Útvegur - 01.08.2001, Page 44

42
Afli og aflaverðmæti
þó yfirleitt um eða yfir 1,5 milljónir tonna og fer ekld niður
fyrir milljón tonn nema árin 1982 og 1983 er loðnuveiðar
brugðust algjörlega og voru stöðvaðar. Arið 1991 brást
loðnuveiðin aftur og náði heildaraflinn þá rétt ríflega milljón
tonnum. A mynd 5.1 sést einnig hver þróunin hefur verið á
veiðum íslendinga á fjarlægum miðum. Þær jukust jafnt og
þétt á árunum 1993-1996 en fóru minnkandi næstu þrjú ár og
voru komnar niður í s vipað hlutfall af heildarafla og þær voru
þegar þær hófust aftur að einhverju ráði árið 1993. Það ár
veiddist um 12.000 tonn af afla íslenskra fiskiskipa á
fjarlægum miðum, en 14.000 tonn árið 1999. Nú bregður
hinsvegar svo við að afli íslendinga af fjarlægum miðum
stekkur upp í rúm 90.000 tonn og skýrist sú mikla aukning af
stórauknum kolmunnaafla.
5.2 Hlutur tegunda
5.2 The species
Á mynd 5.2 sem sýnir tegundaskiptingu heildarafla, sem og
á mynd 5.3 um hlutfallslega skiptingu heildarafla áranna
1997-2000. kemur mjög vel fram hversu uppsjávarfiskur,
aðallega loðna, er stór hlutur af heildarafla íslenskra fiskiskipa.
Alls voru um 73% heildarafla ársins 2000 uppsjávarfiskur,
nokkru meira en á árunum 1998-1999 en svipað og á árinu
1997. Hlutfall botnfisks var um 23% í magni árið 2000, var
28% árið 1999. Þetta stafar hvorutveggja af minnkandi
botnfisksafla og auknum uppsjávarafla. Flatfisksaflinn dróst
enn saman og er nú um 1,5% af heildarafla ársins 2000,
samanborið við tæplega 2% af heildarafla ársins 1999.
Hlutfall skelfisks og krabbadýra, sem var rúm 5% af heildar-
afla ársins 1999, lækkar um helming í ár og hefur lækkað
undanfarin ár.
Þegar tegundaskipting er athuguð með hliðsjón af
aflaverðmæti fæst nokkuð önnur mynd en þegar magnið eitt
er skoðað. Uppsjávarfiskur, sem var um 73% af heildarafla
ársins 2000, skilar ekki nema rétt tæplega 12% af heildar-
verðmæti aflans. Botnfiskaflinn skilar hins vegar tæpum
73% verðmætanna en einungis um 23% af magninu og
flatfiskaflinn skilar tæplega 8% í krónum en aðeins 1,5% í
kílóum upp úr sjó. Svipaða sögu er að segja af skelfisk- og
krabbadýraaflanum en verðmæti hans var tæp 8% af
heildaraflaverðmætinu árið 2000 en hlutfall hans í heildarafla-
magninu nemur rúmum 2%.
Þorskur er langverðmætasta fisktegundin og nam verðmæti
hans 25,7 milljörðum króna árið 2000 sem eru um 43% af
heildarverðmæti afla íslenskra fiskiskipa. Næst verðmætasta
fisktegundin er karfi (að meðtöldum úthafskarfa) með 8,4
milljarða króna, (14%), þá næst ýsa með 5,5 milljarða, (9%).
Rækja kemur þar á eftir með um 4 milljarða króna (7%).
Loðna skilaði 6% aflaverðmætisins en aðrar tegundir nokkru
minna.
Heildaraflaverðmæti til útgerðarinnar nam 60,4 milljörðum
króna árið 2000 sem er það sama og frá þvf árið á undan,
heildarafli í tonnum jókst hins vegar um 14%.
Þegar hlutur fiskmarkaða er skoðaður liggur beint við að
draga frá uppsjávaraflann því að hann fer nánast aldrei um
markað þó að í reynd sé t.d. loðnan á hörðum uppboðsmarkaði.
Sala á loðnu fer fram á fjarskiptamarkaði en ekki á
staðbundnum markaði. Einnig er dreginn frá afli vinnsluskipa
og afli af fjarlægum miðum, sem kemur mestallur unninn á
land, svo og sá afli sem siglt er með beint á erlendan markað.
Þegar þetta hefur verið gert er eftir um 360 þús. tonna
heildarafli sem annað hvort fer á markað eða beint til vinnslu
innanlands. Árið 2000 voru 100 þús. tonn seld á markaði, eða
um 28%. Ef þetta magn er reiknað sem hlutfall af afla af
íslandsmiðum, utan uppsjávarafla, er það um 19% heildar-
aflans.
Mynd 5.2 Heildarafli íslenskra fiskiskipa eftir fisktegundum 1997-2000. Afli af öllum miðum
Figure 5.2 Catch oflcelandic vessels 1997-2000 by species. Catch from all fishing grounds
u 1997
□ 1998
□ 1999
■ 2000
Þorskur Ýsa Ufsi Karfi og Grálúða Loðna Síld og norsk- Rækja Annað
Cod Haddock Saithe úthafskarfí Greenland Capelin íslensk síld Shrimp Other
Redfish and halibut Herring and species
Oceanic Atlantic-
redfish Scandian
herring