Morgunblaðið - 12.03.2019, Síða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. MARS 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Íslendingarréttu sig afeftir ytri áföll
og skilyrði þess
tryggði sjálfstæð
mynt og lokaorð í
eigin ranni.
Sjávarútvegur tók og hjálp-
legan kipp og skipti miklu. En
nýlundan var að krónan sendi
merki sem ferðamenn námu
um að nú skyldi vitja óvenju-
legs lands stórbrotinnar nátt-
úru og hún gerði það viðráð-
anlegt í kjölfar mikilla
sviptinga.
Það skeið stóð nógu lengi til
þess að gefa landinu og mögu-
leikum þess færi á að spyrjast
vel út, og hefði íslenskt þjóð-
arbú aldrei haft bolmagn til að
kosta sambærilega auglýs-
ingaherferð. Ekkert gerir
ferðaiðnaði jafn gott og já-
kvætt og hvetjandi umtal
byggt á góðri reynslu.
Nú er sama liðið og réðst inn
í sjálft Alþingishúsið með of-
beldi tekið að beita sér gegn
batnandi ástandi á Íslandi.
Það ætlar sér að knýja sam-
drátt í kaupmætti sem hækkað
hafði meira en í annan tíma.
Öllu skipti að verðbólga þoldi
við vegna slaka sem fyrir var.
Það er ekki staðan nú. Úr því
sem komið er sýnist fyrir-
sjáanlegt að efnahagur og
kaupmáttur muni taka dýfu og
spurningin aðeins sú hversu
djúpt sekkur.
Þegar þeirri spurningu hef-
ur verið svarað má áætla
hversu mörg ár þurfi til að ná
áttum á ný.
Þá skiptir efnahags-
umhverfið miklu. Ekki aðeins
hjá nágrannaþjóðum heldur
einkum þeim sem eru við-
skiptalega þýðingarmest. Við
súpum enn seyðið af hærri
hlutdeild í efnahagsþving-
unum við Rússa en aðrar þjóð-
ir í Evrópu. Hingað hringdi
skrifstofumaður frá ESB í
kontórista við Rauðarárstíg og
saman létu þeir óvitana álpast
í þessi ósköp umræðu- og at-
hugunarlaust! Sá skaði er fyrir
löngu orðinn tilfinnanlegur en
annað er einnig undir.
ESB hefur enn ekki jafnað
sig eftir „hrunið“ sem svo er
kallað hér á landi. Evran
þvældist illa fyrir. Fréttir af
forysturíki sambandsins um
hikstaköst þess á síðasta ári
voru ekki efnilegar. En
ástandið hefur versnað. Hag-
stofa landsins segir nú að hag-
vöxtur hafi mælst 0,2% á síð-
asta ársfjórðungi. Það hljómar
illa en gleðiglufan sögð sú að
menn hafi sloppið við tvo hag-
vaxtarlausa ársfjórðunga í
röð. Því þriðji fjórðungur árs-
ins var við 0-ið. Tölur um hag-
vöxt nokkrum vikum eftir lok
fjórðungs eru mjög óöruggar.
Og sérfræðingar í
þessum efnum
segja að eftir því
sem tölurnar verði
áreiðanlegri muni
þær sennilega
lækka. En þetta er
þó ekki það versta. Það veikir
fréttirnar úr nýliðinni fortíð að
merkin sem sjást þegar á nýju
ári lofa ekki góðu.
Vandinn er sá, segja sér-
fræðingar, að sé horft til árs-
ins 2018 í heild þá voru sam-
dráttareinkennin ekki bundin
við einangraða þætti í þjóð-
arbúskapnum, því þau voru
áberandi óþægilega víða. Eng-
in efni eru því til að byggja
undir væntingar um batnandi
hag á þessu ári.
