Vinnumarkaður - 01.06.1998, Blaðsíða 196

194
Greinargerð um aðferðir og hugtök
nærri eða hann man ekki eða veit ekki rétta svarið. Einnig
getur slíkt brottfall stafað af því að spyrlum hefur láðst að
leggja fram spuminguna eða gleymt að skrá svarið.
I stað þess að láta slíkt brottfall afskiptalaust hefur í þessari
skýrslu verið fyllt upp í öll ófullgerð svör með sérstökum
aðferðum. Þessar aðferðir eru aðallega tvenns konar. Annars
vegar hefur líklegt svar verið leitt af svörum annarra líkra
svarenda. Til dæmis hafa ónýt svör um vinnutíma verið
reiknuð með tilliti til dreifingar vinnutíma eftir kyni, starfs-
hlutfalli og starfsstétt. Hins vegar hefur líklegt svar verið leitt
af öðrum svörum sama einstaklings í sömu könnun eða úr
fyrri könnunum sem hann hefur tekið þátt í.
Aðrar skekkjur. Öðrum skekkjum má í grófiim dráttum
skipta í þrjá flokka. Skráningarskekkjur, úrvinnsluskekkjur
og sniðskekkjur.
Skráningarskekkjur. Spyrlar geta skráð svör viðmælenda
sinna ranglega, hlaupið yfir spurningar, ruglast í röð þeirra
eða umorðað þær þannig að spurt verði um annað en til stóð.
Einkum bar á slíkum vandamálum þegar notuð voru prentuð
spumingablöð.
I vinnumarkaðskönnunum Hagstofunnar er reynt að vinna
gegn þessu með því að ráða spyrla sem hafa reynslu frá fyrri
könnunum, þjálfa þá og fara vandlega yfir spumingalistann
áður en könnun hefst.
Úrvinnsluskekkjur. Skráningarskekkjur geta líka orðið
þegar handskrifaðar upplýsingar em skráðar í tölvur. Þessu
stigi í gagnaúrvinnslunni var sleppt frá og með nóvember
1992 þegar áðumefnt tölvuforrit var tekið í notkun. I þeirri
könnun og könnuninni í april 1993 var eigi að síður haldið
áfram að skrá upplýsingar um störf og atvinnugrein á
spumingablöð.
Skekkjur geta slæðst inn vegna flokkunar einstakra „opinna“
spuminga þar sem svörin em flokkuð eftir að viðtali lýkur. Hér
ber einkum að nefna flokkun á starfsstéttum, atvinnugreinum
og menntunarstigi. Slíkar skekkjur geta stafað af ófullnægjandi
upplýsingum í fmmgögnum, óljósum leiðbeiningum í
flokkunarkerfum og mistökum flokkunar-fólks.
Sniðskekkjur. Ofullnægjandi skipulagning og hönnun
könnunar getur leitt til niðurstaðna sem eru ekki í samræmi
við raunvemleikann. Orðalag spuminga getur valdið mis-
skilningi, mismunandi röð spuminga getur leitt til ólíkra
svara og reynsla svarenda af fyrri könnunum getur haft áhrif
á svör þeirra. Sé könnun ekki framkvæmd á sama hátt í hvert
skipti er hætta á að samanburður milli ára verði ónákvæmari
en ella. Hér verða nefnd þrjú dæmi um sniðskekkjur, orðalag
spuminga, mat á ársmeðaltölum og aðferðir við endumýjun
úrtaksins.
Orðalag spuminga. Til og með vinnumarkaðskönnun í apríl
1994 var „ólaunað skyldulið“ aðgreint í spumingum um
atvinnustétt með valkostinum „Vinnur við fyrirtæki fjölskyld-
unnar/með maka, foreldum eða bömum“. Þetta olli því að
sjálfstætt starfandi einstaklingar vom gjaman flokkaðir með
ólaunuðu skylduliði, einkum ef þeir litu svo á að rekstur þeirra
væri sameiginlegt verkefni ljölskyldunnar. Fránóvember 1994
var orðalagi valkostsins breytt þannig: „Vinnur við fyrirtæki
fjölskyldunnar án launa“. Auk þess vom spyrlum gefnar
sérstakar leiðbeiningar um hvemig greina ætti milli sjálfstætt
starfandi og ólaunaðs skylduliðs. Þessi breyting hafði það í för
með sér að ólaunuðu skylduliði „fækkaði“ úr u.þ.b. 2,6% í
u.þ.b. 1,1% af öllum starfandi.
ondly, the most probable response category has been de-
duced from other responses by the respondent either in the
same survey or other surveys in which he or she participated.
Other errors. Other errors are classified into three catego-
ries in this context: Interviewer errors, processing errors, and
design errors.
Intervíewer errors are those resulting from wrong re-
cording of answers, omission of questions, wrong routes in
the questionnaires or the rephrasing of questions by an
interviewer. These errors were more pronounced before the
computerisation of the interviewing process.
These errors have mainly been dealt with by hiring only
experienced interviewers, by interviewer training and spe-
cial meetings with interviewers before each survey.
Processing errors. Before computerisation of the survey
in November 1992, errors sometimes happened when data
from paper questionnaires were entered into computer files.
Coding of certain open questions, especially regarding occu-
pation, economic activity and educational level is also prone
to errors.
These errors have mainly been dealt with by using expe-
rienced coders, by careful editing of these variables and
systematic searches for inconsistencies.
Design errors. During the first three years, the question-
naire has undergone changes, although the main body of
questions has stayed the same. This is especially tme with
regard to the phrasing of certain questions and their se-
quence. During the period many questions have also been
added in order to conform more fully to the requirements of
the EEA agreement. Bias related to these sources is not
known. The following are three examples of known design
errors relating to wording of questions, the frequency of the
survey and annual estimates and the rotation scheme.
Wording of questions. Until April 1994 the sub-category
“unpaid family worker” was distinguished in the question-
naire by the wording “works at a family business/with
spouse, parents or children”. This led to confusion as to who
in the family business are self-employed and who are unpaid
family workers, notwithstanding the validity of this distinc-
tion in a modern society. Since November 1994 the sub-
category was rephrased to “works at a family business
without pay” and the interviewers were given special in-
structions as how to make the distinction. This resulted in a
“drop” in the number of unpaid family workers from ap-
proximately 2.6% to 1.1%.