Morgunblaðið - 31.08.2019, Side 23

23
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. ÁGÚST 2019
Hver er úti að ganga með hvern? Kannski var það köttur. Jafnvel fugl. Hugsanlega annar hundur. Eitthvað vakti áhuga þessa forvitna hvutta sem teymdi eiganda sinn áfram á Klambratúni.
Kristinn Magnússon
Á vormánuðum var
stofnaður samstarfs-
vettvangur atvinnulífs
og stjórnvalda um
loftslagsmál og græn-
ar lausnir. Atvinnu-
lífið hefur bæði metn-
að og vilja til að gera
enn betur og meira í
loftslagsmálum en
þegar hefur verið
gert. Samvinna ólíkra
aðila er lykill að árangri í loftslags-
málum og þess vegna hafði
atvinnulífið frum-
kvæði að samstarfi
við stjórnvöld í þeim
málum. Í atvinnulífi
liggja lausnirnar og
því er vert að hvetja
íslensk fyrirtæki til
að taka þennan mála-
flokk enn fastari
tökum. Íslenskur iðn-
aður hefur nú þegar
stigið stór skref í átt
að sjálfbærni og er ég
sannfærð um að ís-
lenskt hugvit og
lausnir munu geta orðið leiðandi á
heimsvísu og hjálpað öðrum þjóð-
um að draga úr losun enda er lofts-
lagsvandinn hnattrænn vandi.
Í síðustu viku komu forsætisráð-
herrar Norðurlandanna til Íslands á
árlegum sumarfundi sínum og
enginn annar en Þýskalandskansl-
ari var gestur fundarins. Á fund-
inum samþykktu ráðherrarnir nýja
framtíðarsýn Norðurlandanna um
aðgerðir gegn loftslagsbreytingum
til næstu 10 ára. Það er ánægjulegt
að svo einörð samstaða náist á milli
leiðtoga Norðurlandanna. Mark-
miðið er að Norðurlöndin verði
sjálfbærasta svæði í heimi á næstu
tíu árum. Ljóst er að aðgerðir okk-
ar geta orðið öðrum þjóðum leið-
arljós í komandi framtíð um hvernig
við getum snúið við þeirri óheilla-
þróun sem hlýnun jarðar er.
Því fagna ég auknu samstarfi at-
vinnulífs og stjórnvalda en á móti
saknaði ég þess að á sumarfundi
ráðherranna skyldi ekki mikilvægi
atvinnulífsins vera dregið betur
fram og þær lausnir sem þar er að
finna. Það er miður að í allri um-
ræðunni í síðustu viku hafi lykilfor-
sendan fyrir árangri í þessum mála-
flokki ekki verið rædd en lausnirnar
og aðgerðirnar sem kallað er eftir
munu koma frá iðnaði og atvinnulífi.
Saman verðum við að leita lausna
sem miða að því að gera jörðina að
enn betri stað fyrir komandi kyn-
slóðir.
Eftir Guðrúnu
Hafsteinsdóttur » Samvinna ólíkra aðilaer lykill að árangri í
loftslagsmálum og þess
vegna hafði atvinnulífið
frumkvæði að samstarfi
við stjórnvöld í þeim
málum.
Guðrún Hafsteinsdóttir
Höfundur er formaður Samtaka
iðnaðarins.
Atvinnulífið sýnir frumkvæði í loftslagsmálum
Það ríkti eftirvænt-
ing og gleði á stuttum
viðburði sem fram fór
í gær við Arngríms-
götu í Reykjavík. Þar
undirrituðum við
samning um langþráða
byggingu – Hús ís-
lenskunnar. Fram-
kvæmdir eru hafnar
og ráðgert að þeim
muni ljúka í sumarlok
árið 2023. Hús íslensk-
unnar verður glæsilegt og verðugur
heimavöllur fyrir fjöregg íslenskrar
menningar, tungumálið okkar. Þar
munu tvinnast saman fortíð, samtíð
og framtíð íslenskunnar.
Táknrænt hús
Hús íslenskunnar mun iða af lífi.
Það mun hýsa fjölbreytta starfsemi
Stofnunar Árna Magnússonar í ís-
lenskum fræðum og Íslensku- og
menningardeild Háskóla Íslands.
Undanfarin ár hefur ekki verið
unnt að halda sýningar á hand-
ritum sem varðveitt eru hjá Stofn-
un Árna Magnússonar en með til-
komu hússins verður bylting í
aðstöðu stofnunarinnar til að varð-
veita, rannsaka og miðla menning-
ararfi þeim sem handritin geyma.
Með tilkomu hússins
verða nemendur og
fræðimenn í íslenskum
fræðum í fyrsta sinn
undir sama þaki og
helstu rannsókn-
argögn um þróun og
sögu tungumálsins.
Þannig myndar húsið
umgjörð utan um
þjóðararf Íslendinga
og skapar aðstæður til
að efla þekkingu og
þróun á tungumálinu.
Þá verður húsið mið-
stöð fólks sem miðlar
menningararfinum til komandi kyn-
slóða.
