Fréttir - Eyjafréttir - 21.12.2016, Síða 33

33Eyjafréttir / Miðvikudagur 21. desember 2016
Orri Harðarson hóf feril sinn
sem tónlistarmaður og árið 1993
fékk hann Íslensku tónlistar-
verðlaunin sem nýliði ársins fyrir
plötu sína Drög að heimkomu.
Hann lét fyrst að sér kveða sem
rithöfundur þegar hann skrifaði
Alkasamfélagið, sem fjallar um
viðbrögð við alkóhólisma, og
2014 kom hann með fyrstu
skáldsögu sína. Það var Stund-
arfró sem fékk mikið lof. Nú
tveimur árum síðar koma
Endurfundir sem staðfesta að
Orri Harðarson er kominn til að
vera sem rithöfundur. Bókin er
leiftrandi skemmtileg og vel
skrifuð en einnig hrífandi lýsing
á manni sem reynir að fóta sig í
lífinu. Orri las upp úr henni á
Safnahelgi í haust. Sagan gerist
á Akranesi við aðstæður sem
Eyjamenn þekkja vel. Hér birtist
kafli úr bókinni. Saga útgáfa
gefur út.
Rútan nemur staðar við æpandi
rautt frystihúsið. Ég veit ekki
hversu lengi það fær að vera
þannig. Við samrunann í vor var
ákveðið að mála öll hús hins nýja
hlutafélags í einum og sama ljósa
litnum. HB mun þá harmónera við
hitt frystihúsið. Fölhvítan Heima-
skaga.
Á milli þeirra stingur brúnleit og
lágreist Axelsbúðin í stúf líkt og
olnbogabarn sem neitar að láta sig
hverfa. Sumt breytist sem betur fer
aldrei. Þangað fer ég oft í kaffi-
pásum og fæ mér ískalt kók úr
fagurrauðum forláta kæli. Og
súkkulaði með. Í síðustu viku var
útrunnið Toffee Crisp á sérstökum
afslætti. Annars tekur maður
yfirleitt Prins póló. Fleiri en eitt.
Afgreiðslumennirnir klæðast bláum
sloppum. Það er traustvekjandi.
Stendur fyrir fagmannlega nálgun.
Ekki veitir af. Þeir höndla með allt
milli himins og jarðar. Eins og Ebbi
krunk um árið. Verst hvað hann var
örlátur, karlgreyið. Og fávís. Fattaði
ekki að peningar eru hreyfiafl alls.
Mér hefur lánast að leggja aðeins
fyrir í sumar. Jafnframt hef ég greitt
mánaðarlega af nýju skuldabréfi
sem Baukurinn sansaði. Undir það
féllu allar syndir Ameríkuævintýris.
Aftur skrifaði pabbi undir, nú með
Esjubrautina að veði. Það var léttir
að gera upp við LÍN og koma loks
skuldum undir einn hatt.
En staðan er þröng eftir sem áður.
Hefur í sjálfu sér ekkert breyst.
Vistarbundinn og átthagafjötraður
aumingi, enn í foreldrahúsum. Á
ekkert betra skilið eftir endalausa
afleiki í tilverunni.
Mamman hafði trú á syninum
Mamma lagði reyndar hart að mér
að sækja um kennaranámið fyrir
haustið. Hún sagði meira að segja
að þau pabbi væru reiðubúin að
borga af skuldabréfinu meðan ég
kæmi undir mig fótunum í Reykja-
vík. Síðan gæti ég vafalaust fengið
einhverja vinnu þar með skólanum
og látið ný námslán duga fyrir leigu
og mat.
Ég lagði ekki í það. Höfuðstaður-
inn freistar ekki frekar en fyrri
daginn. Mig hryllir enn við hvers
kyns skólagöngu eftir klúðrið úti í
New York. Þá var tilhugsunin um
kvöldvaktir við þjónustustörf eða
umönnun vangefinna lítt spennandi.
Maður er yfirhöfuð hvorki bógur né
boðlegur í annað en heilalausa
dagvinnu. Tolldi ekki einu sinni á
leigunni nema í þrjá mánuði.
Lúlli rak mig eftir að upp komst
um ítrekaðar ferðir mínar út á Fóló.
Mig svengdi jú stundum á síð-
kvöldum. Ég fór samt ekki yfir ef
einhver var inni á leigunni. Og
aldrei stóð hún opin án eftirlits
nema í nokkrar mínútur í senn. Það
gat ekki verið hundrað í hættunni.
En helvítið hún Marsibil var alltaf
úti í glugga og færði þá samvisku-
samlega til bókar hverja einustu
sjoppuferð. Hún var víst komin upp
í einhver fimmtán skipti þegar Lúlli
féllst loks á að yfirheyra mig.
