Hagskýrslur um sveitarsjóðareikninga - 01.05.1995, Side 33

Sveitarsjóðareikningar 1993
31
3. Bókhaldslykill sveitarfélaga, úrvinnsla gagna og skýringar við töflur
Local government chart of accounts, processing of data and explanatory notes to the tables
Bókhaldslykill Sambands íslenskra sveitarfélaga. í árs-
byrjun 1979 tók Hagstofan upp nýtt og breytt ársreiknings-
form sem var sniðið eftir nýjum bókhaldslykli fyrir sveitar-
félög. Var hann saminn af sérstakri bókhaldsnefttd á vegum
Sambands íslenskra sveitarfélaga í þeim tilgangi að koma á
samræmi í bókhaldi og reikningsskilagerð hjá sveitarfél-
ögum.
Grundvallarlykill hins samræmda bókhalds hefur 8 sæti.
Fyrstu tvö sæti hans sýna málaflokka og bókhaldseiningar
sveitarsjóðs. Þau eru bundin fyrir öll sveitarfélög. Næstu tvö
sæti eru notuð til sundurliðunar í deildir og starfsemisþætti.
Næstu þrjú sæti lykilsins (5.-7.) eru notuð til til að greina
útgjöld og tekjur á tegundir. Loks er síðasta sæti lykilsins
notað til flokkunar á tekjum og gjöldum á rekstur, gjald-
færða Qárfestingu eða eignfærða flárfestingu.
Arsreikningsform Hagstofu fylgir bókhaldslyklinum en
er ekki jafn sundurliðað. Það sýnir fyllstu sundurliðun á
fyrstu tvö sæti lykilsins og hið síðasta. Hins vegar er ekki
beitt fyllstu sundurliðun á 3. og 4. sæti og formið gerir ekki
ráð fýrir sundurliðun á tegundir samkvæmt 5.-7. sæti ly kilsins.
Eftirtöldum meginreglum er beitt í uppgjöri Hagstofunnar
um færslu bókhalds og reikningsskil sveitarfélaga.
Allar tekjur og gjöld sem tilheyra hverju uppgjörstíma-
bili, þ.e. almanaksárinu, eru færð á því tímabili án tillits til
hvenær greiðsla fer fram. Með öðrum orðum þá er um
svonefndan rekstrargrunn að ræða. Oinnheimtartekjur færast
til tekna á rekstrarreikningi og til eignar í efnahagsreikningi.
Á sama hátt færast ógreidd gjöld til gjalda í rekstrar-
reikningi og til skuldar í efnahagsreikningi.
í einu heildaryfirliti er nefhist rekstrar- og framkvæmda-
yfirlit er greint á milli rekstrar sveitarfélaga, gjaldfærðrar
fjárfestingar og eignfærðrar fjárfestingar þeirra. Á rekstur
færast allar tekjur og gjöld sem varða rekstur sveitarsjóðs.
Á gjaldfœrða fjárfestíngu færast útgjöld vegna allra fram-
kvæmda og eignabreytinga, sem ekki eru eignfærð í efna-
hagsreikningi. Þannig teljast liðir eins og götur, holræsi,
leikvellir, skrúðgarðar, innanstokksmunir og áhöld til gjald-
færðrar fjárfestingar. I tekjuhlið er færð bein þátttaka annarra
aðila í viðkomandi gjaldfærðri fjárfestingu svo sem gatna-
gerðargjöld og þéttbýlisvegafé. Til eignfœrðrarfjárfesting-
ar teljast útgjöld til kaupa á fasteignum, vinnuvélum, bílum
og vélasamstæðum. Þessar eignir eru færðar í eignahlið
efnahagsreiknings. Bein þátttaka annarra aðila í eignfærðri
fjárfestingu, t.d. framlög úr ríkissjóði, eru færð í tekjuhlið
eignfærðrar fjárfestingar. Ekki er reiknað með árlegri af-
skrift húseigna eða annarra varanlegra rekstrarfjármuna
sveitarsjóðs heldur er verðmæti eigna fært í samræmi við
mat eins og það er á hverjum tíma. Gert er ráð fyrir að
hreyting á matsverði sé fœrð á endurmatsreikning undir
liðnum eigið fé í efnahagsreikningi.
