Morgunblaðið - 04.12.2019, Qupperneq 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. DESEMBER 2019
Í Krakkafréttum 11.
nóvember sl. fjölluðum
við um það að 30 ár eru
liðin frá falli Berlínar-
múrsins. Í grein í
Morgunblaðinu 29.
nóvember kveður
Björn Bjarnason, fv.
ráðherra, okkur hafa
þar haft „ásetning um
að færa söguna í nýjan
búning“. Máli sínu til
stuðnings vitnar hann í
texta úr þættinum þar sem sagt er:
„Höfuðborginni í Berlín var líka
skipt í tvennt og árið 1961 var reist-
ur múr til að aðgreina borgarhlut-
ana. Það var líka gert til að koma í
veg fyrir að fólk flyttist á milli, aðal-
lega frá austri til vesturs.“
Það er flókið og vandmeðfarið
hlutverk að einfalda fréttir fyrir
börn, ekki síst þegar þær fjalla um
viðkvæm og/eða pólitísk málefni.
Eitt af því sem við leitumst við að
gera er að skýra fréttir á þann hátt
að við skiljum krakkana ekki eftir
með vandamál heimsins á herðum
sér. Þetta gerum við til dæmis með
því að enda alvarlegar fréttir á ein-
hverju jákvæðu, eins og hverjir séu
að hjálpa eða reyna að laga það
ástand sem fréttin fjallar um.
Hver krakkafrétt er yfirleitt ein
mínúta að lengd. Það þýðir að stór
hluti af því sem við gerum er að
ákveða hverju við sleppum. Það get-
ur verið mjög erfitt að ákveða slíkt
þegar frá mörgu er að segja. Þegar
við nefnum hugtök þarf að fylgja
þeim skýring þar sem við gerum
aldrei ráð fyrir að áhorfendur okkar
viti fyrirfram hvað þau þýða.
Stundum verður það til þess að við
sleppum því að nefna einhver hug-
tök eða umorðum ef við
höfum ekki tíma til að
útskýra þau líka.
Ég skil vel og finnst
mjög eðlilegt að það
séu skiptar skoðanir
um hvað eigi að koma
fram í svona umfjöllun.
Einmitt þess vegna
reynum við að vera
varkár í orðalagi. Á
hinn bóginn átta ég
mig ekki á því hvaða
hag við í Krakka-
fréttum ættum að hafa
af því að reyna að „færa söguna í
nýjan búning“ og það var svo
sannarlega ekki ásetningurinn í
fréttinni um Berlínarmúrinn.
Það gleður mig að vita að fv. ráð-
herra horfir á Krakkafréttir og læt-
ur sig þær varða og ég þakka honum
umræðuna, gagnrýnina, áhorfið og
áhugann.
Fyrir Björn og aðra þá sem mögu-
lega eru ósáttir við fréttina mæli ég
með því að prófa að skrifa pólitískt
hlutlausa frétt um þetta fyrir börn,
þar sem allt sem þið mynduð vilja að
kæmi fram í henni komi fram með
130-150 orðum. Ef einhver gerir það,
endilega sendið okkur. Hver veit,
kannski yrði hún að krakkafrétt.
Vandasamt að
skrifa einfaldar
Krakkafréttir
Eftir Ísgerði
Gunnarsdóttur
» Það gleður mig að
vita að fv. ráðherra
horfir á Krakkafréttir
og lætur sig þær varða
og ég þakka honum um-
ræðuna, gagnrýnina,
áhorfið og áhugann.
Ísgerður
Gunnarsdóttir
Höfundur er Krakkafréttamaður.
isgerdur@ruv.is
Þvert yfir sjón-
varpsskjáinn er texti
um að ekkert annað
land í Evrópu skili
jafn mörgum líkum
ungra manna í skot-
árásum og Svíþjóð.
Sprengjuárásir hafa
tvöfaldast á einu ári
og Stefan Löfven for-
sætisráðherra er
spurður hvort hann
telji að stríður
straumur innflytjenda eigi þátt í
hrikalegri ímynd Svíþjóðar sem
núna berst út um allan heim: „Nei,
þótt engir innflytjendur hefðu
komið, þá væri ástandið eins miðað
við sömu efnahagsforsendur.“
Samkvæmt forsætisráðherranum
fæðir fátækt sjálfkrafa af sér
glæpamennsku, sprengjuódæði,
skotbardaga og morð í stórum stíl.
En það virðist bara gilda í Svíþjóð.
