Tímarit Máls og menningar - 01.11.2004, Blaðsíða 74

Dagný Kristjánsdóttir
móður sína eins og Stína og Jonni í Týndu augunum. Ferðin til goð-
heima, prófraunir, barátta og sigrar eiga að endurspegla eins konar innra
ferðalag sem á að vinna úr sorginni og missinum, en þroskasaga Hildar
týnist í fýrirbærafræði goðafræðinnar.
Valkyrjurnar halda að Hildur sé völva en lesandi heldur að þetta ætli
að verða ein af þeim sögum þar sem aðalpersónan tímaflakkar aftur til
eldri tímaskeiða og grípur inn í gang mála þannig að sagan breytist og
verður önnur. Þetta er óhemjuvinsælt núna bæði í barna- og unglinga-
bókum og fullorðinsbókum og kvikmyndum sem fást við afstæði tíma,
rúms og minninga. En Flildur breytir ekki gangi mála í goðheimum, og
þegar hennar tími kemur rankar hún við sér á bakka árinnar við hylinn
og yfir henni stendur sakbitinn strákahópurinn.
Sagt hefur verið að allar bækur hafi fólgið í sér kennslu- eða boðunar-
hlutverk (didactic) í þeim skilningi að tungumálið er samskiptatæki
hvort sem mönnum líkar það betur eða verr og allir höfundar eru að
segja eitthvað við aðra með bókum sínum. Barnabækur hafa alltaf boð-
unar- eða kennsluhlutverk af því að markhópurinn er afmarkaður og
höfundarnir verða að taka tillit til æsku hans og velferðar. Það setur text-
anum ákveðnar skorður sem fullorðinsbækur eru ekki bundnar af.
Góðar barnabækur fræða börnin og skemmta þeim um leið. Ef fyrri þátt-
urinn verður of ríkjandi verður sagan leiðinleg og svar barnsins við því
er afar skýrt - það hættir að lesa og biður um aðra bók. í fantasíunni
verða allir þræðir að koma saman í söguþræðinum og viðbrögðum per-
sónanna. Valkyrjur er skemmtileg bók en háskalega nærri því að verða
kennsluhlutverkinu að bráð vegna þess að inn í hana er tekið of mikið
efni úr goðafræðinni, of margt þarf að útskýra.
Litla prinsessan
Eins og Hildur í Valkyrjunum og Stína í Týndu augunum er Eyjadís
Unnar Þóru Jökulsdóttur (Mál og menning) móðurlaus en faðir hennar
hugsar um hana og elskar hana á sinn hátt. Hún er prinsessan hans og
allir karlarnir sem vinna í bátasmíðastöð hans eru henni góðir. Eyjadís er
einmana barn og á sér yfirskilvitlega vinkonu og „mentor“ sem hún
kallar Álfu. Hún er líka smáskotin í strák í hverfinu sem heitir Bjössi.
Annars er „hverfið“ ekki annað en kofaþyrping kringum bátasmíðastöð
sem er umkringd girðingu.
Lífið þar væri ekki sem verst ef faðir Eyjadísar væri glaður en hann er
það ekki. Hann á sér engan draum. Því leggur Eyjadís af stað ásamt
Bjössa í ferðalag til að fmna draum föðurins. Þau bregða sér í höfrunga-
72
TMM 2004 • 4