Gistiskýrslur - 01.08.2000, Blaðsíða 9

Inngangur
Introduction
1. Gistináttatalning Hagstofu Islands
1. Overnight stays statistics
Gistiskýrslur 1999 er sjöunda ritið sem Hagstofan gefur út í
ritröðinni Gistiskýrslur. Ritið skiptist í tvo hluta, töfluhluta
og inngang. I inngangi ritsins eru yfirlitstöflur, sem sýna
helstu niðurstöður og þróun á milli ára, ásamt skýringartexta
og myndum. Yfirlitin ná sum hver aftur til ársins 1985 en þá
hófst gistináttatalning Hagstofunnar, en flest ná yfirlitin tvö
til fjögur ár aftur í tímann. Töflurnar í töfluhluta ritsins
innihalda eingöngu tölur frá árinu 1999, að undanskildum
töflum 24 og 25. í töfluhlutanum er talnaefnið sundurliðað
eftir landsvæðum, ríkisfangi og tímabilum.
Upplýsingaöflun Hagstofunnar fer þannig fram að gisti-
stöðum og öllum þeim sem selja gistiþjónustu eru send
skýrslueyðublöð til útfyllingar en á þau skal færa fjölda gesta
og gistinátta sundurliðaðan eftir ríkisfangi. Ríkisföngin eru
auk Islands 14 Evrópulönd, þaðan sem flestir ferðamenn
koma, Bandaríkin, Kanada og Japan. Aðrir gestir teljast aðrir
Evrópubúar eða íbúar annarra landa. Fram til ársins 1995
var einungis safnað tölum um fjölda gistinátta en í júní árið
1995 var auk þess byrjað að safna upplýsingum um fjölda
næturgesta. Byrjunarörðugleikar háðu talningu gestakoma
framan af og því var ekki hægt að birta tölur um þær fyrr en
frá og með árinu 1996.
Réttur Hagstofu til að krefja seljendur gistiþjónustu
upplýsinga er byggður á 10. gr. laga um veitinga- og gististaði
nr. 67/1985. Þar segir: „Rekstraraðilar, er undir þessi lög
falla, skulu veita stjórnvöldum upplýsingar skv. nánari fyrir-
mælum Hagstofu Islands. Slíkar upplýsingar skulu einungis
notaðar til könnunar og skipulagningar á ferðaþjónustunni
almennt og/eða rekstri veitinga- og gistihúsa sérstaklega sem
atvinnugreinar.“ I samræmi við þessa lagagrein og venjur
skuldbindur Hagstofan sig til að fara með alla vitneskju um
starfsemi einstakra gististaða sem trúnaöarmál og lætur
aðeins í té samandregnar upplýsingar í töflum.
Skýrslueyðublöð þau sem Hagstofan sendir seljendum
gistiþjónustu til útfyllingar eru þrjú. Tvö þeirra eru svokölluð
hjálparblöð, annað er fyrir gestakomur en hitt fyrir gistinætur.
Þessi blöð eru einungis ætluð til notkunar á gististöðunum
og er hægt að fylla þau út eftir hvern dag. Þriðja eyðublaðið
„Gistiskýrsla til Hagstofu" er eina blaðið sem senda skal
Hagstofunni. A það skal færa samtölur mánaðarins af hjálpar-
blöðunum ásamt upplýsingum um gistirými. Eyðublöðin eru
einnig til í tölvutæku formi fyrir töflureikni (Excel).
2. Flokkun gististaða
2. Classification oftourist accommodation
Gistiþjónusta í landinu er fjölbreytt. I úrvinnslu Hagstofunnar
er henni skipt í sex meginflokka.
Fyrsti flokkur er hótel og gistiheimili. Nánar tiltekið hótel,
hótelíbúðir og gistiheimili starfandi allt árið, sumarhótel og
sumargistiheimili. í þessum flokki eru öll hótel og gistiheimili
sem eru með sérstaka gestamóttöku og bjóða upp á lágmarks
hótelþjónustu, þ.e. dagleg þrif á herbergjum og salernum.
Auk þess eru í þessum flokki gistiheimili þar sem gistirými
er 16 rúm eða fleiri og/eða 8 herbergi eða fleiri. Þessi
viðmiðun er samkvæmt 26. gr. reglugerðar nr. 288/1987 um
veitinga- og gististaði. Þessi flokkur gistiþjónustu tekur til
mest allrar gistiþjónustu í landinu. Tveir þriðju hlutar
gistinátta sem gistináttatalning Hagstofunnar nær til eru á
gististöðum í þessum flokki. Arið 1997 var fyrst byrjað að
flokka þá gististaði sérstaklega sem uppfylla skilyrði um
aðbúnað og þjónustu til þess að geta kallast hótel. Á hóteli
er gestamóttaka opin allan sólarhringinn og morgunverður
framreiddur. Fullbúin snyrting skal vera á a.m.k. 75%
herbergja.
Annar flokkur gististaða er orlofshúsabyggðir. Þá er átt
við sumarhúsa- eða smáhýsahverfi með a.m.k. þremur
húsum. Umfang orlofshúsagistingar er mun umfangsmeira
en heimagistingar í þeim tilvikum þegar þessar tvær tegundir
gistingar eru reknar samhliða. Einungis er átt við sumarhús
sem leigð eru út í hagnaðarskyni, ekki t.d. sumarhús stéttar-
og starfsmannafélaga. Hús innan orlofshúsabyggða sem eru
leigð út til stéttar- og starfsmannafélaga eru ekki heldur
meðtalin.
Þriðji flokkur gististaða er heimagististaðir. Fram til ársins
1995 var hluti þessa flokks kallaður bœndagististaðir en var
þá skipt í annars vegar hótel eða gistiheimili og hins vegar
heimagististaði. Fyrrum bændagististaðir, sem voru árið 1995
með gistirými við áðumefnd viðmiðunarmörk eða stærra,
flokkast nú sem hótel eða gistiheimili, hinir minni sem
heimagististaðir. Til heimagististaða telst öll gisting á
einkaheimilum hvort sem er í kaupstöðum eða á sveitabýlum.
Bændur eru ósjaldan með eitt til tvö sumarhús að auki og
þar sem erfitt hefur reynst að fá þessa gistingu nákvæmlega
sundurliðaða frá hinni hefðbundnu heimagistingu er sú
gisting talin með heimagistingunni. Leigi bændur sumarhús
sín út til stéttar- eða starfsmannafélaga er sú gisting ekki
meðtalin hér.
Fjórði flokkur gististaða er farfugiaheimili. Farfugla-
heimili bjóða upp á gistingu í rúmum með sæng og kodda
en gestir þurfa að hafa með sér sængurföt eða leigja þau á
staðnum. Gestir geta einnig notað eigin svefnpoka. Öll
farfuglaheimili eru í Bandalagi íslenskra farfugla sem á aðild
að Alþjóðasamtökum farfugla (IYHF).
Fimmti flokkur gististaða er svefnpokagististaðir. Þeir geta
verið sumarhótel, félagsheimili og skólar sem selja gistingu
í svefnpokum á gólfdýnum í stórum vistarverum. Ýmis
gistiheimili bjóða upp á svefnpokagistingu í rúmum en sú
gisting telst með gistingu í uppbúnum rúmum gistiheimila-
nna.
Sjötti flokkur gististaða er tjaldsvœði og skálar. Til hans
teljast öll tjaldsvæði og gistiskálar þar sem er varsla og/eða
gjaldtaka. Fram til ársins 1998 voru skálar og tjaldsvæði á