Morgunblaðið - 09.02.2019, Qupperneq 21

21
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. FEBRÚAR 2019
UTmessan Upplýsingatæknimessan hófst í Hörpu í gær með ráðstefnu og sýningu fyrir fagfólk í upplýsingatækni og í dag verður sýning sem opin er almenningi. Þar sýna öll helstu tölvu- og
tæknifyrirtæki landsins það sem þau hafa fram að færa og áhersla er lögð á að fræða gesti um hvernig hægt er að nýta tölvutæknina í daglegu lífi. UTmessan hefur verið haldin árlega frá 2011.
Eggert
Katrín Jakobsdóttir,
formaður VG og for-
sætisráðherra, lýsti því
á Alþingi í vikunni að
það hefði verið röng
ákvörðun vorið 2009 að
samþykkja umsókn um
aðild að Evrópusam-
bandinu án undan-
genginnar þjóðar-
atkvæðagreiðslu:
„Þegar við sóttum
um aðild að Evrópusambandinu
2009, meðal annars með mínu at-
kvæði, var lögð fram tillaga um að
þjóðaratkvæðagreiðsla skyldi haldin
áður en slík umsókn yrði lögð fram.
Sú tillaga var felld og ég hef sagt
það seinna meir að það hefði verið
öllum til góða að samþykkja þá til-
lögu og ráðast í slíka þjóðar-
atkvæðagreiðslu áður en ákveðið var
að sækja um aðild,“ sagði Katrín enn
fremur og bætti við:
„Mín skoðun er sú að það hafi
verið betra að það hafi ekki verið
rétt ákvörðun hjá okkur, sem þó
stóðum að því að fella þá tillögu, að
fella hana. Það er stórmál, meiri
háttar mál, að ákveða að fara í slíkar
aðildarviðræður og því vil ég segja
háttvirtum þingmanni
að ég hef sagt það síð-
an, eftir að hafa
ígrundað þessi mál og
farið yfir þau töluvert
vel, ekki síst á vett-
vangi minnar hreyf-
ingar, að ég myndi telja
óráð að ráðast í slíka
umsókn á nýjan leik án
þess að fram færi þjóð-
aratkvæðagreiðsla.“
Ég fagna þessari
hreinskilnislegu yfir-
lýsingu forsætisráð-
herra, Katrínar Jakobsdóttur, for-
manns VG.
Aðildarumsóknin að ESB, at-
kvæðagreiðslan um hana og Icesave
klauf þingflokk VG vorið 2009.
VG var jú stofnuð m.a. um sjálf-
stæði og fullveldi þjóðarinnar í al-
þjóðasamfélaginu og andstöðu við
inngöngu í ESB. Hins vegar hefur
herkostnaðurinn af þessu máli verið
mikill. Fjöldi stuðningsmanna og
forystufólk VG um allt land sögðu
sig frá störfum fyrir flokkinn í kjöl-
far aðildarumsóknar að ESB á sín-
um tíma.
Svo sannarlega ber að fagna yf-
irlýsingu núverandi formanns VG
nær tíu árum seinna, óháð því hvort
þetta er persónuleg skoðun hennar
einnar eða mat VG sem stjórn-
málahreyfingar. Það síðasta sem
stendur enn formlega frá flokknum í
ESB-málinu er aðild að þings-
ályktunartillögu sem kveður á um að
haldið skuli áfram aðildarferlinu að
ESB. Vonandi verður hún aftur-
kölluð í kjölfar yfirlýsingar
núverandi formanns VG.