Af hverju hefur ríkisstjórnin þá
ekki gert meira til að koma í veg
fyrir glæpina?: „Enginn sá þetta
koma.“
Skv. fjölmiðlum fækkar þeim
stöðugt sem eru sammála foringja
sænskra sósíaldemókrata. Mynd
þeirra af ástandinu fer ekki saman
við mynd almennings. 88% Svía
telja að ofbeldið eigi eftir að vaxa
eða vera í sama mæli eftir sex
mánuði. Einungis 8%
trúa loforði Löfvens
um að leysa málin á
þeim tíma. Svíar eru
langþreyttir á svikn-
um loforðum ríkis-
stjórnarinnar um að
taka ekki á móti ísl-
ömskum vígamönnum,
að fangelsa þjóð-
hættulega leiðtoga ÍS-
IS og vera með
minnsta atvinnuleysi í
ESB ár 2020. At-
vinnuleysi Svíþjóðar
er nú fimmta hæsta á
eftir Grikklandi, Spáni, Ítalíu og
Frakklandi.
Nýlega var sprengt í fjölbýlis-
húsi í Sollentuna, þar sem ég bý.
Fjölmargir vinir mínir vöknuðu við
háan skell þótt þeir væru töluvert
frá húsinu sem sprengt var. Ásamt
skotárásum, bílaíkveikjum og
nauðgunum eru sprengjuárásir
hversdagsmatur í Svíþjóð. Þjóðlega
sprengjudeildin fæst við um fjórar
slíkar í hverri viku á ýmsum stöð-
um, bæði sprengjur sem springa
og líka þær sem gerðar eru óvirk-
ar. Frá og með næstu áramótum
verða skotheld vesti hluti af útbún-
aði sjúkraflutningamanna við störf
í Uppsala. Glæpasérfræðingurinn
A. Rostami segir ástandið í Svíþjóð
minna á stríðssvæði. Talsmenn
sprengjudeildar lögreglunnar segja
það kraftaverk hversu fáir hafa
dáið/slasast í sprengingum, t.d. í
Linköping í sumar þegar um 250
íbúðir eyðilögðust.
Fullyrða má að á tímabili víking-
anna hafi sprengjur og skotárásir
verið afar fátíðar í Svíþjóð, þótt
þeim hafi fjölgað í seinni tíð.
Spurningin er hvar á skalanum
„eðlileg sprengjumörk“ eru í landi
Línu langsokks og Emils í Katt-
holti. Þ.e.a.s. hvorki fátíðar né fjöl-
margar. Margir hafa lengi hrópað
hástöfum og leynilögregla og
varnarmálaráðuneyti hafa sent frá
sér skýrslur á undanförnum árum
en yfirvöld skellt við skollaeyrum.
Sósíaldemókratar bera megin-
ábyrgð á þessu ástandi en eru svo
uppteknir af ímynd sinni í stjórn-
arráðinu að þeir gæta þess ekki að
vopnum lífvarðanna sé stolið.
Hömlulausum innflutningi fólks
fylgir gríðarlegur kostnaður og
hjálpar engum að ríkið hættir fjár-
greiðslum eftir 2 ár. Álagið á
sveitarfélögunum er slíkt að talað
er um hrun velferðakerfisins. Skv.
könnun sænska sjónvarpsins í
október munu allar hefðbundnar
starfsgreinar sveitarfélaga lenda í
samdrætti; leikskólar, grunnskólar,
menntaskólar, þjónusta við aldr-
aða, hreyfifatlaða, fjölskylduhjálp,
íþróttir, menning, samgöngur o.fl.
82% sveitarfélaganna ætla að
skera niður þjónustu og hækka
skatta.
Jörðin logar undir fótum sósíal-
demókrata og fylgi þeirra hríðfell-
ur og erkióvinurinn, Svíþjóð-
ardemókratar, er stærstur. Það
bætir ekki úr skák að sósíal-
demókratar sömdu við íslamista
um aðgang að völdum í Svíþjóð en
varnarmálaráðuneytið hefur sér-
staklega varað við lokuðum sam-
félögum öfga-íslamista og
tengslum þeirra við glæpagengi og
ofbeldi innanlands.
Innan ESB vill Stefan Löfven
afnema neitunarvald einstakra að-
ildarríkja til að „flýta fyrir af-
greiðsla mála“. Ríkisstjórnin hefur
fengið Google til að setja inn al-
grím í sama stíl og einræðisstjórn
kommúnistaflokks Kína sem sor-
terar burtu gagnrýnar skoðanir og
„hatursumræðu“. Facebook er með
og beinar símalínur eru á milli
sænskra ráðuneyta og netrisanna.