Handrit heim
Það er tímabært að við hefjum
nú formlegar viðræður við dönsk
stjórnvöld um að fleiri handritum
úr safni Árna Magnússonar, sem
nú eru varðveitt hjá Árnastofnun í
Kaupmannahöfn, verði skilað hing-
að heim. Í kjölfar handritamálsins
svonefnda var mörgum handritum
skilað á árunum 1971-1997 en tæp-
lega 1400 þeirra eru enn í Kaup-
mannahöfn. Í vikunni var málið
rætt í ríkisstjórn og í framhaldinu
samþykkt að skipa starfshóp sem
fara mun yfir næstu skref. Þá ráð-
geri ég einnig að funda með
menntamálaráðherra Danmerkur
um málið nú í september. Viðhorf
okkar og meðvitund um mikilvægi
handritanna fyrir sögu okkar og
tungumál hafa breyst umtalsvert á
þeim áratugum sem liðnir eru frá
samningagerðinni við Dani. Að-
staðan til þess að varðveita, rann-
saka og miðla þeim menningararfi
sem handritin geyma verður öll
önnur með tilkomu Húss íslensk-
unnar. Handritasafn Árna Magn-
ússonar er einstakt og ómetanlegt,
ekki aðeins fyrir okkur heldur
einnig sem hluti af bókmenntasögu
heimsins. Til marks um það er
handritasafnið á skrá Menningar-
málastofnunar Sameinuðu þjóðanna
(e. UNESCO) yfir andleg minni
veraldar.
Áfram íslenska
Um þessar mundir vinnum við að
aðgerðaáætlun sem byggist á
þingsályktun sem samþykkt var á
Alþingi síðastliðið vor um hvernig
efla megi íslensku sem opinbert
mál hér á landi. Þegar hafa verið
kynntar ýmsar leiðir í þá veru sem
meðal annars tengjast máltækni og
útgáfu bóka á íslensku. Með þings-
ályktuninni, og þeim 22 aðgerðum
sem þar eru tilgreindar, er mark-
miðið að ná ennþá betur utan um
það mikilvæga og viðvarandi verk-
efni stjórnvalda að tryggja að ís-
lenska verði áfram notuð á öllum
sviðum íslensks samfélags. Verk-
efnið er spennandi og ánægjulegt
hversu margir sýna því áhuga og
vilja leggja því lið. Helstu markmið
aðgerðanna eru í fyrsta lagi að ís-
lenska verði notuð á öllum sviðum
samfélagsins, í öðru lagi að ís-
lenskukennsla verði efld á öllum
skólastigum ásamt menntun og
starfsþróun kennara og í þriðja lagi
að framtíð íslenskrar tungu í staf-
rænum heimi verði tryggð. Tækni-
bylting gjörbreytir nú okkar dag-
lega lífi. Um leið og í því felast
spennandi tækifæri er sú þróun
einnig áskorun fyrir íslenskuna. Til
að mynda hefur snjalltækjabylt-
ingin aukið verulega aðgang að er-
lendu afþreyingarefni og upplýs-
ingaveitum. Til að íslenskan verði
áfram gjaldgeng og okkar sjálf-
sagða mál hafa stjórnvöld fjárfest í
máltækniáætlun fyrir íslensku.
Markmið hennar er að tryggja að
hægt sé að nota íslensku í sam-
skiptum við tæki og í allri upplýs-
ingavinnslu.
Sameiginlegt verkefni
Íslenskan opnar leið inn í fortíð-
ina með því að tengja okkur við
fólkið sem hér lifði áður og þann
menningarheim sem bókmennt-
irnar geyma – en hún opnar líka
leið út í heim því ef hugsun og
skilningur á móðurmálinu er frjór
og fjölbreyttur erum við betur í
stakk búin til þess að læra og með-
taka önnur mál og menningu. Það
eru forréttindi fyrir fámenna þjóð
að tala eigið tungumál og við ætl-
um að snúa vörn í sókn fyrir ís-
lenskuna. Þegar talið berst að
tungumálinu og fólk ræðir um
verndun íslenskunnar og menning-
ararfsins gleymum við því stundum
að tungumálið er í senn okkar verk
og verkfæri. Íslenskan lifir á með-
an við notum hana og nýtum í öll-
um okkar daglegu störfum. Við
höfum val um að efla hana og
styrkja á hverjum einasta degi. Það
er ekki flókið verkefni en kallar á
ákveðna viðhorfsbreytingu. Við
berum öll sameiginlega ábyrgð á
framtíð tungumálsins og ég bind
vonir við að með Húsi íslenskunnar
muni rannsóknir og miðlun á því
sviði eflast og dafna, okkur öllum
til heilla.
Eftir Lilju
Alfreðsdóttur » Það eru forréttindi
fyrir fámenna þjóð
að tala eigið tungumál og
við ætlum að snúa vörn í
sókn fyrir íslenskuna.
Lilja Dögg
Alfreðsdóttir
Höfundur er mennta- og
menningarmálaráðherra.
Hús þjóðarinnar – hús íslenskunnar