Skessuhorn - 01.09.2004, Blaðsíða 11

jntaaiiiiui-
MIÐVIKUDAGUR 1. SEPTEMBER 2004
11
Aláarminning Guðmundar Böðvarssonar.;
skálds á Kirkjubóli
Rætt við Böðvar Guðmundsson og Silju Aðalsteinsdóttur
Þann 1. september 2004 eru
hundrað ár liðin frá fæðingu
Guðmundar Böðvarssonar
skálds á Kirkjubóli. I tilefni
þess hefur Hörpuútgáfan gefið
út bókina Ljóðöld sem er úrval
af ijóðum skáldsins og kemur
bókin út 1. september. Opnuð
verður sýning í Safnahúsi
Borgarfjarðar föstudaginn 3.
september kl. 17:00 og flutt
verður dagskrá í Snorrastofu í
Reykholti laugardaginn 4.
september kl. 14.
Sýning á munum úr eigu
Guðmundar verður sett upp í
galleríi Safnahússins í Borgar-
nesi. Þar verða m.a. til sýnis
húsgögn úr stofu hans, kver og
bækur, ásamt ýmsum munum
úr tré og málmi sem Guð-
mundur gerði sjálfur, enda
hagleiksmaður mikill.
I dagskránni í Snorrastofu,
sem flutt verður í Reykholts-
kirkju, munu Silja Aðalsteins-
dóttir og Magnús Sigurðsson á
Gilsbakka flytja erindi um
skáldið, en dagskránni mun
Bergur Þorgeirsson stjórna. Þá
munu Silja Aðalsteinsdóttir,
Böðvar Guðmundsson og Þor-
leifur Hauksson lesa úr verkum
Guðmundar og Kammerkór
Vesturlands syngja. Því næst
verður úthlutað Ijóðaverðlaun-
um Guðmundar Böðvarssonar
og borgfirskum menningar-
verðlaunum sem Minningar-
sjóður Guðmundar Böðvars-
sonar veitir. Allir eru velkomn-
ir á samkomuna, sem Minning-
arsjóður Guðmundar Böðvars-
sonar, Snorrastofa í Reykholti
og Safnahús Botgarfjarðar
standa sameiginlega að.
Minningarsj óðurinn
Böðvar Guðmundsson, son-
ur hins ástsæla skalds frá
Kirkjubóli, Guðmundar Böðv-
arssonar er búsettur í Dan-
mörku en er kominn hingað til
lands í tilefni af þessum tíma-
mótum. Böðvar veitir forstöðu
Minningarsjóði Guðmundar
Böðvarssonar og Ingibjargar
Þorsteinsdóttur konu hans.
Aðilar að sjóðnum eru Búnað-
arsamband Vesturlands, Ung-
mennasamband Borgarfjarðar,
Samband borgfirskra kvenna,
Rithöfundasamband Islands og
erfingjar þeirra hjóna.
Aðspurður um starfsemi
sjóðsins segir Böðvar að í
fyrstu hafi hún snúist um rekst-
ur bústaðar fýrir rithöfunda á
Kirkjubóli í húsi þeirra hjóna
en síðan hafi aðsóknin verið
orðin lítil og því hafi verið
breytt um starfshætti. „Síðan
1994 hefur sjóðurinn úthlutað
á þriggja ára fresti úr sjóðnum,
annarsvegar ljóðaverðlaunum
Guðmundar Böðvarssonar og
hinsvegar borgfirskum minn-
ingarverðlaunum sem eru við-
urkenning til aðila í héraðinu
fýrir framlag sitt til menning-
armála. Auk þess hlut-
aðist sjóðurinn til um að
Silja Aðalsteinsdóttir
skrifaði ævisögu skálds-
ins sem kom út á 90 ára
afmæli skáldsins. Nú
eru aftur tímamót í
starfsemi sjóðsins því á
síðasta fundi sínum
komst stjórnin að þeirri
niðurstöðu að sjóðurinn
væri orðinn það sterkur
að hægt væri að veita úr
honum annað hvert ár.“
Böðvar tekur frarn að
erfingjar skáldsins og
stjórnendur Minningar-
sjóðsins séu ákaflega
þakklát og ánægð með
samstarfið við Snorra-
stofu sem stendur fýrir
viðamikilli dagskrá uin
Guðmund Böðvarsson
sem áður er getið um.
„Eg þykist sjá að starf-
semi Snorrastofu sé
mikil lyftistöng fýrir
fræði og menningu í
Borgarfjarðarhéraði og
þar hafa margir lagt
gjörva hönd á plóg.“
Guðmundur Böðv-
arsson er meðal merk-
ustu skálda 20. aldar, á
því leikur enginn vafi og
segja má að hann spretti
úr frjóum jarðvegi
skálda og rithöfunda í
uppsveitum Borgar-
fjarðarhéraðs. Því leikur
blaðamanni forvitni á
að vita hver sé ástæðan
fýrir þeirri miklu
skáldaframleiðslu sem
átt hefur sér stað í
Borgarfirði. „Hér hefur
vissulega verið töluverð
uppspretta, rétt er það, og hún
á sér vafalaust langar rætur.