Niðurlæging á vídóleigu
Eitthvert kvöldið kom hann á
náttsloppnum með upphitaða
kjötsúpu í boxi og spurði hvort ég
vildi ekki nærast svolítið. Þau
hjónin hefðu verið að velta því fyrir
sér hvort ég yrði aldrei svangur á
vaktinni og vildu sýna lit með því
að gauka að mér einhverju í
gogginn.
Í beinu framhaldi spurði hann hvort
ég hefði aldrei freistast til að skilja
leiguna eftir mannlausa og skreppa
út í sjoppu. Þetta gerði hann í
grunsamlega gamansömum tón og
án þess að minnast á persónunjósnir
konu sinnar. Viðbrögð mín gátu vart
orðið yfirdrifnari.
Ég fórnaði höndum og fussaði.
Sagðist hálfglottandi aldrei geta
hugsað mér að tefla á tvær hættur
með það sem væri mér kærast í
lífinu. Hann ætti að vita það manna
best hve mikils ég mæti þessa leigu.
Lúlli tók niður gleraugun,
alvarlegur í bragði. – Ertu alveg
viss í þinni sök, lagsmaður?
Ég þóttist ekki eiga eitt aukatekið.
Eins og mamma. Lýsti síðan yfir
sárum vonbrigðum með svona
tilhæfulausar aðdróttanir. Sagðist
bara ekkert botna í þessu.
– Það sást til þín, rumdi Lúlli.
Þá ákvað ég að sýna lit og þykjast
skyndilega muna eftir því að hafa
rétt einu sinni skotist út í sjoppu.
Það hefði varla tekið meiri tíma en
venjuleg klósettferð. Þess utan hefði
Mundi móðurbróðir verið staddur
inni á leigunni og lofað að líta til
með öllu meðan ég skryppi frá.
Lúlli mændi sjóndöprum augum á
mig, vonsvikinn að sjá. – Jæja,
lagsmaður. Það nær þá ekki lengra.
Þú þarft ekkert að klára þessa vakt
hérna. Ég verð að láta þig fara,
andvarpaði hann og setti gleraugun
aftur upp. – Eins og ég kunni vel
við þig, Ágúst.
Meðal-Jón
Sjaldan hef ég skammast mín eins
mikið. Og síðan ekki þorað inn á
leiguna. Fór bara eins og hver annar
tækifærissinni að skipta við þá nýrri
og stærri þar sem apótekarasonur úr
Reykjavík ræður ríkjum. Jón
Magnússon. Ómaklega uppnefndur
Meðal-Jón.
Hann er að vísu fremur líflaus
karakter. Grannleitur, fölur og
lyfjalegur til augnanna. Hjáróma
röddin eins og af Veðurstofunni.
Svo hefur maðurinn nákvæmlega
ekkert vit á bíó-myndum. Þeir Lúlli
eiga það sameiginlegt.
Leiga gamla mannsins hafði samt
sjarma. Karakter líkt og karlinn
sjálfur. Myndbandaútgerð Meðal-
Jóns er algjörlega laus við slíkt,
með drapplituðum gólfdúk,
iðnaðarhvítum veggjum og
verksmiðjuköldum álrekkum undir
ræmurnar. Innan um mannhæðarháa
kæliskápa stendur sviplaus vofan í
afgreiðslunni, grá og guggin við
L-laga búðarborð úr gleri.
Að utan rímar öskugrátt steinhúsið
ágætlega við litleysið innra. Fellur
og fullkomlega að umhverfinu.
Stuðar vart nokkurn sem vanur er
draugalegu stóriðjubákninu í
grenndinni. Verra með nafnið á
leigunni, neonlýst ofan við
útidyrnar. Draumalandið. Reyndar
má skilja það á aðra vegu en ætlast
er til. Og þá fyrst meikar það sens.
Annars er náttúrlega draumur að
geta keypt nammi um leið og maður
nær sér í spólu. Verst að Lúlli skyldi
ekki átta sig á því. Hjá Meðal-Jóni
hefði ég aldrei þurft að bregða mér
frá. Úrvalið er ærið. Ég þori samt
ekki fyrir mitt litla líf að sækja þar
um vinnu. Allt spyrst út á Akranesi.
Samtaka hendur halda
bónusnum uppi
Ég er kominn í frystihúsið og held
beinustu leið upp til að stimpla mig
inn. Stafræn klukkan segir 07:53.
Sjö mínútur til stefnu. Þá fer allt á
fullt. Samtaka hendur halda
bónusnum uppi. Hér er ekkert rúm
fyrir liðleskjur. Þú ferð ekki í
símann eða á klósettið nema erindið
sé nánast sögulega brýnt.
Eitt sinn varð barnsfæðing uppi.
Sveinn sagði mér að Bára hans
Gulla í Blikkinu hefði ekki mátt
vera að því að bregða sér frá. Þetta
var löngu fyrir mína tíð. Og
sjálfsagt fært í stílinn. En sagan
undirstrikar alvöru málsins.