Dökku hagtölunum fylgdu
skýringar. Vísað var til al-
menns samdráttar í heimsbú-
skapnum. Bifreiðaframleiðsla
átti á bratta að sækja í Þýska-
landi því að kaupendur héldu
að sér höndum vegna misvís-
andi skilaboða frá yfirvöldum
um reglusetningu útblást-
ursþátta í bílaiðnaði. Hringlið í
nafni „vísinda“ hefur verið
með miklum ólíkindum, stund-
um er dísel allra meina bót en
næst er það eitraðra en flest.
Og tilraunir til að svindla á
kerfinu bættu ekki úr. Þá er
sagt að Trump forseti hafi hót-
að háum tollum á þýskan bíla-
iðnað. Kannski verður þó ekki
úr því, geltandi hundur bítur
síður en urrandi segja hag-
fræðingar og munu sérfróðir í
því sem öðru.
Þýskaland er ekki eitt í ESB
um efnahagsleg vandræði. Hið
opinbera hagkerfi Ítalíu var í
mínus í fyrra að sögn forsætis-
ráðherra og horfur síst betri.
Ekki er víst að ítalska neðan-
jarðarhagkerfið, sem er með
því stærsta í álfunni, standi
betur, en það hefur stundum
bjargað nokkru þegar hið
opinbera engist.
Þjóðverjar og Frakkar
„björguðu“ efnahag Grikk-
lands og því er spáð að það
land þurfi heila öld að jafna sig
eftir þær „björgunaraðgerð-
ir“. Björgunin beindist ekki að
Grikkjum nema til að neyða þá
til að bjarga þýskum og
frönskum bönkum sem þeir
skulduðu. Sama hugsunin og
var á bak við tilraunir til þjóð-
arsvika um Icesave hér á
landi, sem almenningur drap.
Spánn er í vaxandi vandræð-
um og Írland hefur ekki náð
sér að fullu eftir „björgunar-
aðgerðir“ gagnvart þeim í
þágu evrópskra banka. Og svo
er það Brexit. En Theresa
May segir að Brexit þýði Brex-
it nema að á daginn komi að
það þýði ekki neitt. To be May
or may Be getur þó ekki verið
spurningin.
Ástand efnahags-
mála er viðkvæmt
víða, en Ísland eitt í
sjálfsvígsleiðangri}
Slær í baksegl
S
tjórnmálaumræða þróast í takt við
tímann líkt og allt annað. Áður
fyrr fór hún að mestu fram á
fundum og á síðum blaðanna, í
mörgum tilvikum blaða sem voru
í eigu stjórnmálaflokka. Þeir sem ýmist
sóttu fundi eða lásu blöðin gátu slegið sér
upp á því að að vera með puttann á púls-
inum um það sem var gerast í samfélaginu –
í það minnsta á vettvangi stjórnmálanna.
Allt er þetta breytingum háð eins og ann-
að. Það þarf varla að útskýra í löngu máli
hvernig stjórnmálaumræða nútímans fer
fram á samfélagsmiðlum og í ógrynni fjöl-
miðla að viðbættum fundum. Bein og milli-
liðalaus samskipti kjörinna fulltrúa og kjós-
enda fara fram með ýmsum hætti. Sú
hringferð sem þingflokkur Sjálfstæðisflokks-
ins stendur nú fyrir sýnir vel hversu mik-
ilvægt það er fyrir þingmenn og kjósendur að eiga opið
samtal. Hin góða mæting sem verið hefur á þá fjöl-
mörgu fundi sem þingflokkurinn hefur staðið fyrir sýn-
ir líka hversu mikinn áhuga fólk hefur á að ræða við
kjörna fulltrúa. Við þetta má bæta að fjölmörg félög
innan Sjálfstæðisflokksins standa fyrir reglulegum
fundum um ýmis málefni.
Stundum er því haldið fram af þeim sem eldri eru að
unga fólkið hafi ekki skilning á því sem er að gerast í
þjóðfélaginu og kunni ekki að bregðast við því sem á
bjátar. Ég læt vera að svara hér því yfirlæti sem felst í
því að telja yngra fólk ekkert skilja og ekkert vita þeg-
ar kemur að stjórnmálum. Mér finnst betra að láta
verkin tala. Þau verk eru ekki einungis unnin í húsa-
kynnum Alþingis, heldur fara þau fram á fundum víða
um land, í beinum samtölum við kjósendur
og síðast en ekki síst á samfélagsmiðlum.
Nú kann einhver að hrista hausinn yfir
því og hugsa um leið hvað þessi stelpa sé að
tala um. Staðreyndin er þó sú að meðal-
mæting á hefðbundinn fund stjórn-
málaflokks er á bilinu 20-50 manns, þótt
finna megi dæmi um betri mætingu í ein-
hverjum tilvikum. Þessi grein, líkt og aðrar
sem ég skrifa hér um hin ýmsu málefni
stjórnmálanna, birtist hins vegar í Morg-
unblaðinu þar sem þúsundir munu lesa
hana. Í kjölfarið mun hún birtast á vefsíðu
Sjálfstæðisflokksins, Facebook-síðu minni
og öðrum samfélagsmiðlum þar sem enn
fleiri lesa um hana. Einhverjir munu skrifa
athugasemdir við hana, ýmist jákvæðar eða
neikvæðar, og mér gefst kostur á að svara
þeim athugasemdum eftir tilvikum.
Stjórnmálaumræðan er fjölbreyttari en hún var áður
og vettvangurinn til að koma sjónarmiðum sínum á
framfæri er breiðari. Það þýðir ekki að umræðan sé
verri, þvert á móti. Sú opna umræða sem á sér stað
bæði á fundum og á samfélagsmiðlum er allt í senn til
þess fallin að gefa stjórnmálamönnum tækifæri til að
hafa áhrif, koma skilaboðum sínum og stefnumálum á
framfæri, taka við skilaboðum og ábendingum frá kjós-
endum um það sem betur má fara, bregðast við þeim
athugasemdum og síðast en ekki síst auka skilning
stjórnmálamanna á viðhorfum og daglegu lífi þess fólks
sem þeir starfa fyrir.
Áslaug Arna
Sigurbjörns-
dóttir
Pistill
Stjórnmálaumræða nútímans
Höfundur er formaður utanríkismálanefndar
og ritari Sjálfstæðisflokksins. aslaugs@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Veronika S. Magnúsdóttir
veronika@mbl.is
Skiptar skoðanir eru meðalsveitarfélaga um frumvarpum breytingu á lögum umkosningarétt. Frumvarpið
kveður á um að landsmenn hljóti
kosningarétt í sveitarstjórnarkosn-
ingum við 16 ára aldur.
Einungis fimmtán sveitarfélög
hafa sent inn umsögn til stjórnskip-
unar- og eftirlitsnefndar Alþingis um
frumvarpið en nokkur sveitarfélög
hafa lýst því yfir að skoðanir um
frumvarpið séu svo skiptar að sveit-
arstjórnir hafi ekki forsendur til að
samþykkja umsögn um málið.
Á þeim 15 umsögnum sem hafa
borist frá sveitarfélögum landsins má
sjá að ekki ríkir einhugur um málið á
sveitarstjórnarstigi. Samband ís-
lenskra sveitarfélaga hefur hvatt all-
ar sveitarstjórnir til þess að fjalla um
frumvarpið og senda umsögn um það
að sögn Aldísar Hafsteinsdóttur, for-
manns Sambands íslenskra sveitarfé-
laga. „Afstaða sveitarfélaga er mis-
munandi og það er mikilvægt að
skoða málið gaumgæfilega áður en
stór skref eru stigin,“ sagði Aldís í
samtali við Morgunblaðið.
