Hlynur - 15.06.1995, Blaðsíða 3

Forustugrein
1. tölublað - 43. árg. 1995
EFNISYFIRLIT
..................................... Bls.
Forustugrein ....................... 3
Rætt viö Sigurð Markússon
stjórnarformann Sambandsins... 5
Saga Kaupfélags Þingeyinga ... 8
Rætt við Þorgeir Hlöðversson
kaupfélagsstjóra á Húsavík ........ 11
Héraðsskógar 5 ára ................ 15
Hlynur kynnir
íslenska framleiðslu ........... 19-25
Krossgáta.................... 27
Útgefandi:
Landssamband íslenskra
samvinnustarfsmanna
Ritstjóri:
Gylfi Gröndal
Framkvæmdastjórn á útgáfu,
dreifing og innheimta:
Hænir sf.
Guðmundur H. Jóhannesson
Áslaug G. Nielsen
Hamraborg 5
200 Kópavogur
Sími 564 1816 • Fax 564 1526
Umbrot:
Sverrir Sveinsson setjari
Sími / fax 567 3359
Prentun:
Borgarprent hf.
Skipholti 11-13
Sími 561 0022 • Fax 561 0032
Mynd á forsíðu:
Þverá í Laxárdal, S-Þingeyjarsýslu,
þar sem fyrsta kaupfélagið
var stofnað 1882.
Myndina tók
Vigfús Hallgrímsson kennari 1991
Svör vib brennandi
spurningum
Þær sviptingar, sem leiddu til þess að Samband
íslenskra samvinnufélaga hætti öllum rekstri
sínum, hljóta að teljast mestu og sögulegustu
tíðindi í íslenskri viðskiptasögu hin síðari ár.
Stærsta fyrirtæki landsins í áraraðir er horfið af
sjónarsviðinu, og nýreistar og glæsilegar höf-
uðstöðvar þess við Kirkjusand hafa skipt um
eigendur. Hundruð starfsmanna misstu óvænt
atvinnu sína; margir höfðu hvergi unnið um
sína daga nema hjá Sambandinu og áttu fá ár
eftir af starfsævi sinni.
Samvinnumenn fylgdust að sjálfsögðu með
þessum ótíðindum jafnóðum og þau gerðust í
frásögnum fjölmiðla, en túlkunin var ærið misjöfn og ekki alltaf hlutlaus.
Engu var líkara en sumir hlökkuðu yfir örlögum risans í íslensku viðskipta-
lífi sem stóð nú á brauðfótum og riðaði til falls.
Þrátt fyrir fréttir fjölmiðla var mörgum spurningum ósvarað varðandi
fall Sambandsins í hugum samvinnumanna. Hvað gerðist í raun og
veru? Voru engar færar leiðir til bjargar? Hvenær hófst sú óheillaþróun
sem leiddi til rekstrarstöðvunar? Átti hún sér langan aðdraganda eða
gerðist hún skyndilega og kom forráðamönnum í opna skjöldu?
í þessu hefti Hlyns birtist ítarlegt viðtal við Sigurð Markússon, stjórnar-
formann Sambandsins, og þar svarar hann skilmerkilega nokkrum af
þeim spurningum sem heitast hafa brunnið á vörum samvinnumanna.
Varðandi aðdragandann kemst Sigurður meðal annars þannig að orði:
„Rekstrarörðugleikar Sambandsins áttu sér langan aðdraganda í þeim
skilningi að ýmsar deildir höfðu lengi verið reknar með tapi eða þá með
mjög litlum eða engum hagnaði. Innflutningsdeildin hafði löngum ver-
ið einn af burðarásunum í rekstrinum, en á síðustu árum áratugarins 80
til 90 snerist afkoma hennar yfir í hrikalegt tap. Eg tel að þessi sveifla
hafi orðið Sambandinu þyngri í skauti en nokkurt annað áfall sem það
varð fyrir."
Um langt skeið þótti heppilegast að þrjú rekstrarform fyrirtækja fengju
að þrífast hlið við hlið: Opinber rekstur ríkis eða sveitarfélaga, sam-
vinnurekstur og einkarekstur. Nú er sú skoðun hins vegar útbreidd að að-
eins einkarekstur eigi rétt á sér, og er í því efni skemmst að minnast
einkavæðingar ríkisfyrirtækja sem unnið er markvisst að um þessar
mundir.
Það er því tímanna tákn að mörg fyrirtæki, sem áður voru hluti af rekstri
Sambandsins, eru nú rekin sem hlutafélög. Um þau farast Sigurði Mark-
ússyni orð á þessa leið:
„Ég er bjartsýnn á framtíðargengi þeirra félaga sem nú eru að hasla sér
völl og rekja ættir sínar til hinna gömlu aðaldeilda Sambandsins. Hjá
sumum þeirra hafa umskiptin úr einu félagsformi yfir í annað valdið
byrjunarörðugleikum, en þessir örðugleikar sýnast nú vera að baki."
G. Gr.
Hlynur • ©