Breytingar ársreikninga sveitarfélaga 1990. I VIII.
kafla sveitarstjómarlaga nr. 8/1986 er fjallað um fjármál
sveitarfélaga. Reglugerð samkvæmt 81. gr. laganna, um
bókhald og ársreikninga sveitarfélaga, var sett á árinu 1989.
11. kafla reglugerðarinnar eru ákvæði um bókhald sveitar-
félaga. Þar segir m.a. að gefin skuli út handbók um reiknings-
hald sveitarfélaga og fyrirtækja þeirra þar sem fram komi
leiðbeinandi reglur um flokkun og greiningu á tekjum og
gjöldum, eignum og skuldum sveitarfélaga á hverjum tíma.
Slíkur bókhaldslykill fyrir reikninga sveitarfélaga hefur
eins og áður sagði verið í notkun frá reikningsárinu 1979.
Setning reglugerðarinnar breytti litlu hvað þetta varðar og
breytingar á málaflokkum rekstrar- og framkvæmdayfirlits
vom óverulegar.
I II. kafla reglugerðarinnar em ákvæði um ársreikninga
sveitarfélaga. I 9. gr. hennar segir að sveitarfélög, stofnanir
þeirra og fyrirtæki skuli beita eftirtöldum reikningsskilaað-
ferðum:
a) Sértæk reikningsskil fyrir sveitarsjóði og stofnanir
sveitarfélaga sem reknar em á sambærilegum grund-
velli.
b) Almennri reikningsskilaaðferð hjá fyrirtækjum í at-
vinnurekstri.
Með þessu er kveðið á um að reikningar sveitarsjóða eigi
að fylgja sértækri reikningsskilaaðferð en ekki almennri. Sú
stefna hafði áður verið tekin og með upptöku bókhalds-
lykilsins 1979 var stigið stórt skref í þá átt, sérstaklega hvað
varðar færslu bókhaldsins (rekstrar- og framkvæmdayfirlit
í stað hreins rekstrarreiknings), en í uppgjöri var í efnahags-
reikningnum áfram stillt upp samkvæmt almennri reiknings-
skilaaðferð (áhersla á eiginfjárstöðu frekar en peningalega
stöðu) og einföldu sjóðsstreymi.
I handbók bókhaldsnefndar Sambands íslenskra sveitar-
félaga, sem gefin var út samkvæmt reglugerðinni (Handbók
um bókhald og reikningsskil sveitarfélaga, nóvember 1991),
em sveitarfélög hvött til að endurskoða þær reikningsskila-
aðferðir sem beitt hafði verið hjá sveitarsjóðum og fyrir-
tækjum þeirra fram til ársins 1990. Til leiðbeiningar við
ákvörðun um val á reikningsskilaaðferð er meðal annars
bent á að rétt sé að hafa í huga hvort rekstraryfirliti sé ætlað
að gefa glögga mynd af hagnaði eða tapi á viðkomandi
tímabili og einnig hvort eiginíjárstaða í efnahagsreikningi
eigi að vera í samræmi við almennt viðurkenndar reiknings-
skilaaðferðir fyrirtækja í atvinnurekstri.
Bókhaldsnefndin gefur út eftirfarandi aðalreglur varð-
andi hvaða reikningsskilaaðferð skuli beitt hjá sveitarsjóði
og algengustu fyrirtækjum sveitarfélaga (Handbók, kafli 5.1
bls. 1);
Sveitarsjóður og fyrirtæki Reikningsskila-
aðferðir sbr. 9. gr.
- Sveitarsjóður sértæk
- Hafnarsjóður sértæk
- Vatnsveita sértæk
- Rafveita almenn
- Hitaveita almenn
- Félagslegar íbúðir sértæk
- Strætisvagnar almenn
- Félagsheimili sértæk
- Framkvæmdasjóður almenn
- Lífeyrissjóður - eftirlaunasjóður.... almenn