Morgunblaðið - 18.06.2019, Síða 12

12 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. JÚNÍ 2019
OFNÆMI Í NEFI?
Cetirizin STADA filmhúðaðar töflur innihalda cetirizin tvíhýdróklóríð, 10 mg, og er lyfið notað til að draga úr einkennum í nefi og augum vegna
árstíðabundins eða stöðugs ofnæmiskvefs og til að draga úr einkennum langvinns ofsakláða af óþekktum orsökum. Lesið vandlega upplýsingar á
umbúðum og í fylgiseðli fyrir notkun lyfsins. Leitið til læknis eða lyfjafræðings sé þörf á frekari upplýsingum um áhættu og aukaverkanir.
Sjá nánari upplýsingar um lyfið á www.serlyfjaskra.is.
OFNÆMI
Í AUGUM?
18. júní 2019
Gengi Kaup Sala Mið
Dollari 125.29 125.89 125.59
Sterlingspund 158.55 159.33 158.94
Kanadadalur 93.88 94.42 94.15
Dönsk króna 18.894 19.004 18.949
Norsk króna 14.419 14.503 14.461
Sænsk króna 13.253 13.331 13.292
Svissn. franki 125.83 126.53 126.18
Japanskt jen 1.1572 1.164 1.1606
SDR 173.28 174.32 173.8
Evra 141.11 141.89 141.5
Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 171.8694
Hrávöruverð
Gull 1352.45 ($/únsa)
Ál 1755.5 ($/tonn) LME
Hráolía 61.25 ($/fatið) Brent
Skannaðu kóð-
ann til að sjá
gengið eins og
það er núna á
● Aðgerðir banda-
rískra stjórnvalda
gegn kínverska
tæknirisanum hafa
haft alvarlegri af-
leiðingar en stjórn-
endur fyrirtækisins
reiknuðu með.
Reuters hefur
þetta eftir Ren
Zhengfei, forsjóra
Huawei, og upplýsti hann að tekjutap
félagsins hafi numið um 30 milljörðum
dala.
Bæði lagði ríkisstjórn Trumps blátt
bann við notkun samskiptabúnaðar
Huawei, og eins hefur sala á snjall-
símum fyrirtækisins minnkað um á
bilinu 40-60%, samkvæmt heimildum
Bloomberg. Hafði Huawei nýlega tekist
að verða næststærsti farsímaframleið-
andi heims, á eftir Samsung.
Ren væntir þess að viðsnúningur
verði hjá fyrirtækinu árið 2021.
ai@mbl.is
Tekjur dragast mikið
saman hjá Huawei
Ren Zhengfei
STUTT
þá sést hve umfang þeirra er risa-
vaxið. „Opinberar tölur ná ekki vel
yfir þessa tegund veiða og má áætla
að samanlagður afli þessara allra-
minnstu fleyja jafnist á við 20-30% af
heildarafla allra annarra fiskiskipa í
heiminum . Áhrifin eru því veruleg,“
útskýrir Wilen en áætlað er að um 12
milljónir manna stundi strandveiðar
af þessu tagi, og um 30 milljónir til
viðbótar hafi atvinnu af verkun, sölu
og öðru því sem fylgir veiðunum.
Víða má sjá þess merki að veið-
arnar séu orðnar ósjálfbærar. Eftir
því sem meira er gengið á fiskstofn-
ana veiðist minna, svo sjómennirnir
grípa til þess ráðs að nota net með
minni möskva, og fanga þá um leið
smæsta fiskinn áður en hann nær að
vaxa og ala af sér ný afkvæmi. Segir
Wilen áætlað að ef veiðunum væri
stýrt betur gæti viðbótaraflinn sem
með því fengist verið tugmilljarða
dala virði á ári. „Og það væru pen-
ingar sem myndu fara til fólks sem
er í hópi fátækustu íbúa jarðar.“
Hvert þorp með sitt svæði
Að koma veiðunum í betra horf er
allt annað en auðvelt og bendir Wi-
len á að í þeim löndum sem um ræðir
séu stjórnvöld yfirleitt ekki þess
megnug að koma skikk á málin of-
anfrá s.s. með kvótakerfi og eftirliti
að íslenskri fyrirmynd. Lausnin
þurfi að koma neðanfrá, og þurfi að
vera af öðrum toga en beitt hefur
verið á Vesturlöndum.
„Sú leið sem er vænlegust til ár-
angurs er að innleiða svk. TURF-
kerfi, (e. territorial use rights for
fishing), þar sem tilteknum hópi, s.s.
sjómönnum í hverju þorpi eða hér-
aði, eru veitt yfirráð yfir tilteknu
hafsvæði og fá að haga veiðunum þar
eftir eigin höfði,“ segir Wilen. „Þetta
er ekki ný lausn, og var t.d. sama leið
farin í Japan fyrir nokkrum ár-
hundruðum þar sem þorp með slak-
ar hrísgrjónaekrur fengu sitt eigið
svæði undan ströndum eyjunnar til
að nýta og stjórna. Hefur þetta fyr-
irkomulag reynst Japönunum vel og
veiðisvæðin þeirra minna í dag helst
á ræktarland sem hlúð hefur verið að
af mikilli alúð.“
Björninn er ekki þar með unninn
heldur verður væntanlega líka að
leiðbeina hverju fiskveiðisamfélagi
með framhaldið, og fá sérfræðinga
til að fræða sjómennina. „Alþjóða-
bankinn og fleiri stofnanir hafa beitt
sér fyrir útbreiðslu þessarar tegund-
ar fiskveiðistjórnunar, og hefur
reynslan sýnt að til að vel takist til
þarf oft öflugan leiðtoga eða hóp sjó-
manna sem samfélagið lítur upp til,
til að ákveða að taka næstu skref í
rétta átt og hlífa auðlindinni svo hún
gefi meira af sér síðar. Síðast en ekki
síst þarf að fá hljómgrunn fyrir
TURF-kerfinu í næstu byggð, og
þeirri þarnæstu, og koll af kolli, og
besta leiðin til að sannfæra fólk um
ágæti þessarar lausnar að gera til-
raun á einu svæði – og svo kross-
leggja fingur og vona að tilraunin
gefi góða raun.“
Og jafnvel þá er ekki hægt að
reikna með að innleiðing TURF
gangi alltaf áfallalaust fyrir sig.