Tillagan um þjóðar-
atkvæðagreiðslu
Víkjum aðeins til þessa örlagaríka
dags árið 2009. Sú afstaða mín og
fleiri þingmanna VG var öllum ljós
að við myndum ekki styðja aðildar-
umsókn að ESB. Kvöldið fyrir at-
kvæðagreiðsluna fréttist að þing-
menn úr Sjálfstæðisflokki hygðust
flytja breytingatillögu um að í stað
beinnar umsóknar skyldi boðað til
þjóðaratkvæðagreiðslu um hvort
sækja skyldi um aðild að ESB. Var
leitað meðflutnings frá öðrum flokk-
um, m.a. hjá VG. Nokkrir þingmenn
VG tjáðu að þeir gætu stutt þessa
tillögu. Varð þá heldur betur uppi
fótur og fit innan þingflokks VG og
kom fram hjá formanninum að með-
flutningur á þessari tillögu sjálf-
stæðismanna jafngilti úrsögn úr
þingflokknum. Niðurstaðan varð því
sú að þingmenn úr Sjálfstæðis-
flokknum fluttu einir þessa tillögu
en ljóst var að þingmenn úr öðrum
flokkum myndu styðja hana, þ.á m.
úr VG.
Á þingflokksfundi VG daginn
eftir, rétt fyrir atkvæðagreiðsluna,
var enn farið yfir þessi mál og þing-
menn beittir miklum þrýstingi.
Ég lagði áherslu á að tillagan að
umsókn um ESB-aðild væri þing-
mannamál en ekki ríkisstjórnarmál.
Það væri réttur og skylda þing-
mannsins að greiða atkvæði sam-
kvæmt sannfæringu sinni og ég
myndi styðja þjóðaratkvæða-
greiðslutillöguna frá sjálfstæðis-
mönnum til vara.
Líkaði formanni flokksins það illa
og sagði að ég skyldi þá sjálfur fara
á fund forsætisráðherra, Jóhönnu
Sigurðardóttur, og gera henni grein
fyrir afstöðu minni. Sagðist ég þegar
hafa gert það. Var þá ítrekað að ég
gengi á fund forsætisráðherra. Leit
ég þá svo á að verið væri að kalla eft-
ir afsögn minni sem ráðherra.
Þá stóð Ögmundur Jónasson upp
og sagði: „Ef sjávarútvegs- og land-
búnaðarráðherra á að fara með
höfuð sitt á fati til forsætisráðherra
þá fer heilbrigðisráðherra með sitt
höfuð þangað líka.“ Stóðum við þá
báðir upp. Tillagan um þjóðar-
atkvæðagreiðslu var hins vegar felld
með 32 atkvæðum gegn 30.
Fullveldinu var borgið
Þótt okkur „villiköttunum“ hafi
ekki verið hlátur í hug undir at-
kvæðagreiðslunni 16. júlí 2009, sem
forsætisráðherra vitnaði til í vik-
unni, þá erum við 10 árum seinna
bæði stolt og glöð: „Við unnum
stríðið.“
Með mikilli hörku, seiglu, vönd-
uðum málflutningi og víðtækum
stuðningi þjóðarinnar tókst okkur að
stöðva aðlögunarferlið og umsókn-
ina að ESB. Fullveldinu var borgið.
Vinstrihreyfingunni – grænu fram-
boði er óskað til hamingju með 20
ára afmælið.
Eftir Jón
Bjarnason »Með mikilli hörku,
seiglu, vönduðum
málflutningi og víð-
tækum stuðningi þjóð-
arinnar tókst okkur að
stöðva aðlögunarferlið
og umsóknina að ESB.
Fullveldinu var borgið.
Jón Bjarnason
Höfundur er fyrrverandi landbún-
aðar- og sjávarútvegsráðherra.
Dómur sögunnar
Gangi hagspá Seðla-
bankans eftir verður hag-
vöxtur 1,8% á þessu ári,
sá minnsti síðan árið 2012.
Vegna fólksfjölgunar
verður hagvöxtur á hvern
íbúa neikvæður en það
gerðist síðast árið 2010.
Spá bankans er órækur
vitnisburður um þann
mikla viðsnúning sem
orðið hefur í efnahagslíf-
inu undanfarna mánuði.