Kristleifur fræðimaður á
Kroppi getur um þetta í sínum
bókum og heldur því fram að
Eyjólfur Jóhannsson í Hvammi
hafi lagt grunninn að skáldskap
í Hvítársíðunni. Kannski á
þetta sér rætur alveg frá Agli
heitnum Skallagrímssyni en
allavega hefur þetta verið frjór
jarðvegur. Það má í því sam-
bandi nefna skáld eins og Þor-
stein frá Hamri, Snorra Hjart-
arson, Krismann Guðmunds-
son og marga fleiri.“
I fótspor föðursins
Böðvar hefur fetað í fótspor
föður sins og gefið út nokkrar
ljóðabækur en einnig ritað
sögulegar skáldsögur um Vest-
urfarana. Aðspurður segir hann
að það liggi vissulega ljóst fýrir
hvaðan þau áhrif koma en
hinsvegar þurfi hann að fara að
halda þeim við. „Ég er alinn
upp við að lesa ljóð, yrkja vísur
og kveðast á þannig að það var
ósköp bein leið. Hinsvegar eru
tíu ár síðan ég gaf út ljóðabók
og kannski þarf ég að fara að
athuga í pokann. Undanfarið
hef ég fýrst og fremst verið að
vinna við þýðingar en verið að
hvíla mig aftur. Mig langar
hinsvegar að byrja aftur og
koma út ljóðabók.“
Sem fýrr segir hefur Böðvar
búið í Danmörku um langt
skeið en segir ekki útilokað að
hann snúi heirn um síðir.
„Konan er með stöðu í Kaup-
mannahöfn og er ekki á leið frá
henni. Kannski þegar hún fer á
eftirlaun getum við séð til.
Hvítársíðan hleypur ekkert í
burtu og Borgarfjörðurinn ekki
heldur. Ég á að sjálfsögðu
taugar hingað og aldrei að vita
nema maður komi heim á end-
anum.“
Skáldið sem sólin
kyssti
Silja Aðalsteinsdóttir, rithöf-
undur og gagnrýnandi, skrifaði
fýrir tíu arum ævisögu Guð-
mundar Böðvarssonar sem bar
nafnið Skáldið sem sólin kyssti.
Hún þekkir því verk skáldsins
betur en flestir aðrir og því
ekki úr vegi að spyrja hana urn
sérstöðu Guðmundar sem
skálds á sínum tíma. „Það má
kannski segja að hans sérkenni
séu staða hans í lífinu að vera
bóndi og sjálfmenntaður mað-
ur en komast samt í fremstu
röð skálda á tuttugustu öld.
Það er gaman að því að Jón
bróðir hans skrifaði honum
bréf þegar hann var búinn að
lesa fyrstu bókina hans og
sagði honum þar að sér hefði
aldrei dottið í hug að hann gæti
náð svona langt vegna aðstöðu
sinnar og lífskjara. Hann hélt
að bróðir sinn yrði aldrei nema
annars flokks skáld eða
skáldbóndi en lýsir því
hinsvegar yfir að hann
sé orðinn meira en svo.
Þetta var að sjálfsögðu
laukrétt hjá Jóni.
Það var vissulega
óvenjulegt að maður
sem má segja að hafi
verið í fjarlægð við allar
skáldaklíkur gæti náð
svona langt. Eg hugsa
að helsta skýringin sé sú
að hann sætti sig við líf
sitt og kjör og var ham-
ingjusamur en samt
meðvitaður um hvernig
hann valdi og hugsi yfir
því hvort hann hafi val-
ið rétt. Það skildi hann
því frá hefðbundum
framsóknarbændum
sem ortu glaðir út frá
sinni stöðu. Það má því
segja um Guðmund í
stuttu máli að hann hóf
sig yfir aðstæður sínar,“
segir Silja.
Silja segir að nálægð-
in við náttúruna komi
mjög sterkt fram í yrkis-
efnum Guðmundar og
sé einn megin þátturinn
en einnig hafi hann ort
eftirminnileg, hlý og
ástríðufull ástarljóð og
mjög heit pólitísk ljóð.
Hún segir hann í raun
hafa skipt sér af öllum
helstu yrkisefnum
skálda á tuttugustu öld.
Silja segir ástæðuna
fýrir því að hún tók að
sér að skrifa ævisögu
skáldsins hafa verið ein-
falda. „Ég var einfald-
lega beðin um það. Ég
þekkti ljóðin hans alveg frá
barnæsku og hef alltaf metið
hann mikils sem skáld og þurfti
því ekki að hugsa mig lengi
um. Ég held hinsvegar að ég
hefði aldrei getað ímyndað mér
hvað þetta yrði skemmtilegt
verkefni. Þar vógu þyngst bréf-
in til Ragnheiðar á Hvítár-
bakka sem Jón á Hvítárbakka
færði mér. Þar getur maður séð
hvernig skáld verður til úr
þessum lítt skólagengna
strákling í gegnum örvun og
krítík þessarar gáfuðu konu.
Þessvegna tók þetta verkefni á
sig allt annan blæ en ég hafði
ætlað í fýrstu og verkefnið varð
óstjórnlega gefandi og
skemmtileg.“ GE
Skáldið á Kirkjubóli og synir hans.