Morgunblaðið - 09.07.2019, Qupperneq 11

DAGLEGT LÍF 11
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. JÚLÍ 2019
15-20%
afsláttur af ÖlluM
AEG VÖruM OrMssOn
DAGAR
RUSLAFÖTUR
Lágmúla 8 - 530 2800
OG BÚSÁHÖLD
20%
afsláttur
20-25%
afsláttur
POTTAR OG
PÖnnUR
15%
afsláttur
15%
afsláttur
20%
afsláttur
15%
afsláttur
ÞVOTTAVÉLAR
HELLUBORÐ VEGGOFnAR OG FLEIRI HEIMILISTÆKI
ÞURRKARAR UPPÞVOTTAVÉLAR
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Ég hef mikinn áhuga á sög-um af lífi fólks í fortíð-inni. Hef verið upptekinaf ósögðum sögum
kvenna, sem höfðu ekki rödd til jafns
við karlana til að koma sínu á fram-
færi í gegnum bókmenntir,“ segir
Guðrún Rannveig Stefánsdóttir,
kennari og ljóðskáld. Fyrir
skemmstu kom út hjá Sölku ljóða-
bókin Vökukonan í Hólavallagarði
en þar er að finna alls 42 ljóð um
konur sem grafnar eru í gamla
kirkjugarðinum við Suðurgötu í
Reykjavík.
Guðrún í aðalhlutverki
Í aðalhlutverki í ljóðabókinni
er Guðrún Oddsdóttir (1779-1838)
sem fyrst allra var jarðsett í kirkju-
garðinum sem þá var í útjaðri
byggðar í Reykjavík. Sá sem fyrst
er lagður í mold í nýjum grafreit er
sagður vökumaður eða -kona; rotni
ekki í gröf sinn heldur taki á móti
öllum sem þar eru síðar grafnir.
Eða svo herma þjóðsögur Jóns
Árnasonar.
Guðrún Oddsdóttir var prests-
dóttir frá Reynivöllum í Kjós „og
mikil skýrleiksstúlka“, eins og Sól-
veig Ólafsdóttir sagnfræðingur
greinir frá í samantekt í bókinni.
Hún giftist Þórði Sveinbjörnssyni,
sýslumanni Árnesinga, sem seinna
varð háyfirdómari, landfógeti og
bæjarfógeti í Reykjavík. Syðra
bjuggu þau á Nesi við Seltjörn og
áttu um sína daga eftir að reyna
margt, eins og að sjá á eftir börnum
sínum í gröfina. Því fór svo að Guð-
rún missti heilsu og lést um aldur
fram, þrotin að kröftum.
Draumarnir rættust ekki
„Ég velti fyrir mér hvaða
drauma og vonir þessar konur áttu.
Hvernig var líf þar sem engir af
draumunum rættust? Hvernig ætli
hafi verið að vera kona sem langaði
ekki að eignast börn en ala samt tíu
börn? Vera kona sem langaði að
mennta sig en hafði ekki tækifæri
til þess? Lífið verður ekki alltaf
eins og maður væntir,“ segir Guð-
rún Rannveig sem finnst Hólavalla-
kirkjugarður vera afar spennandi
staður. Fullur af sögum og leynd-
armálum.
„Mér fannst mjög auðvelt að
sækja innblástur í garðinum til
dæmis með því að lesa grafskriftir
og velta fyrir mér sögum kvenna
sem þar hvíla. Það er áhugavert að
skoða hvaða upplýsingar eru á leg-
steinum. Oft stendur heilmikið um
karlinn, uppruna hans og titil, en
nafni konunnar fylgja sjaldnast
miklar upplýsingar.“
Guðrún Oddsdóttir vökukona er
sú kona sem fær mest pláss í ljóðum
nöfnu hennar. Ljóðabálkurinn er
þrískiptur, fyrsti kaflinn segir frá
komu Guðrúnar í garðinn, annar
kaflinn er tileinkaður öðrum konum
í garðinum og sá þriðji er um vöku-
konuna.
„Ég hugsa ljóðin eins og
drauma eða endurminningar úr lífi
sem eitt sinn var en miðjukaflinn
heitir einmitt Lífið í garðinum. Ég
vil ljá konunum rödd í ljóðunum og
ein þeirra er Steinunn Sveinsdóttir
frá Sjöundá á Rauðasandi,“ segir
Guðrún Rannveig.
Saga Steinunnar er vel þekkt.
Hún og Bjarni Bjarnason voru
dæmd til dauða fyrir að myrða maka
sína árið 1802. Áður en til aftöku
kom lést Steinunn í Reykjavík og
var hún dysjuð á Skólavörðuholti.
Um öld síðar voru bein Steinunnar
flutt í vígða mold í Hólavalla-
kirkjugarði.