Allir skattgreiðendur
fái kosningarétt
Meginrök fyrir því að rétt sé að
lækka kosningaaldur í 16 ár eru að
mati Grundarfjarðarbæjar, að frá
sama aldri þurfa börn að greiða
tekjuskatt af tekjum sínum líkt og
fullorðnir. Í umsögn frá Grund-
arfjarðarbæ segir enn fremur að
ákveðið samræmi sé því tryggt milli
skattskyldu og kosningaréttar. Þá
styður mannréttindaráð Reykjavík-
urborgar frumvarpið, með vísan til
stefnu sem borgin hefur samþykkt
um innleiðingu Barnasáttmála SÞ í
skóla- og frístundastarfi.
Í sex umsögnum frá sveitar-
félögum er mælt með samþykkt
frumvarpsins, þar má nefna umsögn
Vesturbyggðar og ungmennaráða
Akureyrarbæjar, Dalvíkurbæjar og
Hornarfjarðar en í öðrum umsögnum
er neikvæð afstaða tekin gagnvart
frumvarpinu. Sveitarstjórn Bláskóg-
arbyggðar telur að stofnun ungmenn-
aráða, sem starfa nú í mörgum sveit-
arfélögum, ætti að vera fyrstu skrefin
til að auka þátttöku ungs fólks í mál-
efnum sem varða íbúa og samfélagið.
Þá telur bæjarráð Hveragerðisbæjar
ekki rétt að aðskilja kosningarétt og
kjörgengi en að stórt skref yrði stigið
ef réttindi yrðu öll samræmd
ákveðnum aldri, til dæmis 18 árum.
Í frumvarpinu segir að með því
að veita ungu fólki á aldrinum 16-18
ára kosningarétt yrði stigið stórt
skref í áttina að því að efla rödd ungs
fólks í samfélaginu en umboðsmaður
barna segir að efla megi lýðræðislega
þátttöku barna með öðrum leiðum. Í
umsögn frá embættinu segir að lýð-
ræðisleg þátttaka barna og ung-
menna snúist um fleiri þætti en lækk-
un kosningaaldurs. Aðrar leiðir séu
færar til að virkja börn til þátttöku í
sínu nærsamfélagi, til að mynda lýð-
ræðislegt samráð og möguleikar á
áhrifum á fyrri stigum ákvarðana-
töku hjá ríki og sveitarfélögum. En
verði frumvarpið að lögum í ár, þegar
þrjú ár eru til næstu sveitarstjórn-
arkosninga, gefist tækifæri til að
efla samfélagslega menntun barna
og búa þau undir það að hafa kosn-
ingarétt 16 ára að aldri.
Í umsögn Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga um frum-
varpið er bent á að á öðrum
Norðurlöndum virðist ekki
vera stefnt að því að lækka
kosningaaldur í 16 ár, auk
þess sem önnur atriði frum-
varpsins kalli á endurskoðun laga
um kosningar til sveitarstjórna.
Ósammála um lækk-
un kosningaaldurs
Andrés Ingi Jónsson, þingmað-
ur Vinstri grænna, flytur nú
frumvarpið í annað sinn, en það
hefur nú verið flutt alls fjórum
sinnum. Fyrst lagði Katrín Jak-
obsdóttir fram frumvarpið í
byrjun 2017 en síðan þá hefur
það verið endurflutt þrisvar.
Þegar frumvarpið var endurflutt
í annað skipti í lok ársins 2017
komu fram sjónarmið um að of
skammur tími væri til stefnu til
að undirbúa breytinguna fyrir
sveitarstjórnarkosningar
sama vor og var því 3. um-
ræðu ekki lokið. Í frum-
varpinu segir að dræm og
dvínandi þátttaka ungs
fólks í kosningum
til löggjaf-
arþinga og
sveitarstjórna
sé víða stað-
reynd og
valdi áhyggj-
um af fram-
tíð lýðræðis.
Endurflutt í
þriðja skipti
VINSTRI GRÆNIR
FLUTNINGSMENN
Andrés
Ingi
Jónsson
Morgunblaðið/Eggert
Kosningar Skiptar skoðanir eru um hvort lækka eigi kosningaaldur.