Fréttablaðið - 05.10.2019, Blaðsíða 16

Gunnar
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir FRAMKVÆMDASTJÓRI: Jóhanna Helga Viðarsdóttir RITSTJÓRAR: Davíð Stefánsson david@frettabladid.is, Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is,
MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is FRÉTTABLAÐIÐ.IS: Sunna Karen Sigurþórsdóttir sunnak@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 85.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Mín skoðun Sif Sigmarsdóttir

Baráttan
gegn göngu-
götum í
miðbænum
er dæmd til
að mistakast.
Kolbrún
Bergþórsdóttir
kolbrunb@frettabladid.is
Fortíðarþrá einkennir hörðustu andstæð­inga göngugatna í miðbænum. Draumsýn þessara einstaklinga er að aðstæður verði eins og þær voru á þeim tíma þegar fjarska auðvelt var að keyra niður Laugaveg, fá þar bílastæði og skreppa í búð. Keyra svo
aðeins neðar og leggja bílnum þar og skreppa í enn
aðra búð. Lítið þurfti að ganga, bara út úr bílnum og
inn í búð og svo út úr búð og aftur í bílinn og í næstu
búð. Sannarlega draumalíf bíleigandans. Ekkert
óþarfa labb – þarfasti þjónninn tryggði það.
Þessir tímar eru ei meir – blessunarlega. Reyndar
var umfangsmikil bílaumferð í miðbænum látin
viðgangast alltof lengi, með tilheyrandi öngþveiti,
mengun og hávaða. Þá var eins og menn væru enn
með hugann við gamla tímann þegar fámennið var
slíkt að allir gátu farið ferða sinna á bílnum á auðveld­
an hátt. Mannfjölgun með aukinni bílaumferð gefur
ekki lengur rými fyrir leiðangra eins og þá. Miðborg
með bílamergð verður heldur aldrei aðlaðandi. Það er
staðreynd en ekki falsfrétt illa meinandi meirihluta
borgarstjórnar.
Draumurinn um miðbæ þar sem bíleigendur geta
athafnað sig að vild er því tálsýn. Meirihluti borgar­
stjórnar gerir sér grein fyrir þessu. Þar er raunsæi
við völd. Um leið er auðvelt að hafa samúð með því
að meirihlutann skorti þolinmæði gagnvart óraun­
hæfum sjónarmiðum þeirra sem hatast við göngu­
götur, sjá engan sjarma við þær og telja þær ekki eiga
heima í miðbænum.
Hin þrjóskufulla þrá eftir því að hverfa til gamalla
tíma einkennir Miðbæjarfélagið sem á dögunum birti
auglýsingu í fjölmiðli til að leggja áherslu á andstöðu
sína við breytingu Laugavegar í göngugötu. Kappið
var reyndar slíkt að á listanum voru nöfn rekstrar­
aðila sem síðar könnuðust alls ekki við að hafa lagt
samþykki sitt við boðskapinn.
Baráttan gegn göngugötum í miðbænum er dæmd
til að mistakast. Hún er tímaskekkja og hugsunin á
bak við hana byggist á fortíðarþrá og er algjörlega
úr takti við alla skynsemi. Það er furðulegt að stór
hópur vilji byggja upp miðbæ þar sem áherslan er á
bíla umferð. Umhyggjan fyrir þægindum þeirra sem
unna bíl sínum hugástum er að leiða þennan hóp á
villigötur. Þegar kemur að uppbyggingu miðbæjarins
þá eiga þessar áherslur alls ekki heima þar.
Reyndar er það svo að grátkór bíleigenda sem telja
sig eiga rétt á því að komast allra sinna ferða nákvæm­
lega þegar þeim hentar er orðinn ansi hvimleiður.
Þeim finnst svívirðilega á sér brotið lendi þeir í
umferðarteppu á háannatíma og krefjast úrbóta og
það strax. Ekkert þýðir að segja þessu fólki að fara í
strætó – það hryllir við tilhugsuninni. Sennilega þýðir
ekki heldur að benda því góðfúslega á að þegar bíla­
eigendur leggja af stað í bíl sínum á sama tíma sé óhjá­
kvæmilegt að einhverjar tafir verði á ferð þeirra. Þeim
þykir það stórkostlegt óréttlæti. Staðreyndin er hins
vegar sú að slíkar tafir liggja í augum uppi og eru ekki
stórmál. Taumlaus bílaást kostar einfaldlega sitt.
Tálsýn
Tíu ár eru síðan kenning blaðamannsins Malcolm Gladwell tröllreið popp­vísindaheiminum og breytti því hvaða augum við lítum velgengni. Í
bókinni Outliers: The story of success fjallaði Glad­
well um rannsókn sem átti að sýna fram á hina einu
réttu leið til að ná árangri. Formúlan var einföld.
Til að slá í gegn þurfti maður aðeins að æfa sig í tíu
þúsund klukkustundir. Hvort sem um var að ræða við­
skiptajöfra, íþróttafólk, listamenn, vísindamenn eða
glæpamenn tók það viðkomandi tíu þúsund klukku­
stundir að komast til metorða á sínu sviði. Máli sínu
til stuðnings nefndi Gladwell ýmis dæmi. Bítlarnir
urðu ekki heimsfræg hljómsveit fyrr en þeir höfðu
spilað á 1.200 tónleikum í tíu þúsund klukkustundir
