Fréttablaðið - 17.08.2019, Qupperneq 18

Gunnar
Kristín
Þorsteinsdóttir
kristin@frettabladid.is
Mín skoðun Sif Sigmarsdóttir

Orkupakk-
arnir svoköll-
uðu eru hins
vegar afleitur
slagur að
taka í þeim
efnum, nema
viðkomandi
pólitíkusar
stundi
vísvitandi
tilfinninga-
klám með
tilvísunum til
auðlinda og
orku þjóðar-
innar eigin
starfsframa
til fram-
dráttar.
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir FRAMKVÆMDASTJÓRI: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir ÚTGEFANDI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
RITSTJÓRAR: Davíð Stefánsson david@frettabladid.is, Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is, MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is FRÉTTABLAÐIÐ.IS: Sunna Karen Sigurþórsdóttir sunnak@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 85.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is
MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Veldu latan mann til að vinna erfitt verk, því sá lati mun finna auðvelda leið til að vinna verkið.“Einhvern veginn svona hljóma ummæli sem ýmist eru eignuð Bill
Gates, stofnanda Microsoft, eða Walter Chrysler,
sem stofnaði samnefndan bílaframleiðanda. Til er
ofgnótt orðatiltækja sem lýsa sambærilegri hugsun,
til að mynda hið rótgróna og rammíslenska „Betur
vinnur vit en strit“.
Þetta á ekki síst við í stjórnmálum og við
stjórnun stórra og mikilvægra fyrirtækja. Iðni
stjórnmálamaðurinn getur beinlínis verið stór-
hættulegur ef hann beinir starfsorku sinni í rangan
farveg. Vaðlaheiðargöng eru sögð afrakstur þraut-
seigju og vinnusemi tiltekinna stjórnmálamanna.
Flest bendir til að þeirri orku hefði verið betur
varið í önnur verk en að stytta ferðatíma Norð-
lendinga um fimmtán mínútur, á reikning okkar
allra hinna.
Svo eru aðrir sem sagðir eru iðnir og duglegir en
koma í raun sáralitlu í verk. Theresa May, fyrr-
verandi forsætisráðherra Bretlands, verður seint
sökuð um leti eða að vera ekki vakin og sofin yfir
verkefnum líðandi stundar. Þrátt fyrir eljuna tókst
henni ekki að koma samningunum um Brexit
gegnum þingið. Hennar eftirmæli verða heldur rýr
fyrir vikið. Eftirmaður hennar Boris Johnson er
sagður latur, kvensamur og kærulaus. Hann tef lir
nú djarft gagnvart Evrópusambandinu og hótar
útgöngu án samnings.
En hvað ef honum tekst að ná samningum? Hefur
þá Johnson hinn lati ekki komið meiru í verk en
May hin iðna, og þar með unnið landinu meira
gagn? Alveg örugglega.
Undanfarna mánuði hefur Orkupakkamálið
verið fyrirferðarmikið í opinberri umræðu á
Íslandi. Sumir vilja beinlínis stofna Evrópusam-
starfi þjóðarinnar í hættu. Aðrir vilja skjóta málinu
til hinnar svokölluðu EES-nefndar. Flest bendir til
þess að þar séu sáralitlir raunverulegir hagsmunir
undir. Verið er að eyða mikilli orku í mál sem
varðar sáralitla, ef nokkra raunverulega hagsmuni
lands og þjóðar.
Vera kann að einhverjir geti fært rök fyrir því að
Ísland eigi að færa sig í átt til aukinnar einangrunar
og hafa meira sjálfdæmi um eigin mál. Orkupakk-
arnir svokölluðu eru hins vegar af leitur slagur að
taka í þeim efnum, nema viðkomandi pólitíkusar
stundi vísvitandi tilfinningaklám með tilvísunum
til auðlinda og orku þjóðarinnar eigin starfsframa
til framdráttar.
Allt bendir til þess að orku stjórnmálamanna
sé betur varið í annað en þras um hinn svokallaða
Orkupakka. Næg eru viðfangsefnin. Þeir sem mesta
elju og eftirfylgni sýna í umræðum um Orkupakka-
málið eru að vinna þjóð sinni tjón, og beina kast-
ljósinu frá áþreifanlegum viðfangsefnum.
Betur vinnur vit en strit í þeim efnum.
Vit og strit
Lesið vandlega upplýsingar á umbúðum og fylgiseðli fyrir notkun lyfsins. Leitið til læknis eða
lyfjafræðings sé þörf á frekari upplýsingum um áhættu og aukaverkanir. Sjá nánari
upplýsingar um lyfið á serlyfjaskra.is.
Haltu þínu striki!
Harpatinum við gigtar- og liðverkjum.
Bætir hreyfigetu og dregur úr stirðleika.
Fæst án lyfseðils í næsta apóteki Viðurkennt af Lyastofnun