Með nostalgíu
fyrir gamla tímanum
„Konurnar í ljóðum mínum áttu
í lifanda lífi fullt af minningum og ef-
laust stundum leyndarmálum sem
þær hafa tekið með sér í gröfina,“
segir Guðrún Rannveig, sem fór fyr-
ir sögugöngu um kirkjugarðinn á
dögunum. Þar var þrætt á milli
grafa kvenna sem ljóðin í bókinni
eru um.
„Já, það var frábært að sjá hvað
margir höfðu áhuga á að koma í
gönguna og kynna sér sögu vöku-
konunnar og hlýða á ljóðin,“ segir
skáldkonan. „Ég held að margir séu
forvitnir um kirkjugarðinn og heill-
aðir af honum og þeirri miklu sögu
sem hann hefur að geyma. Það eru
líka örugglega margir eins og ég,
með nostalgíu fyrir gamla tímanum
og langar að fara í ferðalag í hug-
anum. Þegar maður stígur inn í
garðinn er það eins og að stíga aftur
í tímann. Þessir ævagömlu steinar,
birtan, litirnir … stemningin er ein-
faldlega ólýsanleg.“
Grafskriftirnar gáfu innblástur
Hólavallagarður! Ósagð-
ar sögur í nýrri ljóðabók.
Guðrún og Steinunn frá
Sjöundá. Draumar
kvennanna rættust ekki
og leyndarmálin tóku
þær með sér í gröfina,
segir Guðrún Rannveig
Stefánsdóttir skáldkona.
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Skáld Þegar maður stígur inn í garðinn er það eins og að stíga aftur í tímann. Þessir ævagömlu steinar, birtan, lit-
irnir, segir Guðrún Rannveig Stefánsdóttir sem á dögunum bauð til sögu- og ljóðagöngu um gamla kirkjugarðinn.
Leiði Hér hvílir hin sögufræga
Steinunn Sveinsdóttir frá Sjöundá.
Á daginn dvel ég innan um rætur
trjánna
á nóttunni reika ég í skugga þeirra
í þessum garði eru allir jafnir
öll blóm jafn mikilvæg
allar rætur njóta sömu næringar
öll tré birtu sömu sólar
stytti mér stundir
uppgötva nýjar jurtir
fágætar tegundir
arfa og fegurstu skrautblóm
burnirót rökkurfjóla gullklukka
gleymmérei blágresi barðastrý
– Guðrún Rannveig Stefánsdóttir
Í jurtagarði
drottins
ÚR LJÓÐABÓKINNI
Fræknustu hlauparar landsins, þeir
sem ætla að taka þátt í Laugavegs-
hlaupinu næsta laugardag, 13. júlí,
taka væntanlega næstu daga í lokæf-
ingar. Hlaupið er 55 kílómetra langt
og afar krefjandi, en skráningu í það
lauk í janúar síðastliðnum.
Laugavegurinn tengir saman Land-
mannalaugar og Þórsmörk.
„Í huga margra hlaupara er Lauga-
vegshlaupið skemmtilegasta hlaupið
á Íslandi,“ segir í tilkynningu. Lands-
lagið á leiðinni er fjölbreytt og farið
er um á sandi og möl, í grasi og snjó,
á ís, yfir ár og læki.
Laugavegshlaup um helgina
Krefjandi hlaup
Hlauparar Tekið á rás út í óvissuna.
Fulltrúar tíu fyrirtækja hafa skrifað
undir samning um aðstöðu og rekst-
ur í nýju Lífsgæðasetri St. Jó. á Suð-
urgötu 41 í Hafnarfirði og tvö þeirra
þegar flutt inn, Saga Story House og
Eldmóður markþjálfun. Verk-
efnastjóri lífsgæðaseturs flutti að-
stöðu sína í húsið, réttum tveimur ár-
um eftir að Hafnarfjarðarbær skrifaði
undir kaupsamning um kaup Hafnar-
fjarðarbæjar á 85% eignarhlut ríkis-
ins i byggingunni.
Við kaupin sumarið 2017 skuldbatt
Hafnarfjarðarbær sig til að reka al-
mannaþjónustu í húsinu að lágmarki
í 15 ár frá undirritun samnings. Engin
starfsemi hafði verið í húsinu frá því
að St. Jósefsspítala var lokað í árslok
2011. „Fleiri fyrirtæki flytja inn á
næstu vikum en við gerum ráð fyrir
að taka á móti 16-20 rekstraraðilum
nú í fyrsta áfanga,“ segir Eva Michel-
sen, verkefnastjóri Lífsgæðaseturs
St. Jó. Lagt er upp þá hugmynd að
setrið sé samfélag sem býður upp á
forvarnir, heilsuvernd, snemmtæka
íhlutun, fræðslu og skapandi greinar.
Margir vilja í Lífsgæðasetur
Undirritun Evu Michelsen, l.t.v., hjá
Lífsgæðasetri með þeim Ingibjörgu
Valgeirsdóttur og Guðbjörgu Björns-
dóttur eigendum Saga Story House.
Sköpun og
fræðsla