Margar raddir hafa þagnað og
fleiri eiga eftir að gera það. Þeir
sem vara við ástandi sem komið er
úr böndunum eru ásakaðir um „að
vera nasistar sem krefjast frelsis
til að hata“.
Þeim fækkar sem þora að bera
vitni og þeim mun ekki fjölga við
það að ríkisstjórnin gerist netlög-
regla og ofsæki alla þá sem lýsa
ástandinu.
Sósíaldemókratar bera ábyrgð á
þeirri þjóðfélagsupplausn sem of-
beldi glæpagengja hefur skapað og
með því að sitja fastir í eigin
glansmynd. Löng valdaseta hefur
ruglað þá í ríminu og þeir halda að
flokkurinn sé ríkið.
Sósíaldemókratar skilgreina Sví-
þjóðardemókrata sem óvini ríkisins
númer eitt og fara með galdra-
ofsóknum gegn þeim á sama tíma
og glæpagengi, öfga-íslamistar og
aðrir öfgahópar eru að taka völdin
í Svíþjóð.
Á meðan sósíaldemókratar hrópa
hver í kapp við annan að gagnrýni
á vanstjórn ríkisstjórnarinnar í
innflytjendamálum sé „nasismi“ þá
eykst fylgi Svíþjóðardemókrata að
sama skapi.
Ef fram heldur sem horfir, þá
bíða sænskra sósíaldemókrata
sömu örlög og Dorian Gray og
munu þeir sjálfir breytast í þá
mynd sem þeir reyna að telja öðr-
um trú um að sé af stjórnarand-
stæðingum þeirra í Svíþjóð.
Eftir Gústaf Adolf
Skúlason » Spurningin er hvar á
skalanum „eðlileg
sprengjumörk“ eru í
landi Línu langsokks og
Emils í Kattholti. Það er
að segja hvorki fátíðar
né fjölmargar.
Gústaf Adolf
Skúlason
Höfundur er íslenskur Svíi, búsettur í
Svíþjóð síðan 1984.
gustaf@99design.net
Sænska „ímyndin“
Í umfjöllun um
framgöngu Samherja
í Namibíu kemur
eftirfarandi fram:
Þjóðþing Namibíu
samþykkti lagabreyt-
ingu eftir að dómsnið-
urstaða hæstaréttar
landsins gerði kvóta-
úthlutun sjávar-
útvegsráðherra ólög-
lega. Í samráði við
Samherja vatt ráð-
herra sér þá í að breyta lögunum
og afmá gildi hæstaréttardómsins.
Breytingin var augljóslega í þágu
sérhagsmunaaðilans og Samherji
kom með beinum hætti að undir-
búningi lagasetningarinnar. Þjóð-
þing Namibíu samþykkti laga-
breytinguna án þess að gera sér
grein fyrir afleiðingum.
Í nýútkominni bók, Um Alþingi
– Hver kennir kennaranum, eftir
dr. Hauk Arnþórsson, eru settar
fram ábendingar um galla á máls-
meðferð Alþingis. Talin eru upp
sjö atriði (bls. 49, 50) sem hugs-
anlega valdi því að lög öðlist ekki
lagagildi. Efst á lista yfir það sem
að mati höfundar þyrfti að rann-
saka er:
„Hafi úrskurðir, dómar eða
niðurstöður annarra valdþátta
ríkisins verið teknar til baka með
nýjum lögum.“
Við, ábúendur í Fossatúni í
Borgarfirði, unnum mál í Hæsta-
rétti gegn Veiðifélagi Grímsár og
Tunguár. Eftir dóminn var veiði-
félaginu ekki heimilt að leigja út
veiðihús til samkeppnisrekstrar
utan laxveiðitímabilsins. Í samráði
við Landssamband veiðifélaga vatt
Sigurður Ingi Jóhannsson, þáver-
andi landbúnaðarráðherra, sér í að
láta gera lagabreytingu á lax- og
silungsveiðilögum til að ógilda
niðurstöðu Hæstaréttar. Þjóðþing
Íslendinga lét sérhagsmunaaðilann
og embættismenn ráðuneytisins al-
gjörlega segja sér fyrir verkum og
samþykkti án breyt-
inga og efnislegrar
umræðu.
Stjórnskipunar- og
eftirlitsnefnd Alþingis
hefur m.a. það hlut-
verk að gæta þess að
lagasetning stangist
ekki á við ákvæði ís-
lensku stjórnarskrár-
innar. Í stjórnar-
skránni er kveðið á
um félagafrelsi. Komi
til að einstaklingar
séu skyldaðir til að
vera í félagi, öndvert við félaga-
frelsið, útheimtir það almanna-
hagsmuni og ströng skilyrði.
