Morgunblaðið - 23.08.2019, Qupperneq 28

28 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. ÁGÚST 2019
Hverjir tónleikar eru einstakir,
tónverkin eru samin fyrir fram en
tvíeykið endurhljóðblandar þau svo á
sviðinu. „Innihaldsefnin eru alltaf
þau sömu en kakan verður aldrei
eins,“ segir Jorgensen og hlær.
„Það sem mér hefur þótt gefandi
við Quindar-verkefnið er að það snýst
að miklu leyti um að vera eftirtektar-
samur varðandi smáatriði. Til dæmis
að hlusta á mynstur sem maður býr
til með hljóðgervli, leyfa því að þróast
í dálítinn tíma til þess að heyra hvaða
smávægilegar breytingar verða eða
hlusta á upptökur úr geimnum, búnar
til árið 1961, og hlusta eftir smávægi-
legum truflunum í upptökunum,“
segir Thomas. „Mest spennandi
áskorunin er að taka þessa þætti og
koma þeim saman, annaðhvort í stúd-
íói eða á tónleikum.
Við áttuðum okkur líka á því að hin
viðtekna útgáfa af geimsögunni hefur
verið sögð ótal sinnum,“ segir
Thomas. „Ef þú vilt fræðast um
Apollo 13 þá er til kvikmynd um það.
Mér fannst áhugaverðara að kanna
þessi augnablik í sögunni og túlka
þau á ljóðrænni hátt í stað þess að
segja sögu sem hefur verið sögð áður.
Hver er tilfinningin á bak við þetta?
Er einhver leið til þess að við getum
sett okkur sjálfa inn í þessa frásögn
og breytt henni svolítið til þess að búa
til nýtt sjónarhorn?“
Áhugi á smáatriðum
Thomas nefnir sem dæmi að þeir
félagarnir spili myndbandsupptökur
af því þegar Apollo 11 fór í loftið aftur
á bak. „Þannig getum við á vissan
hátt kollvarpað væntingum áhorfand-
ans. Það er eitthvað fullnægjandi við
það að sjá reykinn dragast saman í
stað þess að brjótast út. Þetta er ljóð-
ræn túlkun og endursögn á þessu
efni,“ segir hann. „Við höfum alltaf
haft áhuga á smáatriðunum, minni
háttar atvikum sem annars er litið
fram hjá í sögu geimsins og NASA.
Þegar okkur var boðið að koma til Ís-
lands fór ég að velta fyrir mér hvern-
ig maður getur sagt sögu sambands
Íslands og Bandaríkjanna. Ég fann
kvikmyndir frá heimsókn geimfara
NASA til Íslands á 7. áratugnum.
Ragnheiður Birgisdóttir
ragnheidurb@mbl.is
Bandaríska raftónlistartvíeykið
Quindar mun koma fram í Tjarnar-
bíói á Menningarnótt á morgun í boði
bandaríska sendiráðsins. Stjörnu-
Sævar mun einnig flytja forvitnilegt
erindi. Félagarnir Mikael Jorgensen
og James Merle Thomas, sem mynda
Quindar, nota hljóð og myndir frá
NASA og skapa með því óvenjulega
raftónlistarupplifun.
Jorgensen segist alla tíð hafa verið
heillaður af raftónlist. Hann rifjar
upp þegar faðir hans, sem vann við
tónlistarupptökur, kom heim með
hljóðgervla og leyfði honum að prófa
þá. Jorgensen hefur verið meðlimur
hljómsveitarinnar Wilco frá árinu
2004 og Thomas segist einnig hafa
spilað tónlist allt sitt líf en sé þó fyrst
og fremst fræðimaður. Hann er
menntaður sem listsagnfræðingur og
gegnir stöðu prófessors við Temple-
háskóla í Fíladelfíu. Þar rannsakar
hann tengsl listar og tækni.
„Mjög gefandi reynsla“
Það sem sameinar þessa tvo menn
er áhugi þeirra á raftónlist. „Fyrir
nokkrum árum vorum við að velta
fyrir okkur hvað við gætum gert við
þennan sameiginlega áhuga. Þá var
ég að vinna að bók sem fjallar um
arkitekta og hönnuði sem hönnuðu
geimskip. Ég hafði áhuga á fagur-
fræðinni á bak við þetta. Ég fann
upptökur frá NASA, bæði hljóð- og
myndbönd, þar sem listamenn og
verkfræðingar unnu saman að því að
hanna þetta umhverfi og prófa það.
Ég er enn að vinna að bókinni en í
millitíðinni ákváðum við Mikael að
nýta þessar upptökur í tónsmíðar,“
segir Thomas. Þeir varpa einnig
myndefninu frá NASA upp á vegg á
meðan á tónleikunum stendur.
Jorgensen segir þá félaga hafa átt-
að sig fljótt á því að þeir vinna vel
saman. „Það er ekki allra að spinna á
staðnum með tækninni, tölvum,
hljóðgervlum, snúrum og tökkum, en
við fundum út að við værum nokkuð
góðir í því. Það er mjög gefandi
reynsla.“
Mikið af þessu myndefni er mjög
óformlegt, nánast eins og heima-
tilbúið. Það var mjög spennandi upp-
götvun. Að sjá hversdagslegt líf
þessa fólks sem annars er litið á sem
hetjur. Það er eitthvað sætt við það.
