Erlingssonar tvær vind-
myllur í Þykkvabæ. Biokraft hefur
viljað endurnýja vindmyllurnar en
ekki enn haft erindi sem erfiði hjá
sveitarfélaginu, þar sem nýju vind-
myllurnar hafa stærri spaða en þær
sem þar standa. Steingrímur segir
kjöraðstæður til vindorkuframleiðslu
í Þykkvabæ en það sé óhagkvæmt að
reka aðeins tvær vindmyllur. Segir
hann að vindmyllugarður með u.þ.b.
tíu vindmyllum væri hagkvæmari
rekstrareining.
Þá hefur Landsvirkjun til skoð-
unar að setja upp 50 til 100 MW vind-
myllugarð í Búrfellslundi.
Í notkun innan fárra ára
Fleiri verkefni eru nú í burðar-
liðnum, mislangt á veg komin. Í
Garpsdal í Reykhólahreppi hefur
EM Orka hug á að reisa 35 túrbínur
en fyrirtækið er í eigu EMP Hold-
ings og er sameiginlegt verkefni
Vestas, stærsta vindmylluframleið-
anda heims, og írska fyrirtækisins
EMPower sem hefur þróað og sett
upp 900 MW af sólar- og vindorku-
verum í Evrópu og Afríku. Vindmæl-
ingar eru farnar af stað með loft-
sónartæki. Stefnt er að því að
mælingum ljúki 2020 þannig að hefj-
ast megi handa við byggingu vind-
mylla 2021 og þær teknar í rekstur
2022.
Í Dalabyggð hefur fyrirtækið
Storm orka fengið leyfi hjá sveitar-
stjórn til uppsetningar þriggja mæl-
ingarmastra í landi Hróðnýjarstaða,
en stöðuleyfi mastranna er í ferli hjá
byggingarfulltrúa sveitarfélagsins.
Að baki Storm orku standa bræð-
urnir Magnús og Sigurður Jóhannes-
synir en þeir njóta stuðnings vind-
mylluframleiðandans Siemens
Gamesa. Áætlað afl verkefnisins er
80 til 130 MW og orkuframleiðsla á
bilinu 400 til 600 GWst á ári. Stefnt
er á að fyrstu vindmyllurnar verði
teknar í notkun 2020 eða 2021.
Nokkrir hefja mælingar
Þá hefur fyrirtækið Quadran
Iceland Development einnig fengið
stöðuleyfi í Dalabyggð, í landi Sól-
heima, fyrir eitt vindmastur. Fyrir-
tækið er alfarið í eigu franska orku-
fyrirtækisins Quadran International
sem hefur starfsemi í 13 löndum.
Áætlað afl þess verkefnis er 50 til 100
MW eða 12 til 24 vindmyllur.
Tryggvi Þór Herbertsson, stjórnar-
formaður fyrirtækisins, segir stefnt
að því að koma mastrinu upp fyrir
veturinn og hefja mælingar, sem taki
eitt ár.
HS Orka hefur sýnt loftorku-
framleiðslu áhuga og sótt um leyfi
fyrir vindmastri við Reykjanesvirkj-
un og Orkusalan sýnt því áhuga að
setja upp vindmyllur á Héraðssandi.
Þá hefur Ketill Sigurjónsson, ráð-
gjafi á sviði orkumála, skoðað mögu-
leika á vindorkuframleiðslu á nokkr-
um stöðum á landinu í samstarfi við
skandinavískt fyrirtæki. Hann segir
stefnt að því að setja upp eitt eða
fleiri möstur á næsta ári.
Vindorkuframleiðsla
að fara á fulla ferð
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Vindmyllur Landsvirkjun tók í janúar 2013 í gagnið tvær vindmyllur við
Búrfell og hefur til skoðunar að setja upp vindmyllugarð í Búrfellslundi.
„Menn eru að skoða þetta meira
en var,“ segir Ketill Sigurjónsson
orkuráðgjafi. Hann á von á því að
eftir tíu ár verði uppsett vindafl
e.t.v. 200 MW, eða um það bil 50
vindmyllur, en kunni vissulega
að vera minna eða meira. Ketill
segir að þrátt fyrir þennan mikla
áhuga á vindorku um þessar
mundir hafi vindorkan nokkuð
lengi verið áhugaverður kostur
fyrir Ísland, en kostnaðurinn of
mikill í samanburði við vatnsafl
og jarðvarma. „Kostnaður í vind-
orkutækninni hefur lækkað ótrú-
lega hratt, framleiðslugetan
jókst og nú er farið að framleiða
stærri og hagkvæmari vindmyll-
ur en áður.“
„Við þurfum að mæta aukinni
eftirspurn eftir raforku í framtíð-
inni með nýjum virkjunum;
vatnsafls- eða jarðvarmavirkj-
unum eða vindorku, eða með
orku sem við nýtum nú í annað.
Ef Norðurál semur um áfram-
haldandi kaup á rafmagni, en þar
koma nokkrir orkusamningar
brátt til endurskoðunar, þurfum
við örugglega að virkja talsvert,“
segir hann.
Aukinn áhugi
á vindorku
RAUNHÆFUR KOSTUR