Fréttablaðið - 07.12.2019, Síða 30

Það stirnir á hrímað hraunið í Svartsengi í morgunbirtunni. Á leið í Rannsóknar -og þró-unarsetur Bláa Lónsins sem er staðsett í hraun-
inu eru blaðamanni og ljósmynd-
ara ljós þau lífsgæði sem hljóta að
felast í því að starfa í þessu fallega
umhverfi.
Það kemur líka seinna í ljós að
þeir vísindamenn sem starfa á
setrinu kunna vel að meta að keyra
til vinnu og eiga þennan tíma með
sjálfum sér á brautinni. Þó ekki sé
alltaf stillt og ægifagurt útsýni eins
og einmitt þennan dag.
Setrið er lágreist og látlaus bygg-
ing í miðri dramatískri náttúrunni
og fáa grunar það metnaðarfulla
vísindastarf sem þar fer fram og
teygir sig um allan heim.
Áratuga rannsóknir
Inni í setrinu rannsaka vísinda-
menn örþörunga (blágrænþör-
unga), kísil og virk efni úr jarðsjón-
um sem kemur af yfir 2000 metra
dýpi úr jarðhitasvæðinu í Svarts-
engi. Þeir hafa þróað sjálf bærar og
náttúrulegar aðferðir til að rækta
bæði þörunga og vinna sölt og kísil.
Blágrænþörungar eru á meðal elstu
lífvera jarðar og hafa rannsóknir
leitt í ljós virkni þeirra gegn öldrun
húðar. Þótt niðurstöður rannsókna
séu mjög athyglisverðar eru vís-
indamenn, á Íslandi og úti í heimi,
þess fullvissir að yfirborðið hafi
bara rétt verið gárað. Leyndardóm-
ar blágrænþörunga sem eiga hlut í
þróun lífs á jörðu eru enn miklir.
Það er aldarfjórðungur síðan
Ása Brynjólfsdóttir, rannsókna-
og þróunarstjóri Bláa Lónsins,
þá nýútskrifaður lyfjafræðingur
frá Háskóla Íslands, hóf störf hjá
fyrirtækinu sem þá var nýstofnað
af Grími Sæmundsen lækni. Hún
hafði unnið lokaverkefni á sviði
náttúruefna og fannst þetta áhuga-
vert verkefni.
Sterk sýn og eldmóður
„Það var ekkert hér á þessum
tíma. Bara gamli baðstaðurinn og
hraunið eins langt og augað eygði.
Ég þekkti ekki Grím áður en ég fór
að vinna hjá Bláa Lóninu. Orðrómur
um lækningarmátt jarðsjávarins í
Bláa lóninu hafði vakið áhuga hans
og því vildi hann rannsaka lónið og
lífríki þess. Mér fannst þetta mjög
spennandi og það er í raun magnað
nú þegar ég hugsa aftur til þessa
tíma hvað Grímur hafði sterka sýn
og eldmóð. Því það var ekkert aug-
ljóst þá að þetta myndi ganga vel,“
segir Ása og kímir.
Hélt fólk að það yrði ekkert úr
þessu?„Já, ég hugsa það. Ég fór hins
vegar beint í að stýra rannsóknum
og vöruþróun. Grímur hafði þá sýn
að áherslan ætti að vera á öf lugt
rannsóknarstarf. Og þannig hefur
það verið alla tíð. Vísindarann-
sóknir og þróunarstarf eru stoðir
fyrirtækisins og hafa ásamt lækn-
ingastarfsemi átt mikinn þátt í að
koma því á þann stað sem það er í
dag.“
Ása hófst handa við þróun
fyrstu vörunnar sem notuð var í
húðlækningarmeðferðir lónsins.
Fyrsta varan kom á markað árið
1995, kísilmaski sem inniheldur
einstök efni jarðsjávarins. „Þetta er
enn ein af okkar mest seldu vörum,
hvíti kísillinn sem menn voru áður
vissir um að gerðu þeim gott og
er nú sannað. Fólk tók kísilinn úr
botni lónsins og bar hann á sig. Nú
getum við með betri hætti nálgast
kísilinn og framleiðum hann með
náttúrulegum hætti.“
Rækta örþörunga
Rannsóknarstarf Gríms og Ásu vatt
upp á sig. Í dag eru stundaðar fjöldi
rannsókna á lækningamætti jarð-
sjávarins, lífvirkni innihaldsefna
og vistkerfisrannsóknir. Lækn-
ingamátturinn var staðfestur með
klínískum rannsóknum og nýjar
rannsóknir gefa vísbendingar um
Leyndardómar
þörunganna
Vísindamenn telja að þótt niðurstöður rannsókna á þörungum
í Bláa lóninu séu mjög athyglisverðar hafi yfirborðið bara rétt
verið gárað. Ása Brynjólfsdóttir rannsókna- og þróunarstjóri Bláa
Lónsins segir frá starfi vísindamanna í hrauninu í Svartsengi.
Það er mikið sjónarspil að horfa á þörungana renna í glerpípum í setrinu. Þeir eru ræktaðir með jarðgasi frá HS-Orku. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Kristjana Björg
Guðbrandsdóttir
kristjana@frettabladid.is
ÞAÐ VAR EKKERT HÉR
Á ÞESSUM TÍMA. BARA
GAMLI BAÐSTAÐURINN OG
HRAUNIÐ EINS LANGT OG
AUGAÐ EYGÐI.
7 . D E S E M B E R 2 0 1 9 L A U G A R D A G U R30 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð