Morgunblaðið - 13.02.2019, Page 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 13. FEBRÚAR 2019
Með Firmavörn+ geta stjórnendur fylgst með og
stýrt öryggiskerfi, myndeftirliti og snjallbúnaði
fyrirtækisinsmeð appi í símanum hvar og hvenær
sem er. Stjórnstöð Securitas er á vaktinni allan
sólarhringinn, alla daga ársins.
www.firmavorn.is
HVAR SEM ÞÚ ERT
Ágæti útvarps-
stjóri.
Við undirrituð vekj-
um athygli yðar á því,
að starfsmenn yðar,
dagskrárgerðarmenn
við Rás 2, þeir Sig-
mar Guðmundsson og
Helgi Seljan, hafa í
tvígang að undan-
förnu farið með til-
hæfulausar ásakanir,
rangar fullyrðingar og ærumeið-
andi ummæli á opinberum vett-
vangi. Fyrst í viðtali á Rás 2
fimmtudaginn 17. janúar og aftur í
sjálfsvarnaræfingu í Morgunblað-
inu föstudaginn 8. febrúar sl.
Fréttamennirnir fullyrða, að
þeir séu „ekki ábyrgir fyrir orðum
viðmælenda sinna …“ Sé það rétt,
þá hlýtur að vakna sú spurning,
hvort þeir megi þá að ósekju lepja
upp slúður, gróusögur, persónuníð
eða aðra illmælgi – í útvarpi allra
landsmanna? Og fá níðið niður-
greitt hjá skattgreiðendum. Það
væri þá bara á ábyrgð þeirra, sem
ljúga að þeim. Eruð þér, herra út-
varpsstjóri, sammála þessari
starfslýsingu handa fréttamönnum
Ríkisútvarpsins?
Þessa dagana er mikið rætt um,
að stofnanir og fyrirtæki ættu að
setja sér siðareglur. Blaðamanna-
félag Íslands hefur sett sér slíkar
reglur. Ríkisútvarpið, sem þér
stýrið, hefur ekki talið það nægja
og hefur því sett sér ennþá viða-
meiri siðareglur. Má ekki treysta
því, hr. útvarpsstjóri, að þessar
siðareglur séu ekki bara settar til
að sýnast? Er ekki til þess ætlast,
að fréttamenn haldi þær í heiðri?
Í siðareglum Blaðamannafélags
Íslands segir: (4. grein) 1 „Í frá-
sögnum af dóms- og refsimálum
skulu blaðamenn virða þá megin-
reglu laga, að hver maður er tal-
inn saklaus, þar til sekt hans hef-
ur verið sönnuð.“
Í sömu reglum (3. grein) segir:
„Blaðamaður vandar upplýs-
ingaöflun sína, úrvinnslu og fram-
setningu, svo sem kostur er, og
sýnir fyllstu tillitssemi í vanda-
sömum málum. Hann forðast allt,
sem valdið getur saklausu fólki,
eða fólki, sem á um sárt að binda,
óþarfa sársauka eða vanvirðu.“
Siðareglur – til sýnis?
Spyrja má, hvernig áheyrendur
geti myndað sér fordómalausa
skoðun á umfjöllunarefni, ef
fréttamenn bjóða þeim bara upp á
einhliða frásögn annars deiluaðila;
velja það eitt til birtingar úr gögn-
um máls, sem hentar fyrirfram-
gefinni niðurstöðu; stinga undir
stól gögnum, sem sanna, að frétta-
maður og/ eða viðmælandi fer með
rangt mál; eða ef fréttamaður
hunsar vottfestan framburð vitna?
Eins og sýnt verður fram á hér
á eftir, hafa umræddir fréttamenn
vanrækt að afla staðfestra upplýs-
inga eða kanna sannleiksgildi full-
yrðinga viðmælanda síns, þrátt
fyrir að þær upplýsingar hafi
sannanlega verið auðsóttar. Þaðan
af síður hafa þeir forðast að valda
saklausu fólki, „sem á um sárt að
binda, óþarfa sársauka eða van-
virðu“. Skaðinn, sem þeir hafa
valdið er skeður, þótt hann sé
vandmetinn til fjár.
Í reiðilestri sínum í Morgun-
blaðinu 8. febrúar sl. saka þeir
mig (JBH) um fordóma gagnvart
geðfötluðum. Ég hef hvergi látið
mér neitt slíkt um munn fara. En
sem foreldri einstaklings, sem
greind hefur verið með geð-
hvarfasýki, lítum við á þetta sem
enn ein meiðyrðin af þeirra hálfu.
Ég hef hins vegar vitnað í grein-
ingu viðurkenndra sérfæðinga (t.d.
dr. Jamison, Bressert, Engilbert
Sigurðsson o.fl.) um þekkt sjúk-
dómseinkenni geðhvarfasýki, svo
sem oflæti, trúarofstæki, kyn-
lífsþráhyggju o.fl. Þetta flokkast
ekki undir fordóma heldur fræði-
legt mat og niðurstöður rann-
sókna. Geðhvarfasjúklingur í man-
íu er almennt séð ekki talinn
ábyrgur orða sinna eða gerða,
heldur er hann talinn þarfnast
umönnunar og læknishjálpar.