í Hamborg í Þýskalandi. Mozart varð ekki almenni­
legt tónskáld fyrr en hann hafði æft tónsmíðar í tíu
þúsund klukkustundir. Bill Gates eyddi tíu þúsund
klukkustundum af unglingsárum sínum í að forrita
á frumstæða tölvu sem hann fékk aðgang að í gagn­
fræðaskólanum sínum.
Rannsóknin sem fullyrðing Gladwells er byggð á
var gerð árið 1993 í Tónlistarakademíunni í Berlín.
Hópi nemenda var skipt í þrennt eftir getu: 1) Þeir
sem talið var að yrðu fremstir á sínu sviði. 2) Þeir sem
gætu orðið góðir. 3) Þeir sem myndu aldrei starfa sem
tónlistarmenn. Niðurstaða rannsóknarinnar var skýr:
Æfingin skapar meistarann. Niðurstöðurnar sýndu að
þeir í fyrsta flokknum höfðu þegar æft sig í tíu þúsund
klukkustundir, þeir í öðrum flokknum átta þúsund
og þeir í þeim þriðja fjögur þúsund. Enginn var svo
náttúrulega góður að komast í flokk eitt án æfingar.
Enginn var svo hæfileikalaus að enda í flokki tvö eða
þrjú þrátt fyrir að hafa æft í tíu þúsund klukkustundir.
En rannsóknin var fúsk. Í grein í nýjasta hefti
vísindaritsins Royal Society Open Science hrekur sál­
fræðiprófessor við Case Western Reserve háskólann í
Bandaríkjunum niðurstöðurnar. Brooke Macnamara
segir aðferðafræðina hafa verið meingallaða. Ekki nóg
með það. Þegar Macnamara og samstarfsfólk hennar
endurtóku upphaflegu rannsóknina kom í ljós að þeir
sem sköruðu fram úr æfðu sig í færri klukkustundir en
eftirbátar þeirra.
Kenning Malcolm Gladwell er fallin. Heimsbyggðin
hefur orðið af grípandi sjálfsræktar­heilræði sem
grópa má í segul og hengja á ísskápinn. En úr ösku
lífsreglunnar um 10.000 klukkustundirnar rís annað
hollráð.
Ertu á ketó? Ertu að íhuga að kaupa þér rafmagns­
bíl? Stærra hús? Bók um núvitund? Ertu að spá í
sparnaðarráð áhrifavalda Landsbankans? Eða að
hætta að borða brauð? Lastu grein í dag sem hófst á
orðunum „tíu ráð til að …“? Ertu að fasta? Íhuga að
flytja til útlanda?
Hvers vegna vorum við svona móttækileg fyrir
kenningu Gladwell um velgengni? Hvað útskýrir
vinsældir hugmyndarinnar um klukkustundirnar
10.000?
Brooke Macnamara segir einfaldleika hennar hafa
legið vinsældunum til grundvallar. „Ef maður æfir sig í
einhverju verður maður betri í því en maður var í gær,“
segir Macnamara. „En maður verður ekki sjálfkrafa
betri en nágranninn eða hinir nemendurnir í fiðlutím­
anum.“ Macnamara segir Gladwell „falla í þá gryfju að
leita að einni orsök fyrir flókinni mannlegri hegðun“
sem sé rökvilla. „Mannleg hæfni er flókin og fjöldi
þátta spilar inn í, bæði umhverfisþættir og erfðir.
Hvernig þessir þættir spila saman stýrir því hvernig
ólíkum einstaklingum reiðir af.“
Stærra hús er ekki lykillinn að hamingjunni; ekki
heldur bók um núvitund. Rafmagnsbíllinn er ekki
lausnin á loftslagsvandandanum og það er engin ein­
föld uppskrift að velgengni. Af misheppnaðri kenn­
ingu Gladwell um velgengni má þó kannski einmitt
læra mikilvæga lexíu um velgengni á öllum sviðum:
Varast ber einfaldar, algildar kenningar. Það er einföld
og algild kenning sem passar vel á ísskápssegul.
Einfaldar kenningar
holar@holabok.is — www.holabok.is
Afmælisrit til heiðurs
SIGMARI Ó. MARÍUSSYNI
Þann 8. mars 2020 á Sigmar Ó. Maríusson
gullsmiður (Siddi gull) 85 ára afmæli.
Þann dag kemur út bók um hann á vegum
Bókaútgáfunnar Hóla, skráð af Guðjóni Inga
Eiríkssyni, og verður hún í senn æviminningar
hans og afmælisrit.
Í bókinni verður svokölluð „Heillaóskaskrá“ og þar
getur fólk óskað honum heilla og jafnframt skráð
sig fyrir áskrift að bókinni.
Verð hennar, með sendingargjaldi og
virðisaukaskatti, verður kr. 7.500- og verður það
innheimt fyrirfram.
Skráning er á netfanginu: holar@holabok.is eða í
s. 557-5270. Henni lýkur 10. október.
Bókin verður send áskrifendum á
útgáfudaginn (afmælisdaginn).
5 . O K T Ó B E R 2 0 1 9 L A U G A R D A G U R16 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN
0
5
-1
0
-2
0
1
9

0
5
:1
1
F
B
1
0
4
s
_
P
1
0
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
8
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
0
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
1
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
3
F
3
-2
7
2
0
2
3
F
3
-2
5
E
4
2
3
F
3
-2
4
A
8
2
3
F
3
-2
3
6
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
A

F
B
1
0
4
s
_
4
_
1
0
_
2
0
1
9
C
M
Y
K