Pásurnar eiga að dekka flestar
mannlegar þarfir. Fyrst kemur sjö
mínútna sígópásan. Sérstaklega var
reiknað út hversu lengi menn væru
að reykja. Því næst hálfrar stundar
langur kaffitími. Þá situr fólk á
skrafi í borðsalnum og grípur
jafnvel í spil. Fljótlega tekur Rás
eitt yfir og kvenfólkið stendur upp
til að taka þátt í morgunleikfimi
Halldóru Björnsdóttur.
Klukkustundu síðar er önnur
örstutt pása. Síðan hádegishlé. Þá
halda sumir aftur upp í borðsal og
setja kannski eitthvað í örbylgjuna.
Flestir vilja þó frekar heim í mat.
Enn aðrir fara á rúntinn og fá sér
eina eða tvær með öllu í Hafnar-
sjoppunni. Ég er einn þeirra. Á
reyndar ekki bíl en get oftast reitt
mig á tvo úr hópi samstarfsmanna
minna.
Handarkrikamorðinginn
Báðir eru einstæðingar á svipuðum
aldri og ég. Alltaf á rúntinum.
Annar þeirra er Handarkrikamorð-
inginn, heldur betur glaður að sjá
mig í slorinu. Enn veit ég ekki alveg
hvort ánægjan er gagnkvæm. Í öllu
falli var áhugaverðara að endurnýja
kynnin við hinn náungann.
Kostulegan Tóta fæðingarhálfvita.
Hann hef ég líka þekkt lengi. Við
vorum að vísu aldrei félagar. Meira
svona málkunnugir. Tóti er árinu
yngri og af efnalitlu fólki á
Presthúsabrautinni. Harlem
Akraness, steinsnar frá háskalegri
Ægisbraut sem einhvern andstyggi-
legan janúarmorgun unglingsáranna
fór næstum öll undir sjó. Húsin í
Harlem sluppu flest fyrir horn. En í
eigin götu eirði Ægir konungur fáu.
Sagan segir að þennan hrollkalda
morgun hafi Fæðingarhálfvitinn
hlaupið út á nærbuxunum einum
fata til að bjarga seðlaveski sem
hann hafði stolið frá móður sinni og
falið bak við Vélaleigu Birgis. Kom
svo að tómum kofanum. Horfnum,
öllu heldur. Sjórinn jafnaði húsið
við jörðu.
Í fjárþröng hafði Tóti hugsað sér
umbun fyrir að finna veskið á
förnum. Þannig var hann ævinlega
að skapa tilefni til að bæta tíma-
bundið stöðu sína í flárri veröld. Lái
honum hver sem vill. Verst hvað
það lukkaðist yfirleitt illa.
Var skyndilega orðinn
sjóveikur
Eftir misheppnað ár í fjölbrautinni,
þar sem Fæðingarhálfvitinn varð
ítrekað uppvís að ritgerðastuldi og
allra handa falsi, fékk hann pláss á
Höfðavíkinni AK-200. Þá var loks
hægt að afla einhverra tekna fyrir
alvöru þó að líkamlegt erfiðið væri
honum skiljanlega ekki að skapi.
Sjóhraustur með afbrigðum lék
hann á als oddi meðan siglt var á
miðin. Sagði brandara og hafði uppi
alls kyns skemmtiatriði í mess-
anum, áhöfninni til óblandinnar
gleði. Tóti gat nefnilega verið
hrókur alls fagnaðar og vildi raunar
ekkert fremur. Trúðshlutverkið var
hans leið til að falla í kramið.
Þegar fiskveiðar hófust urðu
nýfengnar vinsældir fljótt að engu.
Tóti þóttist skyndilega orðinn
sjóveikur og lá ýmist fyrir eða
dvaldi löngum stundum inni á
ólæstu salerninu. Þaðan heyrðust
gjarnan skelfileg hljóð uppkasta og
eitt sinn svo lengi að áhyggjufullur
skipstjórinn ákvað að athuga með
drenginn.
Hann lauk upp dyrum og fann þá
opinmyntan Fæðingarhálfvitann í
miðri óhljóðaroku en annars mestu
makindum með teppi milli sitjanda
og klósettloks. Og klámblað í
hendi. Ævareiður skipstjórinn rak
hann á staðnum, fyrst út á dekk en
litlu síðar alveg úr starfi. Þetta
djöfulsins fífl væri bara fyrir.
Einelti
Ég hef alltaf vorkennt Tóta. Og
aldrei fengið mig til að taka undir
uppnefnið í heyranda hljóði. Veit
ekki einu sinni hvernig það kom til.