Eftir breytingu Alþingis á lax-
og silungsveiðilögunum eru veiði-
félög orðin að atvinnurekstrar-
félögum, skv. lýsingu höfundar
laganna. Hafa það hlutverk að
standa í eignaumsýslu, markaðs-
legri samkeppni og hámarka arð-
semi aðildarfélaga. Upphaflegur
tilgangur með stofnun veiðifélaga
var að eigendur sameiginlegs
fiskisvæðis stæðu saman að vernd-
un fiskistofna og skiptu með sér
arði af sölu veiðileyfa.
Við ábúendur í Fossatúni viss-
um ekki af umræddri lagabreyt-
ingu fyrr en ári eftir að henni var
laumað í gegnum Alþingi. Höfum
síðan skrifað fjórum síðustu for-
mönnum stjórnskipunar- og eftir-
litsnefndar Alþingis og óskað eftir
fundi. Bent á að ekki hafi verið
kannað við lagasetninguna hvort
skylduaðild að atvinnurekstrar-
félagi standist ákvæði stjórnar-
skrárinnar um félagafrelsi. Við
höfum ekki verið virt svars.
Í umfjöllun um Samherjamálið
hefur Helga Vala Helgadóttir tjáð
sig um aðgerðir Samherja í Nam-
ibíu og brot á mannréttindum þar.
Helga Vala var formaður stjórn-
skipunar- og eftirlitsnefndar Al-
þingis í tvö tímabil en lét af
nefndarstörfum í september sl.
Ég skrifaði henni í maí 2018. Tjáði
mig um að við gömlu hjónin í
Fossatúni teldum að þau mann-
réttindi sem félagsfrelsisákvæði
stjórnarskrárinnar á að tryggja
hefðu hugsanlega verið brotin í
meðferð Alþingis. Óskaði eftir
fundi með henni og nefndinni. Þótt
mannréttindahugsun Helgu Völu
nái suður til Namibíu nær hún víst
ekki upp í Borgarfjörð. Henni
fannst engin ástæða til að svara
okkur.
Helga Vala Helgadóttir var þar
með algjörlega sammála Brynjari
Níelssyni, formanni nefndarinnar á
undan henni. Þögn var líka svarið
hans. Brynjar segist vera tals-
maður einstaklingsfrelsis en í hans
huga þarf slíkt frelsi að vera
einkavinavætt til að hafa gildi. Við
hjón í Fossatúni erum utan stjórn-
málaflokka og Frammarar en ekki
Valsarar. Hvað vill svoleiðis fólk
upp á dekk?
Núverandi formaður stjórnskip-
unar- og eftirlitsnefndar er Þór-
hildur Sunna Ævarsdóttir. Hún
hefur tjáð sig um Samherjamálið
og furðað sig á því að heilt þjóð-
þing í Namibíu hafi látið hafa sig
út í að samþykkja lög sem útbúin
voru af sérhagsmunaaðila til maka
eigin krók. Þá hefur Þórhildur
Sunna oftsinnis haldið fram mikil-
vægi beinnar aðkomu einstaklinga
að opinni og upplýstri umræðu til
að tryggja betra siðferði. Ekki síst
á Alþingi.
Það var með vonarglætu í hjarta
að ég skrifaði Þórhildi Sunnu
Ævarsdóttur í september síðast-
liðnum og óskaði eftir fundi með
henni og nefndinni sem hún var
nýtekin við formennsku í. Benti
henni á að þjóðþing Íslendinga
hefði samþykkt vafasöm lög skrif-
uð af sérhagsmunaaðila til ógild-
ingar á dómsniðurstöðu Hæsta-
réttar Íslands. En Þórhildur
Sunna virðist hafa miklu meiri
áhuga á gallaðri málsmeðferð og
siðferði þingsins í Namibíu en á Ís-
landi. Vafalaust þess vegna hefur
hún ekkert verið að hafa fyrir því
að sýna sjálfsagða kurteisi og
svara.
Spurning hvort svona kvabb sé
svaravert. Eða hvort tvískinn-
ungur sé skilyrði fyrir formennsku
í stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd
Alþingis?
Kvabb eða tvískinnungur?
Eftir Steinar Berg
Ísleifsson
» Þó að mannréttinda-
hugsun Helgu Völu
nái suður til Namibíu
nær hún víst ekki upp í
Borgarfjörð.
Steinar Berg
Ísleifsson
Höfundur er ferðaþjónustubóndi.
steinar@fossatun.is