Uppsveiflu efnahagslífsins, sem
staðið hefur linnulaust í átta ár, er
lokið og fram undan er aðlögun að
þeirri staðreynd. Öllum er enn í
fersku minni djúp efnahagskreppa
fyrir áratug og sameiginlegt átak
þjóðarinnar við að forða kollsteypu í
efnahagslífinu.
Nú blasa við ger-
breyttar aðstæður
eins og staða heimila
landsins staðfestir:
1. Mikill kaup-
máttur. Und-
anfarin ár hafa
heimilin notið
góðs af mikilli
uppsveiflu í efna-
hagslífinu. Kaup-
máttur heimila
hefur aukist um
40% frá árinu
2010 en til sam-
anburðar jókst
kaupmáttur heimila um 21% í
uppsveiflunni þar á undan, á ár-
unum 1999-2007. Ráðstöf-
unartekjur heimila eru í hæstu
hæðum sé litið til sögulegs sam-
anburðar. Hvort sem horft er til
kaupmáttar ráðstöfunartekna
starfsfólks á meðallaunum eða
lægstu launum, þ.e. tekna eftir
greiðslu tekjuskatta og barna-
og húsnæðisbóta, þá eru þær
einna hæstar meðal OECD-
ríkja. Það er öfundsverð staða.
Spá Seðlabankans gerir ráð fyr-
ir að kaupmáttur heimila vaxi
áfram en að vöxturinn verði
heldur minni en verið hefur sem
er eðlilegt samfara því sem
hægir á vexti efnahagslífsins á
komandi árum.
2. Lágar skuldir heimilanna.
Skuldahlutfall heimila er í sögu-
legu lágmarki. Skuldir þeirra í
hlutfalli við ráðstöfunartekjur
fóru hæst í 125% á árinu 2010.
Nú nema þær 75% af ráðstöf-
unartekjum. Heimilin hafa því
greitt niður skuldir samfara
vaxandi tekjum og lítilli verð-
bólgu.
3. Mikill sparnaður. Sparnaður
heimila hefur aldrei verið meiri.
Mikill sparnaður og lítil skuld-
setning endurspeglar sterka
stöðu heimila um þessar mundir
sem er sérstaklega mikilvægt
nú þegar blikur eru á lofti og
aðlögun fram undan í efnahags-
lífinu.
Margt hefur áunnist á síðustu ár-
um og umskipti efnahagslífsins verið
undraverð. Nú er landsframleiðslan
25% meiri en þegar hún varð hæst í
síðustu uppsveiflu. Heimili landsins,
fyrirtæki og hið opinbera hafa greitt
niður skuldir og skuldahlutföll eru í
sögulegum lágmörkum. Þá hefur
hrein erlend staða þjóðarbúsins
þróast á afar jákvæðan máta. Ís-
lenskt hagkerfi er hreinn lánveitandi
gagnvart útlöndum, sem er eins-
dæmi í hagsögu landsins.
Um þessa stöðu þarf að standa
vörð. Þótt fram undan sé aðlögun í
efnahagslífinu er staðan ekki sam-
bærileg og fyrir áratug og skiptir
þar miklu sterk fjárhagsstaða heim-
ila og þjóðarbúsins í heild. Ekkert er
því til fyrirstöðu að halda áfram á
sömu braut, en framhaldið er í hönd-
um aðila vinnumarkaðar og stjórn-
valda. Ef ákvarðanir næstu vikna
ógna efnahagslegum stöðugleika
getur sú sviðsmynd sem Seðlabank-
inn setur fram hæglega breyst til
hins verra. Við skulum sameinast
um að forðast það.
Sígandi lukka
Eftir Halldór Benja-
mín Þorbergsson
Halldór Benjamín
Þorbergsson
»Ekkert er því til
fyrirstöðu að halda
áfram á sömu braut, en
framhaldið er í höndum
aðila vinnumarkaðar
og stjórnvalda.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Samtaka atvinnulífsins.