Morgunblaðið - Sunnudagur - 02.06.2019, Blaðsíða 16

16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 2.6. 2019
S
tjórnmál birtast stundum eins og leik-
ur á sviði. Leikarinn í sínu hlutverki
talar af alvöru þess sem höndlað hefur
sannleikann og freistar þess að fylkja
öðrum um hann. Það er auðvelt að
hrífast með en vandinn hefst þegar sú
tilfinning grípur að maður hafi séð sýninguna áður og
jafnvel oft. Kannski endurspeglar brúðuleikhúsið þó
þessa upplifun best enda er þar ekki reynt að fela
strengina sem brúðurnar hanga í, en þess þó gætt að
ekki glitti í þá sem halda um spotta.
Svo aldrei framar Íslands byggð
sé öðrum þjóðum háð
Á sviði veruleikans hendir að hinn pólitíski leikari
sæti ábyrgð og finni harkalega fyrir á sínum pólitíska
skrokki. Skoðanakannanir í lýðræðisríkjunum birtast
sem aðvörunarskot, í anda þess sem varðskipin okkar
smáu sendu í gegnum gömlu dönsku byssurnar í bar-
áttunni um landhelgina. Stundum skutu þau púður-
skoti og létu brjótar sér ekki segjast fékkst leyfi úr
landi til að skjóta kúlu fyrir framan stefni og haft var
rúmt bil til öryggis.
Á þeim árum þótti það ekki jaðra við siðferðisbrest
að leyna því ekki þótt manni þætti vænt um landið sitt
og þjóð og vildi ekki gefa forræðið yfir lífsbjörginni
frá sér án þess að taka slag og það jafnvel við ofur-
eflið.
Nú felast erfiðleikarnir við að skynja að ofureflið
styðjist við bandamenn í baklandinu sem eigi ekkert
nema uppgjöf í fórum sínum. Það örlaði ekki fyrir
slíku á þessum baráttuárum. Það var eins gott. Því
ofureflið var mikið. Þeir eru þó til sem hafa lagt sig
fram um að gera eins lítið úr öllu afrekinu eins og þeir
frekast treysta sér til. Glotta yfir gömlu hjali um
ímyndaða sigra, sem engir voru að þeirra sögn. Hvers
vegna er lagst svona lágt? Helst virðist það vera ein-
hver knýjandi þörf til að fá hrós í því skjallbandalagi,
sem innan sömu veggja á öruggt sæti sem þjóðin erf-
iðar fyrir, þessi sama og ann landi sínu og hefur
skömm á úrtölunum og skilur þær ekki. Erfitt er að
bera mikla virðingu fyrir því háttalagi og ástæðu-
laust.
Púðurskotin forðum og hin, sem hittu hafsborðið
framan við stefnið voru eins og kannanir í pólitík nú-
tímans. Þau skiptu ekki raunverulegu máli en í þeim
fólst aðvörun um það sem kynni að verða. Klippur á
togvíra voru nær raunveruleikanum, og því líkari
kosningum sem gera meira en að mæla. Þegar vel eða
sæmilega tekst til geta þær fært „réttum“ flokkum
virðingarsess, sem menn sækjast nú meir eftir en
völdum. Í aðdraganda kosninga er þó látið eins og
„völdin“ séu í höndum kjósenda og fái réttir flokkar
styrk verði þeirra hagsmuna ekki aðeins gætt, og
fyrst og síðast réttar þjóðarinnar, en þar fer fullveld-
isrétturinn fremstur. En tjaldið fellur á milli sviðs og
áhorfenda á kosninganótt og sífellt fleiri kjósendur
hafa áttað sig á að nú sé sú stund komin þegar fáu sé
að treysta.
Aftökusveit kemur
óánægju Kims á framfæri
Á þeim slóðum þar sem þjóðar- og landeigandinn fer
einn með allt vald brennur hin pólitíska ábyrgð heitt á
þeim sem hafa náð þeim frama að sitja í námunda við
hann. Þar komast menn næst Paradís í landi eymd-
arinnar. En andstæðan og eldur vítis er þó óþægilega
nærri. Og enginn er óhultur. Hvorki orðum skreyttir
valdsmenn sem allir í þrepunum fyrir neðan dá en
einkum þó óttast og ekki nánustu skyldmenni eins og
dæmi sanna.