Það var tæpast til sérstakrar
aðgreiningar frá öðrum Tótum hér í
bæ. Enginn þeirra stígur beinlínis í
vitið. En einhverra hluta vegna
hefur karlgreyinu verið strítt frá
blautu barnsbeini. Oftar og meira
en öðrum Akurnesingum.
Það var eftir fótboltaæfingu í
fimmta flokki sem ég fyrst sá
hversu illa var með hann farið. Þrír
strákar héldu honum háskælandi
niðri meðan fjórði pissaði framan í
hann. Enginn okkar hinna skarst í
leikinn. Einhverjir stöldruðu við og
hlógu að aðförunum en ég var einn
þeirra sem litu undan og létu sig
hverfa.
Áður hafði maður heyrt eitt og
annað. Eitthvað satt, annað ýkt eða
logið. Fræg er sagan af því þegar
amma hans og afi komu heim úr
utanlandsferð og færðu níu ára
gömlu barna-barninu Súperman-
búning að gjöf. Þau bjuggu þá á
þriðju hæð í blokkinni við hliðina á
Villu. Skipti engum togum að Tóti
skellti sér alsæll í búninginn og
beint út á svalir með fyrirsjáan-
legum afleiðingum.
Til allrar hamingju lenti hann á
grasi. Slapp með handleggsbrot og
heilahristing. Af almannarómi mátti
ráða að brotið væri sýnu alvarlegra.
Hitt gæti varla gert svo mikið til
nema síður væri.
Egill ekki-lögga
Tóti er systursonur Egils ekki-löggu
og álíka ólánlegur. Marflatur í
framan eins og frændinn. Öllu
renglulegri þó. Og alltaf með hor.
Eflaust hefur ekki verið auðvelt að
vaxa úr grasi með Egil sem
fyrirmynd. Þeir voru gjarnan saman
á rúntinum í denn. Á Svörtu-Maríu.
Bæjarbúum til áhorfs og aðhláturs.
Það var samt ekki alls kostar ónýtt
að tengjast Agli. Margur pörupiltur-
inn óttaðist Ekki-lögguna sem oft
skakkaði leikinn þegar Tóti litli
komst í hann krappan. Síðar komst
þó föðurbróðirinn á snoðir um
almennan óheiðarleika og vafasamt
atferli frænda síns. Það var laganna
verði áfall þótt sjálfskipaður væri.
Steininn tók svo úr þegar Fæðingar-
hálfvitinn falsaði ávísanir í nafni
frænda síns. Þá fékk Ekki-löggan
endanlega nóg og sór af sér augljós
venslin.
Við Tóti erum tvíeyki í vélasaln-
um. Hann afhausar en ég flaka.
Þorsk, ýsu eða ufsa. Svo koma
dagar á karfavél. Þá raða ég þeim
rauða í hólf meðan hann stendur
vaktina neðan við; fylgist með
flökunum renna í gegn og grípur til
goggsins ef fiskurinn festist.
Mér finnst bara fínt að vinna með
Fæðingarhálfvitanum. Hann heldur
sig yfirleitt á mottunni undir
vökulum augum verkstjórans.
Missir sig sjaldnast út í einhverja
vitleysu. Eins gott.
Dagdraumar við flæðilínu
Ábyrgð okkar er mikil. Flæðið inn á
línuna þarf að vera jafnt og stöðugt.
Hvorki má tæmast né fyllast uppi í
vinnslusal, annars verða kelling-
arnar snarvitlausar. Og bónusinn
fellur.
Þetta er hárfín jafnvægiskúnst.
Dagdreyminn á ég til að detta út.
Tóti er mér enginn eftirbátur í þeim
efnum. Stundum sést hann í
hrókasamræðum við sjálfan sig uns
sælubros færist skyndilega yfir
ólánlegt andlitið. Þá er minn maður
kominn með einhverja stórkostlega
hugmynd. Hagnaðarvon, venju
samkvæmt.
Iðulega verða þær vonir hans að
engu. Í ferlinu er alltaf eitthvað sem
klikkar. Tóti er rétt rúmlega tvítugur
en löngu kominn á sakaskrá. Hann
sat einhverja mánuði af sér syðra og
er nú á skilorði, skilst mér. Hlaut
dóm fyrir fjársvik og skjalafals.
Sagan segir raunar að síðast hafi
Fæðingarhálfvitinn reynt að greiða
dómsekt með falsaðri ávísun.
Æ, þetta er samt meinleysisgrey.
Við Halli höfum allavega gaman af
því að hanga með honum í pásum
og svona. Ýkjusögurnar og
óraunhæf áformin eru kærkomin
tilbreyting frá baknagi og barlómi
annarra hér í húsinu. Tóti er krydd í
tíðindalausa tilveruna. Fær mann til
að hlæja og gleyma. Slíkt er
ómetanlegt í einmanalegum heimi
þar sem ástin á sífellt erindi við
aðra.
Kafli úr bók Orra Harðarsonar:
Endurfundir