Morgunblaðið - 10.04.2019, Síða 15

15
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 10. APRÍL 2019
Skógarferð Hrafnkell Dreki heldur á vit ævintýra í skógarlundi í Árbæ þar sem margt forvitnilegt er að skoða, ekki síst núna þegar vor er í lofti og náttúran að lifna við eftir góðan vetrardvala.
Eggert
Reglan er í sjálfu sér
einföld:
Við erum öll sjúkra-
tryggð og eigum að njóta
nauðsynlegrar heilbrigð-
isþjónustu, óháð efnahag
eða búsetu.
Hugsjónin að baki ís-
lenska heilbrigðiskerfinu
byggist á sáttmála um
sameiginlega fjár-
mögnun nauðsynlegrar
þjónustu, þar sem öllum er tryggt
jafnt aðgengi. Réttur hinna sjúkra-
tryggðu – okkar allra – er í for-
grunni. Uppbygging og skipulag
heilbrigðisþjónustunnar verður því
að taka mið af réttindum og þörfum
einstaklinganna en ekki kerfisins.
Útgjöld ríkissjóðs vegna
heilbrigðisþjónustu á síðasta ári
námu um 220 milljörðum króna sam-
kvæmt fjárlögum. Í fjármálaáætlun
er reiknað með að útgjöldin verði yf-
ir 257 milljarðar árið 2024 á verðlagi
þessa árs. Þetta er raunhækkun um
rúmlega 37 milljarða króna eða 17%.
Það er samhengi á milli þess hvernig
tekst að nýta fjármunina og þeirrar
heilbrigðisþjónustu sem tekst að
veita.
Sameiginlegar
sjúkratryggingar
Í einfaldleika sínum má halda því
fram að útgjöld ríkisins vegna heil-
brigðismála séu fjár-
mögnuð með iðgjöld-
um okkar allra –
sköttum og gjöldum.
Við höfum keypt
sjúkratryggingar
sameiginlega til að
standa undir nauð-
synlegri þjónustu.
Grunnur sameig-
inlegra sjúkratrygg-
inga er jafnræði.
Þegar sjúklingur
sem þarf á þjónustu
að halda verður að
bíða mánuðum saman til að fá bót
meina sinna er í raun verið að svipta
hann sjúkratryggingu. Grunnur
sameiginlegra sjúkratrygginga
molnar. Hugsjónin um aðgengi allra
að góðri og nauðsynlegri þjónustu er
merkingarlaus þegar beðið er á bið-
listum ríkisins.
Á sama tíma og ríkisreknar heil-
brigðisstofnanir geta ekki veitt
nauðsynlega þjónustu, fólk þarf að
bíða mánuðum saman eftir aðgerð-
um og jafnvel bíða eftir viðtölum við
sérfræðinga (biðlistar eftir að kom-
ast á biðlista), vilja íslensk heilbrigð-
isyfirvöld ekki nýta sér úrræði sem
einkaaðilar bjóða upp á.
Sjúkratryggingar Íslands gera
ekki samning við Klíníkina um lið-
skiptaaðgerðir. Svo djúpstæð virðist
andúðin á einkarekstri að fremur
skal senda sjúklinga til annarra
landa í aðgerðir en að semja við ís-
lenskt einkafyrirtæki. Engu skiptir
þótt kostnaðurinn sem miklu hærri.
(Það er tragikómískt að yfirvöld
skuli reiðubúin að eiga viðskipti við
einkaaðila í öðrum löndum en ekki
hér á landi.) Á sama tíma bíða
hundruð einstaklinga eftir aðgerð-
um.
Tvöfalt heilbrigðiskerfi
Einkarekstur í heilbrigðisþjón-
ustu hefur verið mikilvæg og nauð-
synleg forsenda þess að hægt sé
standa við fyrirheit um að allir
sjúkratryggðir eigi jafnan og greið-
an aðgang að þjónustu óháð efna-
hag. Enn hefur ekki verið gengið frá
samningum við sérfræðilækna. Ég
óttast að stefnt sé að því að stofn-
anavæða sem mest af heilbrigðis-
þjónustu – færa hana leynt og ljóst
undir hatt ríkisrekstrar. Afleiðingin
verður verri þjónusta við okkur sem
erum sjúkratryggð, lengri biðlistar,
dýrari þjónusta, skert valfrelsi og
aðhaldsleysi í opinberum rekstri.