Nefnir Wilen sem dæmi að í Síle, þar
sem þessi leið var farin, hafi óprúttn-
ir aðilar orðið uppvísir að því að
laumast inn á veiðisvæði annarra og
árekstar orðið á milli sjómanna.
„Stjórnvöld ráða tæpast við að vakta
miðin og undir handhöfum veiðirétt-
inda komið að verja sín svæði sjálfir.
Láta þeir þá engin vettlingatök
duga.“
Lausnin kemur neðanfrá
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Áskorun „Til að vel takist til þarf oft öflugan leiðtoga sem samfélagið lítur
upp til, til að ákveða að taka næstu skref í rétta átt,“ segir Jim Wilen.
 Með svokölluðu TURF-kerfi mætti vonandi ná betri stjórn hefðbundnum
strandveiðum í þróunarlöndum  Hvert samfélag ræður yfir hluta af miðunum
VIÐTAL
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Hægt væri að skapa gríðarleg verð-
mæti ef strandveiðar í þróunarlönd-
um væru stundaðar með skynsam-
legri hætti. Gallinn er að veiðunum
er lítið sem ekkert stýrt og gengið æ
meira á auðlindir hafsins svo að bæði
sjálfbærni veiðanna og lífsviðurværi
fólks eru í hættu.
Um þetta fjallaði Jim Wilen í er-
indi sem hann flutti á ráðstefnu sem
RNH og félagsvísindasvið HÍ héldu
á föstudag til heiðurs Ragnari Árna-
syni prófessor í fiskihagfræði.
Wilen er prófessor við Kaliforn-
íuháskóla í Davis og sérfræðingur á
sviði náttúruauðlindahagfræði. Í er-
indinu beindi hann sjónum sínum að
strandveiðum á litlum bátum, líkt og
stundaðar eru af íbúum strandhér-
aða víða í Afríku og Asíu. „Um er að
ræða veiðar sem fara yfirleitt fram
innan við 6 km frá landi, á litlum og
opnum bátum með á bilinu 1-5
manns í áhöfn. Spanna þessi fley allt
frá eintrjánungum sem búið er að
höggva út úr viðardrumbum, og sem
þarf að róa með handafli eða eru
búnir litlu segli, yfir í lítil skip með
utanborðsmótor og einhvern veiði-
búnað,“ útskýrir Wilen.
Hvert og eitt fley kann að veiða
sáralítið magn af fiski, og segir Wi-
len ekki óalgengt að afrakstur
tveggja manna eftir heilan dag á sjó
sé lítið meira en hálf karfa af smá-
fiski. „Þessi afli fer á markað þar
sem fiskinum er staflað upp í litlar
hrúgur og seldur heimamönnum en
stærri fiskur er gjarnan keyptur af
hótelum og veitingastöðum á svæð-
inu eða jafnvel seldur úr landi.“
Hálf karfa af smáfiski er ekki mik-
ið, en þegar haft er í huga að margar
milljónir manna stunda svona veiðar,
Framundan er mikil uppstokkun hjá
Deutsche Bank, stærsta banka
Þýskalands, og stendur m.a. til að
setja á laggirnar svk. „slæman
banka“ (e. bad bank) til að gleypa
upp allt að 50 milljarða evra virði af
verstu eignum bankans, og þá aðal-
lega áhættusamar afleiður. FT
greindi frá þessu á sunnudag.
Ætlunin er jafnframt að draga
töluvert úr verðbréfa- og skulda-
bréfaviðskiptum bankans utan Evr-
ópu og ýmist minnka eða leggja nið-
ur starfsstöðvar þeim tengdar, þar
með talið útibú bankans í Bandaríkj-
unum. Í staðinn verður aukin áhersla
lögð á almenna bankaþjónustu við
einstaklinga og fyrirtæki, og eigna-
stýringu fyrir einstaklinga.
FT segir undirbúning vel á veg
kominn þó að æðstu stjórnendur eigi
enn eftir að veita nýju stefnunni end-
anlega blessun sína. Er þess vænst
að Christian Sewing, bankastjóri
Deutsche, kynni breytingarnar með
formlegum hætti þegar hálfs árs
uppgjör bankans verður birt seint í
júlí.
Hlutabréfaverð Deutsche hækk-
aði um 3% við tíðindin, en hafði áður
lækkað svo mikið í mánuðinum að
hlutabréf bankans höfðu aldrei verið
ódýrari í 149 ára sögu hans.
Að sögn Reuters vilja hvorki Sew-
ing, né stjórnarformaðurinn Paul
Achleitner, að Deutsche kveðji
Bandaríkjamarkað með öllu, þrátt
fyrir mikinn taprekstur. Er senni-
legt að bankinn haldi því áfram úti
lágmarksrekstri þar í landi til að
þjónusta fyrirtæki og stofnanafjár-
festa. ai@mbl.is
AFP
Grunnur Sewing vill ekki draga
Deutsche með öllu út úr BNA.
„Slæmur banki“ í
bígerð hjá Deutsche
 Hyggjast draga
úr umsvifum sín-
um utan Evrópu