En hvað um starfsmenn yðar,
dagskrárgerðarmenn á RÚV? Þeir
hafa a.m.k. hingað til verið taldir
vera með fullu viti. En eru þeir
samt sem áður, að þeirra eigin
áliti og yðar, hvorki ábyrgir orða
sinna né gerða? Mega þeir um-
vöndunarlaust bera á borð, að óat-
huguðu máli, tilhæfulausar ásak-
anir, rangar fullyrðingar og gróf
meiðyrði?
14 falsfréttir
Hér fer á eftir stutt upptalning
á tilhæfulausum ásökunum, röng-
um fullyrðingum og grófum meið-
yrðum, sem umræddir fréttamenn
báru á borð fyrir hlustendur sína
á Rás 2 í viðtalsþætti sínum við
Aldísi Schram hinn 17. jan. sl.:
1) „Aldís sakaði föður sinn um
kynferðisbrot 1992“. Ósatt. Sjá
Mannlífsviðtal í feb. 1995
2) Hótun dóttur um að kæra föður
„veldur því að hún er lokuð á
geðdeild í mánuð“. Ósatt. Sjá
lög og reglur um nauðungar-
vistun.
3) „Í hvert sinn sem kastaðist í
kekki við föður“ … „sigaði
(hann) ávallt á hana lögreglu“.
Ósatt. Sjá lögregluvottorð og
reglur um nauðungarvistun.
4) „Sem utanríkisráðherra og
sendiherra gat hann hringt í
lögreglu, og þar með var ég
handtekin … og færð í járnum
upp á geðdeild.“ Ósatt. Sjá lög-
regluvottorð og reglur um
nauðungarvistun.
5) Bréfsefni sendiráðs sýnir, að
„það er því hafið yfir vafa, að
hann reyndi að misnota aðstöðu
sína …“ og „afskipti af Aldísi
skráð sem aðstoð við erlent
sendiráð“. Það getur enginn,
hvorki sendiherra, né ráð-
herrar, né neinir aðrir, látið
nauðungarvista aðra mann-
eskju. Sjá reglur um nauðung-
arvistun. Lögregla ber ein
ábyrgð á rangri skráningu í
sína skýrslu. Algert aukaatriði.
6) Að JBH hafi „látið nauðung-
arvista hana í enn eitt skiptið“
eftir Washington-heimsókn
2002. Rangt. Sjá frásögn um
atbeina félagsþjónustu og til-
sjónarkonu vegna öryggis dótt-
ur.
7) Hótun foreldra: „Ef ég tæki
ekki til baka ásökun mína um
kynferðisbrot JBH … myndu
þau láta loka mig inni“. Ósatt.
Sjá reglur um nauðungarvistun.
8) „Tveir lögreglumenn, ef ekki
þrír, ryðjast inn …“ Sjá lög-
regluvottorð. JBH og BS aldrei
leitað til lögreglu vegna Aldís-
ar.
9) „Þegar barnið er tekið frá mér,
verð ég ær“ – Skýring: Gert
með atbeina umsjónarkonu og
barnaverndarnefndar er barni
komið í fóstur, á meðan móðir
er vistuð á sjúkrastofnun.
10) „Nauðungarvistun fór heldur
ekki fyrir dóm, eins og bar að
gera“: Sjá viðtal við yfirlækni
geðdeildar Landspítalans á
mbl.is um starfsreglur um
nauðungarvistun.
11) Sigmar: „Í hvert skipti sem
þessi umræða kemur upp, ert
þú nauðungarvistuð? – Aldís:
Já, í sex skipti, ef ég man
rétt.“ Ósatt. Sjá reglur um
nauðungarvistun og lög-
regluvottorð.
12) „Vissi ekki af greiningu fyrr
en 2013.“ Ósatt. Skilgreind
geðfötluð að eigin frumkvæði
hjá TR árum saman, vegna
örorkubóta.
13) „Þá er ég bara sprautuð niður
um leið eða látin taka lyf.“ –
Sjá starfsreglur geðdeildar
Landspítalans um framleng-
ingu vistunar og lyfjatöku,
sbr.viðtal við yfirlækni geð-
sviðs á mbl.is.
14) Að JBH hafi „framið sifjaspell,
þegar hún (hver?) var fullorðin
kona“. Óskiljanleg meiðyrði.
Tekið skal fram, að þessi listi
yfir 14 tilhæfulausar ásakanir,
ranghermi og meiðyrði, er ekki
tæmandi.
Sorpblaðamennska –
á kostnað skattgreiðenda?
Við þetta er svo því að bæta, að
þeir Sigmar og Helgi fullyrða í áð-
urnefndri grein í Morgunblaðinu,
að í áratugi hafi Aldís „mátt þola
þöggun og útskúfun út af meintum
veikindum sínum“. Þetta er rangt,
eins og nánast allt annað sem frá
þeim hefur komið um þessi mál,
sbr. viðtal ásamt birtingu lög-
reglukæru Aldísar í DV (27.- 29.
september 2013) – sem að vísu var
vísað frá sem ómarktækri – og
forsíðuviðtal við DV (11.-13. októ-
ber 2013).