Það er dæmigert fyrir það hvernig
við vinnum okkar vinnu. Við erum
uppteknir af því að finna þessa hvers-
dagslegu reynslu. Þessar upptökur
frá Íslandi hafa verið grunnurinn að
miklu af nýjasta efninu okkar.“
Sér allt en túlkar ekkert
Thomas heldur áfram: „Allir
þekkja NASA í gegnum ljósmyndir
og kvikmyndir; ríkulegt fjölmiðla-
landslag. En það vita fáir að NASA
fær til sín listamenn til þess að búa
til list um starfsemina. Sýningar-
stjóri sem vann hjá NASA á 7. ára-
tugnum orðaði þetta vel: „Í hvert
sinn sem eldflaug er skotið á loft eru
hundrað þúsund myndavélar að
mynda atvikið frá hverju sjónar-
horni en myndavélin sér allt en túlk-
ar ekkert.“
Hugmyndin er að þeir vilja fanga
einhverja ljóðræna vídd á þessu of-
boðslega tæknilega verkefni sem er
opið fyrir túlkunum. Thomas heldur
fyrirlestur um þetta verkefni NASA
í dag kl. 12 í Listasafni Reykjavíkur,
Hafnarhúsi.
Um heiti tvíeykisins segir Thom-
as: „Þú þekkir Quindar jafnvel þótt
þú þekkir ekki Quindar. Quindar-
tónar eru pípin sem heyrast á göml-
um upptökum af því þegar stjórn-
stöðin á jörðu niðri hafði samband
við Apollo-geimskipin. Þetta hljóð er
búið til með hljóðgervli og sent á
milli til þess að staðfesta að sam-
skiptaleiðin væri enn tryggð milli
stöðvanna á jörðu og í geimnum.
Þetta er falleg myndhverfing við
það að búa til tónlist, senda hana út
til hlustendanna og fá viðbrögð. Við-
brögðin hafa verið stórkostleg. Það
er mikill heiður að hafa verið boðið
til Íslands, bæði í gegnum sendiráð-
ið og Menningarnótt og öll þessi
ólíku verkefni sem eru í gangi. Við
höfum fengið mjög hlýjar viðtökur.“
Ljóðræn framsetning geimvísinda
 Raftónlistartvíeykið Quindar kemur
fram í Tjarnarbíói á Menningarnótt
Morgunblaðið/Arnþór Birkisson
Geimáhugamenn Raftónlistartvíeykið Quindar samanstendur af tónlistarmanninum Mikael Jorgensen og list-
fræðingnum James Merle Thomas. Þeir koma fram í Tjarnarbíói á Menningarnótt ásamt Stjörnu-Sævari.
Leikrit byggt á bók Bergsveins
Birgissonar, Svar við bréfi Helgu,
verður sýnt á næsta leikári Þjóð-
leikhúss Noregs og fara sýningar
fram í bænum Hamar. Með hlut-
verk aðalpersónunnar, bóndans
Bjarna, fer leikarinn Helge Jordal.
Svar við bréfi Helgu var sýnt í
Borgarleikhúsinu árið 2012. Höf-
undur leikgerðar var Ólafur Egils-
son og leikarar Þröstur Leó Gunn-
arsson, Ilmur Kristjánsdóttir,
Gunnar Hansson og Ellert A. Ingi-
mundarson. Leikstjóri var Kristín
Eysteinsdóttir.
Svar við bréfi
Helgu í Hamar
Höfundurinn Bergsveinn Birgisson.
Steinunn Ólína Hafliðadóttir opn-
aði í gær sína fyrstu einkasýningu,
Litríki kvensjálfsins, í Flæði á
Grettisgötu 3 í Reykjavík. „Við-
fangsefni málverka Steinunnar
Ólínu eru nálægt henni en útfærsla
þeirra skapar þó skil á milli þeirra
og raunveruleikans,“ segir á Face-
book um sýninguna. Steinunn er 23
ára íslenskunemi við Háskóla Ís-
lands og situr einnig í ritstjórn fem-
íníska veftímaritsins Flóru og hefur
á undanförnum árum beitt sér fyrir
margvíslegum femínískum verk-
efnum á borð við herferð Stíga-
móta, Sjúk ást. Femínískur bak-
grunnur hennar endurspeglast í
málverkunum þar sem konur eru
iðulega í aðalhlutverki. Verkin
beita sér fyrir því að varpa fram lit-
ríkum skjáskotum af vissu kven-
sjálfi – þá helst til hennar eigin.
Kvensjálf Hluti verks eftir Steinunni.
Litríki kvensjálfsins í Flæði
Við framleiðum lausnir
Sími 577 6700 / islandshus@islandshus.is / www.islandshus.is
FÁST Í BYGGINGA-
VÖRUVERSLUNUM
Bestu undirstöðurnar fyrir
SÓLPALLINN – SUMARHÚSIÐ – GIRÐINGUNA
SÉRHÖNNUÐ TENGISTYKKI
DVERGARNIR R
NAGGUR
H: 120 cm
PURKUR
H: 60 cm
TEITUR
H: 80 cm
ÁLFUR
H: 30 cm
Frábær hönnun, styrkur og
léttleiki tryggja betri
undirstöðu og festu í
jarðvegi.
Skoðið nýju heimasíðuna
islandshus.is
ÖFLUGAR
UNDIRSTÖÐUR