Gúrkutíð. Hugtakið er notað um tímann þegar lítið er í fréttum, einkum yfir sumarmánuðina þegar allir eru í fríi, þing liggur í dvala og við-
skiptalífið er lífvana. Orðið fengum við Íslendingar
að láni úr dönsku en í Danmörku er talað um „agurke-
tid“. Danir stálu hugtakinu úr þýsku en Þjóðverjar
kalla þennan viðburðalitla tíma „Sauregurkenzeit“
eða tíma sýrðra gúrkna. Talið er að upphaf orðsins
megi rekja til kaupmanna sem stunduðu viðskipti í
Berlín á 18. öld. Síðsumars, þegar gúrkur voru lagðar í
súr, stóðu frí sem hæst og ládeyða ríkti í viðskiptum.
Í tilefni þess að gúrkutíð stendur nú sem hæst fylgja
hér tíu áhugaverðar staðreyndir um agúrkur:
n Agúrka er gjarnan felld undir hugtakið grænmeti
þótt hún sé ávöxtur klifurplöntu af graskersætt. Orðið
agúrka er komið úr grísku en þar er orðið angourion
haft um vatnsmelónur. Agúrkan er einmitt náskyld
melónu.
n Agúrkur hafa verið ræktaðar í þrjúþúsund ár.
Gúrkan á upphaf sitt í Indlandi. Talið er að agúrkan
hafi breiðst um Evrópu með útþenslu Grikklands og
Rómaveldis.
n Gúrkur voru hafðar í hávegum í Rómaveldi. Þær
voru ekki aðeins álitnar herramannsmatur heldur
voru þær einnig taldar bæta sjón, lækna sporðdreka-
bit og fæla burt mýs. Konur báru gúrkur um mittið
í von um að auka líkur á að verða barnshafandi.
Rómarkeisarinn Tíberíus var sjúkur í gúrkur og
krafðist þess að þær væru á borðum á hverjum einasta
degi, allt árið um kring. Þar sem gúrkur voru aðeins
fáanlegar á sumrin brugðu garðyrkjumenn Tíberíusar
á það ráð að rækta gúrkur í kössum á hjólum sem þeir
keyrðu um í leit að sólarbletti.
n Árið 1883 var Daninn Hans J. G. Schierbeck settur
landlæknir á Íslandi. Hann var ástríðufullur garð-
yrkjumaður og kom sér upp fjölskrúðugum matjurta-
garði við hús sitt í Reykjavík. Árið 1890 lýsti hann í
grein tilraunum sínum til gúrkuræktar. „Jeg fjekk 5
smáar salat-agúrkur í glugga einum. Ef jeg hefði haft
ráð og rúm til að rækta þær í 5 eða 6 heitum saman-
hangandi gluggum, hefði jeg vafalaust komizt lengra
áleiðis með ræktun þeirra.“ Voru þessar fimm til sex
smáu salat-agúrkur líklega ein fyrsta tilraun til gúrku-
ræktar á Íslandi.
n Árið 1896 byggði kaupmaður á Sauðárkróki fyrsta
gróðurhúsið sem reist var á Íslandi. Húsið var hitað
með hrossataði. Voru ræktuð í því skrautblóm og
matjurtir. Árið 1925 reis gróðurhús á Reykjum í Mos-
fellssveit þar sem stunduð var tómatarækt. Ræktun á
gúrkum hófst um svipað leyti og eru þær nú ræktaðar
hér á landi árið um kring.
n Agúrkan er fjórða mest ræktaða grænmeti í heim-
inum í dag. Kína er stærsti agúrkuframleiðandi heims
en þar eru þrír fjórðu hlutar allra agúrkna ræktaðir,
eða 55 milljón tonn á ári.
n Gúrka er 96% vatn.
n Hún er þó langt frá því að vera næringarsnauð.
Agúrkur innihalda A-, B- og C-vítamín, kalk og járn.
Gúrkur innihalda lítið af hitaeiningum, aðeins 12
hitaeiningar í 100 grömmum (til samanburðar má
geta þess að í 100 grömmum af SS vínarpylsum eru
229 hitaeiningar).
n Gúrkur hafa verið ræktaðar úti í geimnum í Alþjóð-
legu geimstöðinni.
n Gúrkutíð kallast á ensku „silly season“ eða árstíð
kjánaskapar. Engilsaxar eiga þó sitt eigið orðasam-
band um agúrkur. „Cool as a cucumber“, eða svalur
eins og gúrka, er notað yfir þá sem hafa stáltaugar.
Orðasambandið er ekki úr lausu lofti gripið. Gúrkur
geta verið allt að tíu til tuttugu gráðum kaldari að
innan en að utan. Ástæðan er hátt vatnshlutfall gúrk-
unnar en vatn hitnar hægar en loft.
Við fyrstu sýn kann óbreytt agúrkan að virðast
jafnóáhugaverð og dauft bragðið af henni gefur til
kynna. En því fer fjarri. Áhugaverðar staðreyndir um
gúrkur eru óteljandi. Framhald í næstu gúrkutíð.
Óbreytt agúrka
1 7 . Á G Ú S T 2 0 1 9 L A U G A R D A G U R18 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN
1
7
-0
8
-2
0
1
9

0
4
:4
7
F
B
0
9
6
s
_
P
0
7
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
7
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
3
9
9
-B
F
5
8
2
3
9
9
-B
E
1
C
2
3
9
9
-B
C
E
0
2
3
9
9
-B
B
A
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
B

F
B
0
9
6
s
_
1
6
_
8
_
2
0
1
9
C
M
Y
K