Tímarit Máls og menningar - 01.11.2004, Blaðsíða 96

Bókmenntir
sækir hann heim fursta, kónga, hertoga, skáld og listamenn. Hann er upp undir
eitt ár í lengstu ferðunum og leitar sífellt lengra frá Danmörku, kemst til Austur-
landa nær og dreymir meira að segja um að fara til Ameríku. Jens Andersen
leitar sem fyrr fanga í dagbókum, bréfum og ævisögum samferðamanna skálds-
ins og gefur glögga mynd af ferðalangnum og gestinum Andersen, sem var hald-
inn þvílíkri útþrá að henni varð að svala um leið og vora tók. Ferðalögin voru
fyrir honum sem „andleg námsár“, leið til að öðlast þroska. Ferðabækurnar urðu
margar, auk þess sem margar skáldsagnanna og mörg ævintýranna gerast á
framandi slóðum, og ferðalögin voru stöðug leit að samhengi, því fyrir H.C.
Andersen var lífið landkönnun.
Ráðgátan H.C. Andersen
Öllu þessu tekst Jens Andersen að miðla á þann hátt að maður getur ekki annað
en látið heillast af þessum ótrúlega sjálfsupptekna manni, þessari þversagna-
kenndu persónu sem nærðist á sambandinu við annað fólk en varð með árunum
sífellt sjálfhverfari. Manni sem þráði aðdáun og viðurkenningu annarra en neit-
aði jafnframt að láta af sérkennum sínum og hafði þor til að standa með sjálfum
sér og segja „takið mér eins og ég er“. Yfirsýn Jens Andersens er mikii, aðföngin
sömuleiðis og myndin sem lesandinn fær af skáldinu og verkum hans er svo
samsett og flókin að maður hugsar eins og H.C. Andersen sjálfur - hvílík ráðgáta
var þessi maður.
Gauti Kristmannsson
Hvaðan kemur íslenskt dulsæi?
í 2. tölublaði hins nýendurreista Tímarits Máls og menningar birti Hólmfríður
Garðarsdóttir greinina „Dulmagn Vigdísar. Latneskt-amerískt töfraraunsæi eða
alíslenskt dulsæi í verkum Vigdísar Grímsdóttur“. Hólmfríður vill með grein
sinni, sýnist mér, hrekja þá hugmynd að flokka megi verk Vigdísar Grímsdóttur
undir það sem kallað hefur verið töfraraunsæi á íslensku og hefur einkum verið
tengt suður-amerískum bókmenntum sem fengu byr undir báða vængi með
meistaraverkum Gabriels García Márquez og nóbelsverðlaunum hans.
Það er vissulega þarft að minna á að í bókmenntafræðunum sé ekki heppilegt
að nota einfalda stimpla yfir flókin fyrirbæri, en aftur á móti verður mönnum
að leyfast að nota hugtök sem nokkurt samkomulag er um í orðræðunni, ef þeir
geta fært sæmileg rök fyrir því. Ég nefni þetta vegna þess Hólmfríður leggur í
gagnrýni sinni út af stuttum ritdómi mínum í Víðsjá Ríkisútvarpsins fyrir jólin
2002 og finnst mér hún kannski gera meira úr mínum þætti en rétt er, því bæði
er það svo að ég er engan veginn fyrstur eða einn um að nota þessa skilgreiningu
94
TMM 2004 • 4