Ég hef áður varað við því að hægt
og bítandi geti orðið til tvöfalt heil-
brigðiskerfi. Þeir sem ekki hafa efni
á öðru verða að sætta sig við að vera
á ríkisreknum biðlistum. Efnafólk
nýtir sér þjónustu sjálfstætt starf-
andi sérfræðilækna og einkarekinna
heilbrigðisfyrirtækja. Til verður tvö-
falt sjúkratryggingakerfi – ríkis-
rekið og á vegum einkaaðila.
Stjórn Læknafélags Íslands hefur
varað sérstaklega við þessari þróun
en án samninga við sjálfstætt starf-
andi sérfræðinga sé „hætta á að á Ís-
landi þróist tvöfalt heilbrigðiskerfi,
þekking og þjónustustig dali og upp
komi viðvarandi læknaskortur á
mikilvægum sviðum nútíma lækn-
isfræði“.
Jafnræði í heilbrigðiskerfinu, sem
Íslendingar hafa verið stoltir af,
mun heyra sögunni til ef ríkisvæð-
ingin fær að halda áfram. Andúðin á
einkarekstri í heilbrigðisþjónustu
vinnur gegn því að jafnræði ríki
meðal allra sjúkratryggðra og leiðir
til ójöfnuðar og misréttis.
Reynsla sögunnar
Í liðinni viku var tilkynnt að
ákveðið hefði verið að ráðstafa 850
milljónum, sem ætlað er til að stytta
biðlista, til Landspítala, Sjúkrahúss-
ins á Akureyri og Heilbrigðisstofn-
unar Vesturlands. Þessum stofn-
unum er ætlað að framkvæma m.a.
570 liðskiptaaðgerðir og 1.300 auga-
steinsaðgerðir umfram þann fjölda
sem annars væri. Þá munu sjúkra-
húsin einnig fjölga völdum aðgerð-
um á grindarbotnslíffærum kvenna
og brennsluaðgerðum vegna gátta-
tifs.
Vert er að gleðjast yfir því að ráð-
ist sé enn og aftur í átak við að stytta
biðlista. En það er sérkennilegt að
Sjúkratryggingar Íslands skuli ekki
hafa óskað eftir tilboðum í verkin.
Það er ekki merki um að farið sé
vel með fjármuni með því að leita
ekki eftir tilboðum í þær aðgerðir
sem einkaaðilar geta og hafa gert.
Það eru hagsmunir almennings að
tryggt sé að verð sé hagstætt um
leið og gæði og öryggi þjónustunnar
er tryggt. Með því að fara vel með
sameiginlega fjármuni (iðgjöldin) er
hægt að veita fleirum nauðsynlega
þjónustu.
Heilbrigðisstefna sem nær ekki að
byggja undir rekstur einkaaðila,
styrkja samvinnu milli opinbers
rekstrar og einkarekstrar, er á villi-
götum. Heilbrigðisþjónusta byggist
á þekkingu og hæfileikum þeirra
sem við hana starfa. Á komandi ár-
um og áratugum verður mikilvæg-
ara en áður að ýta undir nýsköpun í
heilbrigðisþjónustu, annars vegar til
að nýta fjármuni betur og hins vegar
til að auka og efla þjónustuna við alla
sjúkratryggða. Þeir sem telja að
frjór jarðvegur verði til innan veggja
ríkisrekstrar virða reynslu sögunnar
lítils og skilja ekki rétt okkar sjúkra-
tryggðu.
Eftir Óla Björn
Kárason » Afleiðingin verður
verri þjónusta við
okkur sem erum sjúkra-
tryggð, lengri biðlistar,
dýrari þjónusta, skert
valfrelsi og aðhaldsleysi
í rekstri.
Óli Björn Kárason
Höfundur er alþingismaður
Sjálfstæðisflokksins.
Réttur allra sjúkratryggðra