Við undirrituð leyfum okkur að
vekja athygli yðar, hr. útvarps-
stjóri, á þessum málabúnaði
starfsmanna yðar. Það má heita
að viðtal þeirra tvímenninga á
Rás 2 sé einn samfelldur
ósannindavaðall. Þótt flestar
hinna ósönnu fullyrðinga séu hafð-
ar eftir viðmælanda þeirra er það
eftir sem áður staðreynd að oftar
en einu sinni gera þeir þessar full-
yrðingar að sínum. Því til viðbótar
liggur ljóst fyrir að hefðu frétta-
mennirnir haft fyrir því að rann-
saka málið með því að staðreynda-
prófa fullyrðingar eða afla
auðfáanlegra upplýsinga hjá við-
komandi aðilum hefðu þeir getað
séð sóma sinn í að forðast að fara
með allt þetta fleipur frammi fyrir
áheyrendum.
Vitað er, að illmælgi, persónu-
níð og annar óhróður ríður víða
húsum á samfélagsmiðlum. Einnig
er það þekkt, bæði hér á landi og
annars staðar, að svokölluð sorp-
blöð byggja beinlínis fjárhagslega
afkomu sína á því að selja óhróður
um fólk sem einatt er hafður eftir
ónafngreindum persónum – áður
kallað gróusögur. En af sjálfu
leiðir að þorri almennings lærir
smám saman, að fenginni reynslu,
að taka mátulega lítið mark á slík-
um miðlum. En við viljum trúa
því, að öðru máli gegni um sjálft
Ríkisútvarpið – útvarp allra lands-
manna – sem hingað til hefur tal-
ist vera ein helsta menningar-
stofnun þjóðarinnar. Við viljum
mega trúa því, að Ríkisútvarpið
okkar vilji standa undir þeirri
nafngift, í orði og verki.
Hvað er þá til ráða,
hr. útvarpsstjóri?
Í ljósi þess, sem að framan er
sagt, skorum við hér með á yður,
hr. útvarpsstjóri, að þér, f.h.
Ríkisútvarpsins, dragið til baka
allar þessar tilhæfulausu ásakanir,
röngu fullyrðingar og meiðyrði
starfsmanna yðar, sem hér hafa
verið tilgreind og takið af tvímæli
um, að þau skuli skoðast sem
dauð og ómerk.
Einnig væri við hæfi, að þér
gæfuð áðurnefndum fréttamönn-
um alvarlega áminningu fyrir gróf
brot á siðareglum Ríkisútvarpsins,
svo sem gert er ráð fyrir í siða-
reglunum sjálfum.
Þá væri og við hæfi að biðja
áheyrendur Ríkisútvarpsins afsök-
unar á óboðlegum vinnubrögðum
umræddra fréttamanna um leið og
því væri heitið að óþolandi mis-
notkun á fjórða valdi Ríkis-
útvarpsins yrði ekki liðin fram-
vegis.
Við þykjumst vita að útvarps-
stjóri eigi annríkt og hafi í mörg
horn að líta við stjórnun svo viða-
mikillar og fjölmennrar stofnunar.
Þess vegna þykir okkur viðeigandi
að sætta okkur við sjö daga bið
fyrir yður að bregðast við þessu
erindi.
En ef þér, hr. útvarpsstjóri,
kjósið að bregðast ekki við þessari
áskorun okkar, áskiljum við okkur
allan rétt til að stefna yður, fyrir
hönd Ríkisútvarpsins, og starfs-
mönnum yðar, sem og viðmæl-
endum, fyrir rétt, til þess að fá
meiðyrði, ranghermi og tilhæfu-
lausar ásakanir, dæmdar dauðar
og ómerkar. Og að Ríkisútvarpinu
verði skylt að bæta þolendum
þessarar ófrægingarherferðar það
tjón, sem þau hafa orðið fyrir af
völdum RÚV.
Virðingarfyllst.
P.s.Við undirritum þetta opna
bréf bæði, þar sem fjölskylda
okkar – ekki bara við sjálf –
hefur beðið óbætanlegt tjón af
völdum tilefnislausra ásakana,
ranghermis og meiðyrða í um-
fjöllun fréttamanna RÚV.
Er RÚV ábyrgur fréttamiðill eða fráveita ósann-
inda og óhróðurs? – Opið bréf til útvarpsstjóra
Eftir Jón Baldvin
Hannibalsson og
Bryndísi Schram
» Vaknar sú spurning
hvort þeir megi þá
að ósekju lepja upp
slúður, gróusögur,
persónuníð eða aðra
illmælgi – í útvarpi
allra landsmanna? Og
fá níðið niðurgreitt hjá
skattgreiðendum.
Bryndís
Schram
Jón Baldvin Hannibalsson (kt.
210239-3249). Bryndís Schram (kt.
090738-8289)
Jón Baldvin
Hannibalsson