Á þetta minna fréttir frá Norður-Kóreu núna. Þær
koma frá suðrinu og hafa hingað til reynst tiltölulega
áreiðanlegar, þótt það komi fyrir að þær séu málaðar í
sterkari litum en efni standa til. Það er þó óþarft því
ómálaður raunveruleikinn er viðurstyggilegur.
Það var mat flestra að annar leiðtogafundur þeirra
Donalds Trump og Kim Jong-un í Singapore, hafi ver-
ið árangurslaus. Fyrir þá niðurstöðu hafa nokkrir
nafngreindir ráðgjafar Kims nú greitt með lífi sínu
fyrir framan aftökusveit hans. Aðrir, sem enn eru
ekki afskrifaðir, hafa fallið af stalli og verið sendir í
endurhæfingarbúðir, sem óþarft er að ætla að minni
mikið á heilsuhælið góða í Hveragerði.
Truflandi áhrif
Trump er öflugur og hefur mörg járn í eldinum. Það
er virðingarvert, en getur einnig gert stöður flóknari
og torveldað samkomulag. Það er tvennt sem Kim
Jong-un treystir á í sinni pólitísku tilveru. Kjarn-
orkuvopnin og verndarhendi Kína.
Faðir hans, Kim Jong-il, hóf þróun og framleiðslu
ofurvopnanna. Hann teymdi þrjá bandaríska forseta
drjúgan veg á asnaeyrunum, þá Bill Clinton, Bush
yngri og Obama og náði að snýta út úr þeim fjár-
munum sem munaði um til að halda sínum sveltandi
lýð réttum megin við lífsmarkið.
Þær fúlgur, stundum sem matvælaaðstoð, fékk
pabbinn fyrir meinta áfanga í viðræðunum við banda-
rísk yfirvöld um að hverfa frá smíði kjarnorkuvopna.
Í þeim efnum varð þó að láta sér nægja drengskap-
arloforð Kim Jong-il, sem var kominn af föður sínum
Kim Il sung, leiðtoganum unaðslega og stórbrotna, í
eins beinan karllegg og unnt var og varð það því að
duga. Þegar að Kim þriðji hóf að sprengja kjarn-
orkuvopn í tilraunaskyni og senda eldflaugar á loft og
endaði með að flundra upp flaugum sem geta borið
kjarnorkuvopn, þá harðnaði mjög viljinn til að grípa
inn í.
En um hitt þurfti ekki lengur að efast, að ekkert
hafði verið að marka loforð eða annan fagurgala Kim
ættarinnar fram til þessa og Bandaríkin höfðu borgað
mikið fé fyrir minna en ekkert. Trump ætlar sér ekki
að lenda sem fjórði maður í þeim sama pytt.
Misheppnað viðmið
Bandarískir samningamenn hans höfðu opinberlega
rætt um að nú þyrfti Kim Jong-un að fara Líbíuleið-
ina. Sem sagt þá að hann myndi eins og Gaddafí leið-
togi afhenda Bandaríkjunum kjarnorkuvopn sín gegn
fúlgum fjár og friðhelgi um sína daga og annarra
Kimma á eftir honum.
En þetta var heldur óheppileg framtíðarmynd hjá
fræðingunum. Kim Jong- un veit að seinasta skjól
Gaddafis starfsbróður var helsærður í holræsi undir
akbraut þar sem hann lá tæplega sjötugur maður
sundurskotinn svo ljósmyndarar rétt náðu af honum
verðlaunamyndum áður en hann geispaði golunni.
Hagur hans þarna í holræsinu var þó góður að öðru
leyti. Persónulegar eigur Gaddafis voru þá taldar
vera um 200 milljarðar dollara, og ekki er vitað til að
svo stöndugur maður hafi áður kvatt á svona látlaus-
um stað.
Kim Jong-un 35 ára gamall er því sem næst helm-
ingi yngri en Gaddafi og þessi verðlaunamynd úr hol-
Tjaldið féll,
en hvað svo
’Á þeim árum þótti það ekki jaðra við sið-ferðisbrest að leyna því ekki þótt manniþætti vænt um landið sitt og þjóð og vildi ekkigefa forræðið yfir lífsbjörginni frá sér án þess
að taka slag og það jafnvel við ofureflið.
Reykjavíkurbréf31.05.19